چکیده
شعر امروز هم در حوزۀ محتوا و رویکردهای مفهومی آن و هم در زمینۀ شکل، دستخوش گونههایی از تغییرات شده که در نهایت به برجستهسازی شعر انجامیده است. این برجستهسازیها از نظر منتقدان و پژوهشگران، گاهی نوآوری و گاهی آسیب قلمداد شده است. شعر امروز بنا به دلایل مختلفی ا چکیده کامل
چکیده
شعر امروز هم در حوزۀ محتوا و رویکردهای مفهومی آن و هم در زمینۀ شکل، دستخوش گونههایی از تغییرات شده که در نهایت به برجستهسازی شعر انجامیده است. این برجستهسازیها از نظر منتقدان و پژوهشگران، گاهی نوآوری و گاهی آسیب قلمداد شده است. شعر امروز بنا به دلایل مختلفی از نواقص و آفتهای زیادی آسیب دیده است که در دو محور عمدۀ شکلی و محتوایی تقسیمبندی میشود. سعی این مقاله بررسی بخشهایی از این آسیبهاست که در شکل و محتوا به حوزههای مختلف از جمله: واژگان، موسیقی، زبان محاورهای، صرفی و نحوی، معانی و مضامین ... میپردازد و هر کدام از این موارد بسته به مجال و ضرورت مقاله با ذکر نمونه شعر از چند شاعر برگزیده و برجسته مانند: نیما یوشیج، اخوان ثالث، احمد شاملو، فروغ فرّخزاد، سهراب سپهری، طاهره صفّارزاده، و... همراه است تا با آسیبشناسی جنبههای زیباییشناختی شعر امروز به بیان ریشهها و دلایل ضعف کمّی و کیفی آن بپردازد.
پرونده مقاله
چکیده
اندوه فریدون در مرگ جگرگوشه اش، ایرج، فراتر از اندوه یک مرد سوگوار بود و افسردگی ناشی از این ضربه، هولناک تر از آن بود که او بتواند هوشیارانه آن را بپذیرد. به طوری که به طور ناگهانی بینایی خود را از دست میدهد. این مقاله قصد دارد به شیوۀ توصیفی- تحلیلی با تکیه بر چکیده کامل
چکیده
اندوه فریدون در مرگ جگرگوشه اش، ایرج، فراتر از اندوه یک مرد سوگوار بود و افسردگی ناشی از این ضربه، هولناک تر از آن بود که او بتواند هوشیارانه آن را بپذیرد. به طوری که به طور ناگهانی بینایی خود را از دست میدهد. این مقاله قصد دارد به شیوۀ توصیفی- تحلیلی با تکیه بر نظریات علمی روان پزشکان به تبیین و توجیه اختلال روان تنی فریدون در شاهنامه بپردازد.روان پزشکان معتقدند به دنبال تجربه ای تنش زا ممکن است، اختلالاتی در سیستم بدن به وجود آید که کاملاً ناگهانی بروز می کنند و در قالب اصول علم پزشکی نمی توان آن ها را توجیه نمود. اختلالات روان تنی معمولاً به دنبال تجربه ای تلخ دیده می شوند و بدون علّت جسمی آشکار در قالب علایم جسمی ظاهر می گردند و شناسایی یک عامل ارگانیک که بیماری فرد را تبیین کند، مشکل و یا گاه غیرممکن است. شرایط ناخوشایند روحی، گاه باعث می شوند عضوی از اعضا بدن تحت تأثیر قرار گیرد و دیگر قادر به انجام فعالیّت های عادی نباشد و با اختلال کارکردی، واکنش نشان دهد و این همان اتّفاقی بود که برای فریدون در سوگ ایرج افتاد.
پرونده مقاله
چکیده
سایه یکی ازکهن الگوهای معروف کارل گوستاویونگ، روان شناس و دانشمند معروف سوییسی است؛ وی در نظریّۀ فرایند فردیّت کهن الگوهایی را معرّفی میکند که در درون همۀ انسانها مشترک است. او معتقد است انسان با شناختن و درک این کهن الگوها در اعماق وجود خود، به تکامل و خوشبختی چکیده کامل
چکیده
سایه یکی ازکهن الگوهای معروف کارل گوستاویونگ، روان شناس و دانشمند معروف سوییسی است؛ وی در نظریّۀ فرایند فردیّت کهن الگوهایی را معرّفی میکند که در درون همۀ انسانها مشترک است. او معتقد است انسان با شناختن و درک این کهن الگوها در اعماق وجود خود، به تکامل و خوشبختی میرسد. از جملۀ این کهن الگوها، شادوshadow یا سایه است که یونگ آن را به عنوان بُعد تاریک وجود معرّفی میکند. سایه در واقع تمام صفات ناپسند و زشتی است که گاه دررفتار انسان ها خواسته یا ناخواسته دیده میشود. ما قصد داریم این کهن الگو را در رفتار شخصیّت اصلی داستان گنبد سوم از هفت پیکر نظامی بررسی کنیم و نشان دهیم که بشر که به پرهیزکاری شهرت یافته است چگونه در سفری روحانی با سایۀ خود آشنا می شود و پس از مرگ نمادین سایه، به فرایند فردیّت یا همان تکامل و خوشبختی نمادین دست مییابد.
