بررسی خواستگاری زنان از مردان در شاهنامۀ فردوسی با رویکرد روان شناختی کارل گوستا یونگ
محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی
مریم سعید
1
(دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران.)
علی عشقی سردهی
2
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران)
سیدعلی اکبر شریعتی فر
3
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران)
سعید روزبهانی
4
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران.)
کلید واژه: خواستگاری, آنیما, شاهنامه فردوسی, یونگ, آنیموس,
چکیده مقاله :
در شاهنامۀ فردوسی در آن چه مربوط به دورۀ پهلوانی و اساطیری است به خواستگاری دختران از پسران یا زنان از مردان برمی‌خوریم که با فرهنگ و عُرف امروز ما سازگاری ندارد، اما حقیقتی است از روزگار پهلوانی و آغاز پیدایش حکومت های نخستین که بر مدار کشاورزی و گله داری ونیاز به زمین های آباد شکل گرفته اند. پهلوانان که تنومندی و نیرومندی ویژه دارند در جنگ ها و حکومت های نخستین مقامی والا پس از شاهان و گاه حتی برتر از شاهان قرار می گیرند؛ بنابراین دختر بزرگان و شاهزاده خانم ها آرزو دارند با پهلوانان ازدواج کنند تا دارای فرزندان سالم و نیرومند شوند که بعدها ارج خانوادگی را پاس بدارند. پژوهندگان این گفتار بر آن هستند با رویکرد روان شناختی کارل گوستا یونگ، روان شناس نامدار غربی، که بر مبنای آنیما و آنیموس در ناخودآگاه روان زنان و مردان وجود دارند و به صورت انگیزۀ درونی و بیرونی در خود آگاه پدیدار می شوند بپردازند و عملکردها و حوادث ناشی از شکل گیری آنیما و آنیموس را به دو صورت مثبت و منفی واکاوی نمایند. این پژوهش که به روش (توصیفی _ تحلیلی_ تطبیقی) انجام می گیرد نشان می دهد که انتخاب همسر در شاهنامه در دورۀ پهلوانی در ناخودآگاه روان شخصیت های داستان جای دارد که زنان می توانند نماد آنیمای مثبت و منفی موجود در روان انسان بوده و در سرنوشت شاهزادگان و پهلوانان مؤثر باشند.
In Ferdowsi’s Shahnameh,in heroic and mythical era, we face that girls propose boys or women propose men that is not compatible with today’s culture and customs, while this is the fact that formed from the period of heroic and beginning of the first government’s which formed on the cycle of farming and ranching and the needs of having developed lands. Heroes who had special power and strength in wars, could hold the honorable authority after kings or even better than kings; however, the daughter of outstanding people and princesses wishing to marry with heroes to have healthy and strong children who respect the family’s rank. The researchers of this study aimed to work on Anima and Animus that exists in women and men unconsciousness, and appeared as intrinsic and extrinsic motivation in consciousness by using psychological approach of Carl Gustav Jung, the well known western psychologist. It also aimed to investigate the performances and consequences of forming Anima and animus as both positive and negative.This investigation used a descriptive, analytical and comparative method. It demonstrated that the choosing of a spouse in Shahnameh in the heroic era, was placed in the unconsciousness of story’s characters, and women can be the symbol of postitive and negative anima which is exists in the human psych and was influential in the destiny of kings and heroes.
کتاب ها
آبادی باویل، محمد (1350) آیین ها در شاهنامه فردوسی، چاپ 1، تهران: انتشارات کمیته استادان.
اسلامی ندوشن، محمدعلی (1381) زندگی و مرگ پهلوانان، چاپ 6، تهران: نشر آثار.
ستاری، جلال (1375) سیمای زن در فرهنگ ایران، تهران: مرکز.
سرامی، قدمعلی (1378) از رنگ گل تا رنج خار، چاپ 3، تهران: علمی و فرهنگی.
صفا، ذبیح اﷲ (1384) حماسه سرایی در ایران، چاپ 7، تهران: امیرکبیر.
فردوسی، ابوالقاسم (1366) شاهنامه(8جلدی)، به کوشش جلال خالقی مطلق، تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی.
فره وشی، بهرام (1358) فرهنگ فارسی به پهلوی، چاپ 2، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
فره وشی، بهرام (1358) فرهنگ زبان پهلوی، چاپ 3، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
گرین، ویلفرد و دیگران (1383) مبانی نقد ادبی، ترجمه فرزانه طاهری، تهران: نشر نیلوفر.
یونگ، کارل گوستا (1378) روان شناسی و کیمیاگری، ترجمه پروین فرامرزی، مشهد: آستان قدس رضوی.
