بررسی مؤلّفههای عبودیّت و موانع آن در شعرقیصرامینپور
محورهای موضوعی : فصلنامه بهارستان سخنکرمعلی اکبری 1 , اکبر شعبانی 2
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران.
کلید واژه: عشق, شعر, خداوند, عبودیّت, کلید واژهها: قیصر امینپور, موانع عبودیّت,
چکیده مقاله :
چکیده یکی از گرایش های اصلی شعر معاصر، رویکرد مذهبی است. در این بین، می توان از قیصر امین پور یاد کرد که در فرم و محتوا دست به نوآوری هایی زد و جانی دوباره به این بخش از شعر معاصر فارسی بخشید. اگرچه قیصر امین پور در دفترهای مختلف شعری یک سیر مستقیم فکری را دنبال نکرد و دچار دگردیسی های محتوایی شد، ولی درون مایۀ دینی، هرگز از شعر او رخت برنبست. عشق، جنگ، شهادت و مرگ اندیشی مهم ّترین درون مایه های شعری امین پور هستند که با نگرش های اعتقادی او گره خورده اند. افزون بر این، مقولۀ عبودیّت و بندگی نیز، بازتاب ویژه ای در سروده های قیصر دارد. بر این پایه، در مقالۀ حاضر، با روشی توصیفی – تحلیلی مؤلّفه های عبودیّت و مانع آن، از نگاه قیصر امین پور کاویده می شود. بررسی ها نشان می دهد که این مؤلّفه ها به ترتیب بسامد شامل عبودیّت عاشقانه، عبودیّت و تکیۀ صرف به خداوند، عبودیّت عارفانه، عبودیّت و گشایش در کارها و عبودیّت و مظاهر طبیعت می شود. همچنین، از دید قیصر، تغافل، عادت ورزی، غرور و خودبینی و توجّه به خود، مانع عبودیّت است.
Abstract One of the main tendencies of contemporary poetry is the religious approach. Meanwhile, it can be mentioned from Qaisar Aminpour that he made innovations in form and content, and gave life to this part of contemporary Persian poetry. Although he does not pursue a direct line of thought in various poetry books and undergoes material of transformation, he never loses his poetry within the religious context. Love , war , martyrdom , and thoughtfulness are the most important part of Aminpour's poetry that are tied to his beliefs. In addition, the category of " bondage and servitude " is also a special reflection of his poetry. Based on this, in the present article, from the view point of the poet , a descriptive – analytic method of the components of worship and obstruction is proposed. Studies show that these components are in the order of frequency, including " romantic worship " " worship and mercy " " mystic worship " " worship and opening up in works " and " worship and manifestations of nature. " Also, from the point of view of Qaisar Aminpoue, almighty, habituation, pride and self – interest is a hindrance to worship.
فهرست منابع و مآخذ
2- اژهای، تقی، (1378)، ترکیب و مضمون در شعر انقلاب اسلامی، پژوهشنامۀ انقلاب اسلامی (دانشگاه اصفهان)، سال اوّل، شمارۀ 3، صص 154-140.
3- امینپور، قیصر،(1364)، تنفّس صبح، تهران: انتشارات حوزۀ هنری سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ دوّم.
4- _________، (1378)،گزینۀ اشعار ، تهران: مروارید، چاپ اوّل.
5- _________، (1383)، سنّت و نوآوری در شعر معاصر، تهران: علمی و فرهنگی، چاپ اوّل.
6- بزرگبیگدلی، سعید و صادقی گیوی، مریم، (1386)، بازتاب شخصیّت پیامبر (ص) در شعر معاصر فارسی، پژوهش زبان و ادبیّات فارسی، شمارۀ 9، صص 279-253.
7- بینام، (1387)، دیدار با سخنوران معاصر ایران، به ویراستاری علیرضا قزوه، به کوشش رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران – دهلینو ، دهلینو: آلفا آرت، چاپ اوّل.
8- حسینی کازرونی، سیّد احمد و کمالی بانیانی، محمّدرضا، (1392)، نقش عناصر تعلیمی در تحوّل ساختاری و محتوایی قالب شعر انقلاب، فصلنامۀ تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد اسلامی – واحد بوشهر، دورۀ 5، شمارۀ 16، صص 130-111.
9- دهقانی، محمّد، (1390)، نمیدانم آن حقیقت چه بود، ارائهشده در: یادمان همزاد عاشقان جهان قیصر امینپور، به کوشش زیبا اشراقی و همکاران ، تهران: مروارید، صص 128-127، چاپ اوّل.
10- راغب اصفهانی، حسین بن محمّد، (1392)، مفردات الفاظ القرآن، به تصحیح عبدالرّحیم عقیقی بخشایشی، ترجمۀ حسین خداپرست، تهران: نوید اسلام.
11- روزبه، محمّدرضا، (1383)، شرح، تحلیل و تفسیر شعر نو فارسی، تهران: حروفیّه، چاپ اوّل.
12- سلامتآهنگری، منصوره و منصوریان سرخگریه، حسین، (1395)، «نگاه عارفانه به هستی در شعر قیصر امینپور»، فصلنامۀ پژوهش زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد واحد سنندج، سال 8، شمارههای 26و27، صص 215-201.
13 - نهجالبلاغه، (1379)، ترجمۀ محمّد دشتی، قم: مشرقین، چاپ اوّل.
14- عسگری حسنکلو، عسگر، (1392)، سیر و سلوک قیصر امینپور از آرمانگرایی حماسی تا واقعگرایی تراژیک، مجلّۀ زبان و ادب فارسی دانشگاه تبریز، سال 66، شمارۀ 228، صص 122-101.
15-گرجی، مصطفی، میری، افسانه، (1387)، آیینِ آیینه، خود را ندیدن است؛ بررسی و تحلیل مجموعهاشعار قیصر امینپور با رویکرد معرفتشناختی، مجلّۀ کتاب ماه ادبیّات، شمارۀ 22، صص59-47.
16- گوهرین، صادق، (1388)، شرح اصطلاحات تصوّف، ج6 ، تهران: زوّار، چاپ اوّل.
17- مجلسی، محمّدباقر، (1368)، بحارالأنوار، تهران: دارالکتب الاسلامیّه.
18- محقّق، جواد، (1387)، شکفتن در آتش (یادبود قیصر امینپور)، تهران: هنر اردیبهشت رسانه، چاپ اوّل.
19- مصفّا، مظاهر و شفایی، محمّدعلی، (1393)، نسل سوّم شاعران دانشگاهی و جایگاه آنها در ادبیّات معاصر، فصلنامۀ سبکشناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، سال هفتم، شمارۀ دوّم، صص 250-233.
20- واعظزاده، عبّاس و قوام، ابوالقاسم، (1389)، جلوههای مختلف خداباوری در شعر اخوان، فروغ و شاملو، مجلّۀ جستارهای ادبی، سال چهارم، شمارۀ 68، صص 49-25.
21- یثربی، یحیی،(1374)، عرفان نظری(تحقیقی در سیر تکاملی و اصول و مسائل تصوّف)، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیّۀ قم، چاپ دوّم.
_||_