پرونده مقاله
چکیده
یکی از گرایش های اصلی شعر معاصر، رویکرد مذهبی است. در این بین، می توان از قیصر امین پور یاد کرد که در فرم و محتوا دست به نوآوری هایی زد و جانی دوباره به این بخش از شعر معاصر فارسی بخشید. اگرچه قیصر امین پور در دفترهای مختلف شعری یک سیر مستقیم فکری را دنبال نکرد و چکیده کامل
چکیده
یکی از گرایش های اصلی شعر معاصر، رویکرد مذهبی است. در این بین، می توان از قیصر امین پور یاد کرد که در فرم و محتوا دست به نوآوری هایی زد و جانی دوباره به این بخش از شعر معاصر فارسی بخشید. اگرچه قیصر امین پور در دفترهای مختلف شعری یک سیر مستقیم فکری را دنبال نکرد و دچار دگردیسی های محتوایی شد، ولی درون مایۀ دینی، هرگز از شعر او رخت برنبست. عشق، جنگ، شهادت و مرگ اندیشی مهم ّترین درون مایه های شعری امین پور هستند که با نگرش های اعتقادی او گره خورده اند. افزون بر این، مقولۀ عبودیّت و بندگی نیز، بازتاب ویژه ای در سروده های قیصر دارد. بر این پایه، در مقالۀ حاضر، با روشی توصیفی – تحلیلی مؤلّفه های عبودیّت و مانع آن، از نگاه قیصر امین پور کاویده می شود. بررسی ها نشان می دهد که این مؤلّفه ها به ترتیب بسامد شامل عبودیّت عاشقانه، عبودیّت و تکیۀ صرف به خداوند، عبودیّت عارفانه، عبودیّت و گشایش در کارها و عبودیّت و مظاهر طبیعت می شود. همچنین، از دید قیصر، تغافل، عادت ورزی، غرور و خودبینی و توجّه به خود، مانع عبودیّت است.
پرونده مقاله
چکیده
ولادیمیر پراپ، فولکلور شناس روسی، برای تجزیه و تحلیل قصّههای پریان الگویی را پیشنهاد کرده است. وی معتقد است میتوان این الگو را در مورد سایر قصّههای عامیانه هند و اروپایی نیز به کار برد. نویسندة این مقاله بر آن شد تا منظومة سلیم و سلمی را بر اساس نظریة ریخت شنا چکیده کامل
چکیده
ولادیمیر پراپ، فولکلور شناس روسی، برای تجزیه و تحلیل قصّههای پریان الگویی را پیشنهاد کرده است. وی معتقد است میتوان این الگو را در مورد سایر قصّههای عامیانه هند و اروپایی نیز به کار برد. نویسندة این مقاله بر آن شد تا منظومة سلیم و سلمی را بر اساس نظریة ریخت شناسی پراپ، که مشتمل بر سی و یک کارکرد است، تحلیل کند. ضمن برشمردن این کارکردها و مؤلّفهها مشخّص شده است که چه کارکردهایی وجود دارد و چه کارکردهایی قابل انطباق با کارکردهای پراپ نیست. برای دستیابی به نتایج دقیق از این پژوهش، داستان را به شیوة پراپ تا حدّ ممکن به وسیلة جداول و نمودارها مورد تجزیه و تحلیل قرار میدهیم و خویشکاریها و عناصر پیوند دهندة استخراج شده و نمودار افقی، عمودی، و نمودار حرکتی قصّه، در قالب فرمولی ارائه ودر نهایت شخصیّتهای قصّه وساختار کلّی داستان بیان شده است.