یونگ، کارل گوستا (1381) انسان و سمبل هایش، ترجمه محمود سلطانیه، چاپ 6، تهران: نشرجامی.
مقالات
اقبالی، ابراهیم، قمری گیوی، حسین، مرادی، سکینه (1386) تحلیل داستان سیاوش بر پایۀ نظریات یونگ، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شمارۀ 8، صص85-69.
خسروی، اشرف، طغیانی، اسحاق (1389) تحلیل روان کاوانۀ شخصیت سودابه و رودابه (یگانه های دو سویۀ شاهنامه)، فصلنامه علمی پژوهشی کاوش نامه، شمارۀ21، صص37-10.
سیف، عبدالرضا، سلمانی نژاد مهرآبادی، صغری و موسی وند، نسرین (1391) بررسی و تحلیل چیستی و چگونگی ظهور کهن الگوی آنیما و آنیموس در شعر طاهره صفار زاده، مجله زن در فرهنگ و هنر، دورۀ4، شمارۀ 1، صص126-107.
لطفی، اسداﷲ، قربانی، فتح الله (1388) خواستگاری از دیدگاه فقه مذاهب اسلامی، فصلنامۀ علمی_ ترویجی بانوان شیعه، شمارۀ 20، صص93-65.
قائمی، فرزانه، یاحقی، محمدجعفر (1388) اسب پرتکرارترین نمادینه جانوری در شاهنامه و نقش آن در تکامل کهن الگوی قهرمان، فصلنامه زبان و ادب پارسی ، شمارۀ 42 ، صص26-9.
محمودی، مریم و خادمی، احمد (1396) بررسی تطبیقی-تحلیلی اسطورۀ زال و رودابه با اسطوره های ایرانی و مصری، فصلنامۀ علمی تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، شمارۀ 44، صص: 85-59.
_||_Books
Abadi Bavil, Mohammad (1971) Rituals in Ferdowsi's Shahnameh, 1nd Edition, Tehran: Teachers Committee Publications.
Islami Nadooshan, Mohammad Ali (2002) The Life and Death of Heroes, 6nd Edition, Tehran: Publication of Works.
Sattari, Jalal (1996) The image of women in Iranian culture, Tehran: Center.
Sarami, Ghadmali (1999) From the color of flowers to the suffering of thorns, 7th edition, Tehran: Scientific and cultural.
Safa, Zabihollah (2005) Epic writing in Iran, 7th edition, Tehran: Amirkabir.
Safaei, Hossein Vamami, Assadollah (2009) Brief Family Law, 8th Edition, Tehran: Mizan Publishing.
Ferdowsi, Abolghasem (1987) Shahnameh, (8 volumes), by the efforts of Jalal Khaleghi Motlagh, Tehran: Great Islamic Encyclopedia Center.
Farahvashi, Bahram (1979) Persian to Pahlavi culture, 2nd edition, Tehran: University of Tehran Press.
Farahvashi, Bahram (1979) Pahlavi language culture, 3nd edition, Tehran: University of Tehran Press.
Green, Wilfred et al (2004) Fundamentals of Literary Criticism, translated by Farzaneh Taheri, Tehran: Niloufar Publishing.
Jung, Carl Gusta (1999) Psychology and Alchemy, translated by Parvin Faramarzi, Mashhad: Astan Quds Razavi.
Jung, Carl Gusta (2008) Man and His Symbols, translated by Mahmoud Soltanieh, 6nh edition, Tehran: Jami Publishing.
Articles
Ebrahim, Eghbali (2007) Analysis of Siavash's story based on Jung's theory, Quarterly Journal of Persian Language and Literature Research, No. 8, pp. 85-69.
Lotfi, Assadollah Vaghbani Fathollah (2009) Courtship from the perspective of Islamic jurisprudence, Shiite Women Extension Scientific Quarterly, No. 21, pp. 37-10.
Seif, Abdolreza and Soghra Salmaninejad and others (2012) Study and analysis of what and how anima and animus appeared in Tahereh Saffarzadeh's poetry, Journal of Women in Culture and Art, No. 4, pp. 126-107.
Ghaemi, Farzaneh and Mohammad Jafar Yahaghi (2009) The horse is the most frequent animal symbol in Shahnameh and its role in the evolution of the hero's archetype, Quarterly Journal of Persian Language and Literature, No. 42, pp. 26-9.
Mahmoudi, Maryam and Ahmad Khademi (2017) Comparative-analytical study of Zal and Rudabeh myths with Iranian and Egyptian myths, Scientific Quarterly of Interpretation and Analysis of Persian Language and Literature Texts (Dehkhoda), No. 44, pp. 85-59.