پرونده مقاله
چکیدهبا کنکاش در آثار کلاسیکِ ایران، گاهی گونههای مدرنِ ادبی را میتوان یافت که در تمامی اجزای ساخت و بافت، کاملاً با آن آثار منطبقند؛ یکی از این گونهها، داستانِ مینی مال است و آن عبارت است از داستانی کامل، در موجزترین سطحِ امکانی خود؛ این سطح، شاملِ باقی ماندن ماهیتِ چکیده کامل
چکیدهبا کنکاش در آثار کلاسیکِ ایران، گاهی گونههای مدرنِ ادبی را میتوان یافت که در تمامی اجزای ساخت و بافت، کاملاً با آن آثار منطبقند؛ یکی از این گونهها، داستانِ مینی مال است و آن عبارت است از داستانی کامل، در موجزترین سطحِ امکانی خود؛ این سطح، شاملِ باقی ماندن ماهیتِ داستان است. از طرفی در آثار کلاسیکِ ایران، اعمّ از نظم و نثر به علّتِ گره خوردگی ادب با انواع اندیشههای دینی، مذهبی، عرفانی و حکمی، در بیشترِ موارد جنبة محتوایی بر جنبة ظاهری اثر غلبه دارد. این غلبه تا جایی است که حتّی در شعرهای کلاسیک ما، چنان محتوا پررنگ است که شعر را به داستانِ منظوم شبیه مینماید. در این شرایط، داستان، که به طورِ ذاتی، بیانی محتوایی است و فرم در آن بصورت بسیار ناملموس خودنمایی میکند بسیار مؤثّرتر از شعر، تحتِ تاثیر محتواست و جنبههای فرمیک داستان از جمله: پرداخت شخصیّت ها و امتزاج آنها با محتوا بصورت بسیار کلیشهای در آمده است و در حدّ نقلِ قولهای شبه مجهول به آن ها بسنده میشود. البتّه این موضوع، سابقة پژوهشی ندارد امّا در زمینة مینی مال در ادبِ کلاسیک مقالاتی منتشر شده است. در این نوشتار با استفاده از روشِ تحقیق کتابخانهای و تحلیل محتوا، سعی شده است که به این چیرگی محتوا بر فرم، در سه ساحتِ کاراکترپردازی، طرح و درون مایه پرداخته شود.
پرونده مقاله
چکیده
مطالعه در حوزۀ ادبیّات حماسی، در بن مایهها و درون مایههای ملّت و تاریخ آنها در زمینههای گوناگون، از اهمّیّت ویژهای برخوردار است. به طوری که پرده از اندیشه، باور و فرهنگ حاکم بر دوران برمیدارد. ابوالقاسم عارف قزوینی، از جملۀ شاعران ادبیّات معاصر ایران است چکیده کامل
چکیده
مطالعه در حوزۀ ادبیّات حماسی، در بن مایهها و درون مایههای ملّت و تاریخ آنها در زمینههای گوناگون، از اهمّیّت ویژهای برخوردار است. به طوری که پرده از اندیشه، باور و فرهنگ حاکم بر دوران برمیدارد. ابوالقاسم عارف قزوینی، از جملۀ شاعران ادبیّات معاصر ایران است که مضامین حماسی در سرودههای سیاسی- اجتماعی وی به وضوح مشاهده میشود. او یکی از شاعران ردیف اوّل شعر مشروطیّت است که در زمینۀ شعر و ترانههای ملّی و حماسی به عنوان شاعر ممتاز دوران خود، شناخته میشود. در این پژوهش میکوشیم که با روش توصیفی- تحلیلی جلوههای حماسه را در اشعار عارف قزوینی بررسی کنیم و به این سؤال پاسخ دهیم که ویژگی شعری این شاعر در حوزۀ پایداری و حماسه چیست؟ عارف قزوینی، مطرحترین شاعر تصنیف ساز دورة مشروطه، که به عنوان شاعر و سرایندۀ شعر حماسی و ادبیّات پایداری شناخته شده است و با زبانی ساده و گاهی صریح در اشعار خود، به بسیاری از مؤلّفههای ادبیّات حماسی اشاره کرده است، و مهمّترین آنها دفاع از وطن، استعمار ستیزی، دعوت به اتّحاد و پرهیز از تفرقه، شکایت از ستم حکمرانان، دعوت به بیداری امّت اسلامی و دیگر موضوعهای سیاسی- اجتماعی است که در این مقاله به آن خواهیم پرداخت.
پرونده مقاله
چکیده
یکی از مسایل مهمّ اعتقادی و کلامی پس از اثبات هستی خداوند، مسألۀ ذات و صفات الهی میباشد که از مسایل اساسی در علم کلام، فلسفه و عرفان می باشد. در مبحث ذات خداوند، در بین نگاه های کلامی مختلف چندان اختلاف مشاهده نمی شود. آنچه در فِرَق کلامی دست مایة اختلاف بوده ا چکیده کامل
چکیده
یکی از مسایل مهمّ اعتقادی و کلامی پس از اثبات هستی خداوند، مسألۀ ذات و صفات الهی میباشد که از مسایل اساسی در علم کلام، فلسفه و عرفان می باشد. در مبحث ذات خداوند، در بین نگاه های کلامی مختلف چندان اختلاف مشاهده نمی شود. آنچه در فِرَق کلامی دست مایة اختلاف بوده است، بحث صفات خداوند و ارتباط صفات با ذات بوده است. در این پژوهش برآنیم تا نظر مولانا را در مورد این مقوله به روش تحلیلی – توصیفی بیان داریم. برآیند تحقیق حاکی از آن است که مولانا، در بحث از ذات و صفات خداوند، با تمایز زدایی از ذات و صفات حق، آن دو را یکی دانسته است، هر چند که وی بر اساس مشرب عرفانی و کلامی، صفات خداوند را قدیم می خواند؛ امّا این امر بدان معنی است که وی ذات حق را یکی می داند که هیچ کثرتی در آن وجود ندارد. بنابراین وی صفات الهی را دخیل در همان ذات حق دانسته و آنها را فقط در حدّ یک وصف و عبارت میداند.
پرونده مقاله
چکیده
این پژوهش به سنجش داستان بانوی حصاری از هفت پیکر نظامی با کهن الگوی سفرِ قهرمان و نظریۀ کمپبل می پردازد. کمپبل، اسطوره شناس مشهور آمریکایی، سیر و سفر درونی انسان را در قالب قهرمانان اسطوره ای پی می گیرد و با بررسی قصّه ها و افسانه های جهان نشان میدهد که چگونه چکیده کامل
چکیده
این پژوهش به سنجش داستان بانوی حصاری از هفت پیکر نظامی با کهن الگوی سفرِ قهرمان و نظریۀ کمپبل می پردازد. کمپبل، اسطوره شناس مشهور آمریکایی، سیر و سفر درونی انسان را در قالب قهرمانان اسطوره ای پی می گیرد و با بررسی قصّه ها و افسانه های جهان نشان میدهد که چگونه این کهن الگو در هر زمان و مکان، خود را در قالبی نو تکرار می کند تا انسان را به سفر درونی و شناخت خویشتن رهنمون شود. او سفرِ قهرمانان اساطیری را بر طبقِ الگویی واحد، متشکّل از سه بخشِ عزیمت، تشرّف و بازگشت می داند. در این پژوهش پس از گزارش نکات کلیدی داستان و بیان نظریۀ کمپبل نشان داده ایم که سفرِ شاهزادۀ جوانی که به قصد شکار از دروازۀ شهر می گذشته است نیز، از این الگو تبعیت می کند. او با دل برداشتن از جان، نخست از موانع راه سلوک آگاه می شود. به یاری پیر فرزانه دانش لازم را برای شکستن طلسم ها و یافتن درِ پنهان دژ می اندوزد و سپس به دیدار بانوی حصاری می شتابد. کهن الگوی پیر فرزانه و عناصر یاریرسان، زنان وسوسه گر و ... به همراه عناصر نمادین اعداد یک، دو و سه، حلقۀ انگشتری، خمیر، شیر، صدایِ دهل، کوه، گوشواره، غار، مروارید، و ... کهن الگوی قهرمان را تقویت می کنند.
پرونده مقاله
چکیده
در این مقاله خوانشی نو از ویژگیهای فراداستان تاریخ نگارانه که از رایجترین انواع داستانهای پسامدرن است، صورت گرفته است. در فراداستان شاعر یا نویسنده شخصیّتها و حوادث را از تاریخ اقتباس میکند، امّا با تحریف رویدادهای تاریخی و استفاده از عنصر خیال، تاریخ را چکیده کامل
چکیده
در این مقاله خوانشی نو از ویژگیهای فراداستان تاریخ نگارانه که از رایجترین انواع داستانهای پسامدرن است، صورت گرفته است. در فراداستان شاعر یا نویسنده شخصیّتها و حوادث را از تاریخ اقتباس میکند، امّا با تحریف رویدادهای تاریخی و استفاده از عنصر خیال، تاریخ را به شکلی دیگر و با روایت و نگرشی نو به تصویر میکشد. در این پژوهش که بر پایة شیوه توصیفی– تحلیلی صورت گرفته است، منظومه مهرة سرخ سرودۀ سیاوش کسرایی، از شاعران نامدار معاصر، با هدف نشان دادن ویژگیهای فراداستان تاریخ نگارانه در این اثر بررسی میشود. کسرایی شاعری اجتماعی است و مهرة سرخ یکی از آثار اجتماعی – انتقادی او محسوب میشود. وجود مؤلّفههای فراداستان همچون ماهیّت خودآگاه، شکست سیر روایی، جعل تاریخ و اسطوره و زمان پریشی در این اثر نشان از آن دارد که این منظومه را میتوان از بهترین نمونه های فراداستان تاریخ نگارانه به شمارآورد.
پرونده مقاله
چکیده
کیمیا در قدیم، دانش تبدیل فلز کمبها به فلز گرانبها توسّط اکسیری که کیمیاگر به دست میآورد، بوده است. البتّه نوعی کیمیاگری مرموز و نهانی هم بوده که انسان را به موجودی کامل و فرابشری تبدیل میکرد. یونگ کیمیاگری را پدر علم روان شناسی میدانست. عرفا نیز بدون توجّه چکیده کامل
چکیده
کیمیا در قدیم، دانش تبدیل فلز کمبها به فلز گرانبها توسّط اکسیری که کیمیاگر به دست میآورد، بوده است. البتّه نوعی کیمیاگری مرموز و نهانی هم بوده که انسان را به موجودی کامل و فرابشری تبدیل میکرد. یونگ کیمیاگری را پدر علم روان شناسی میدانست. عرفا نیز بدون توجّه به خاصیّت مادّی کیمیا، برای تبدیل مس وجود انسان به طلای کمال با هدفی معنوی آن را به کار گرفتهاند. مولانا، حقّ را کیمیاگری میداند که اصیلترین کیمیا را به انسان عرضه میکند و معتقد است تبدیل آدمی به انسان کامل، فرآیندی کیمیاوی است. از نظر او، یکی از کاربردهای کیمیا، آزاد شدن روح از کالبد جسم خاکی است و عشق، به عنوان ارمغان عالم غیب، کیمیایی است که میتواند انسان را به والاترین مقام برساند و کفر را به ایمان بدل کند. این تحقیق بر آن است تا اندیشة مولانا را در مورد کیمیا و کیمیاگری و تأثیرات آن بر انسان و نحوة بهره برداری او از این واژه و مفاهیم آن واکاوی نماید.
پرونده مقاله
چکیده
نمایشنامه و فیلمنامه را هم به عنوان دو گونۀ ادبی و هم به صورتِ دو نوع هنر، می شود تعریف و ارزیابی نمود. هرکدام از این انواع، به جهتِ ساختار زبانیِ ویژه ای که دارند و نیز به واسطۀ استفادۀ نویسندگانِ آن ها، از ظرفیّت های زبان و شگردهای مختلف بیانی، در ردیف آثار اد چکیده کامل
چکیده
نمایشنامه و فیلمنامه را هم به عنوان دو گونۀ ادبی و هم به صورتِ دو نوع هنر، می شود تعریف و ارزیابی نمود. هرکدام از این انواع، به جهتِ ساختار زبانیِ ویژه ای که دارند و نیز به واسطۀ استفادۀ نویسندگانِ آن ها، از ظرفیّت های زبان و شگردهای مختلف بیانی، در ردیف آثار ادبی قرار می گیرند و می توان آن ها را گونه ای نثر یا یک نوع ادبی تلقّی کرد. توجّه به ظرفیّت نمایشیِ متن و واژگان و تبدیلِ کلام به نمادهای عینی و نشانه های قابل رؤیت، از مهمّ ترین مشخّصه هایی است که تفاوتِ کارِ نویسندۀ نمایشنامه و فیلمنامه را با خالقانِ دیگر آثارِ ادبی رقم می زند. سابقۀ نمایشنامه و فیلمنامه در کشور ما چندان نیست، امّا امروزه از اهمّیّت زیادی برخوردار است و بخشی از استعداد و خلاقیّت ادبی جامعۀ ما مصروفِ نوشتنِ نمایشنامه و فیلمنامه می شود. بنابراین، صرف نظر از وجه فنی و هنریِ آن که به حوزۀ تئاتر و سینما مربوط می شود، به صورت شیوه ای از نویسندگی، همچنین به عنوانِ جنبه یا بخشی از ادبیّات معاصر، حایز اهمّیّت تواند بود. دراین پژوهش، ضمن اشاره به پیشینۀ فیلمنامه نویسی و نمایشنامه نویسی در ایران، تلاش شده ماهیّت ادبی و هنری این دو نوع، تشریح گردد. در این راستا بر پیوند، شباهت و تفاوت های این دو، باهم و با دیگر گونه های هنر و ادبیّات، تأمل شده است.
پرونده مقاله