شخصیت و «فراتر از شخصیت» تحلیل و بررسی پانزده رمان دفاع مقدس با تکیه‌بر الگوی ساختار شناسی گرماس
محورهای موضوعی : گروه ادبيات فارسي
حمیدرضا اکبری
1
,
احمدرضا کیخافرزانه
2
*
,
مصطفی سالاری
3
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی ،دانشگاه آزاد اسلامی ،واحد زاهدان ،ایران ،زاهدان
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران
3 - گروه زبان و ادبیات فارسی ، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.
کلید واژه: شخصیت, فراتر از شخصیت, رمان دفاع مقدس, گرماس, کنشگر.,
چکیده مقاله :
ازنظر ساختارگرایان، شخصیت نه‌تنها به معنای یکی از عناصر تشکیل‌دهنده‌ی ساختار روایت، بلکه پردامنه‌تر از آن است. هر شخصیتی در داستان نقشی به عهده دارد که باید آن را ایفا کند. ازاین‌رو شخصیت به مقوله‌هایی چون «نقش و کارکرد» و گاهی «فراتر از یک شخصیت» پیوند می‌خورد. در تعریفی جدید، شخصیت نه‌تنها یک شیء بلکه به‌عنوان یک مشارکت‌کننده در سیر روایت است و شامل کنشگرانی می‌شود که سیر شکل‌گیری روایت را طراحی می‌کنند.
این پژوهش با تکیه‌بر نظریه کنشگرای گرماس به تحلیل و بررسی (شخصیت و فراتر از شخصیت) در پانزده رمان دفاع مقدس می‌پردازد.
نتایج این پژوهش نشانگر انطباق الگوی کنشگرای گرماس در شناسایی و معرفی شخصیت‌ها است. شخصیت‌هایی که در سه محور میل، انتقال و قدرت در شکل‌گیری روند و توالی روایت اثرگذارند. در هر سه محور میل، انتقال و قدرت با موضوع «فراتر از شخصیت» مواجهیم. مهم‌ترین فرستنده‌ها برای عزیمت کنشگر اصلی به‌سوی اهداف، مباحث احساسی شامل: علاقه، عشق، محبت، مهرورزی و دوستی است؛ موضوعات آرمانی، اعتقادی، ارزش‌های میهنی در درجه‌ی دوم قرار دارد. مهم‌ترین موضوعات و یا اهداف ارزشی در این رمان‌ها عبارت‌اند از: دفاع، جان‌فشانی و ایستادگی در مقابل تهاجم دشمن، وصول معنوی به شهدا، آگاهی از وضعیت پدر، برادر و یا دیگر اعضای مفقودالاثر خانواده، اعتقاد به باورهای دینی، ملی، ارزشی و میهنی، اسارت، آگاهی بخشی به اقشار جامعه در خصوص رزم و نبرد دلیرانه درصحنه‌ی جنگ و عشق، دوستی و ازدواج.
for structurlists personality not only means one of the constituent elements of the structure of the narrative, but is even more comprehensive. Each character in the story has a role to play. Hence, personality is linked to categories such as "role and function" and sometimes "beyond a character". In the new definition, the character is not only an object but also as a participant in the course of the narrative and includes the actors who design the course of the formation of the narrative.
Relying on Garmas' activist theory, this research analyzes (personality and beyond personality) in fifteen sacred defense novels.
The results of this study indicate the adaptation of Garmas' activist model in identifying and introducing characters. Characters who influence the three axes of desire, transmission and power in shaping the process and sequence of the narrative. In all three axes of desire, transmission, and power, we encounter the issue of "beyond character". The most important transmitters for the main actor to move towards the goals are emotional topics including: intrest love, affect kindness
and friendship; The issues of ideals, beliefs, and patriotic values are of secondary importance. The most important themes or value goals in these novels are: Defense, self-sacrifice and resistance against the enemy's aggression, spiritual attainment of martyrs, awareness of the status of father, brother or other missing family members, belief in religious, national, value and patriotic beliefs, captivity, awareness of the community about war and Brave battle in the love, friendship and marriage.
1. احمدی، بابک، (1380) ساختار وتاویل متن، چاپ دوم، تهران، نشر مرکز.
2. ارسطو، (1389)، بوطیقا، ترجمه فتح الله مجتبایی، تهران، بنگاه اندیشه هنر.
3. امیرخانی، رضا، (1380)، از به چاپ اول، تهران، انتشارات نیستان. اسکولز، رابرت، (1379)، درآمدی برساختارگرایی ادبیات، ترجمه فرزانه طاهری، تهران، آگه.
4. اخوت، احمد، (1371)، دستور زبان داستان، چاپ اول، تهران، نشر فردا.
5. براهنی، رضا، (1372)، قصه نویسی، تهران، نگاه.
6. برومند، فیروزه؛ (1384)، کتابشناسی دفاع مقدس (1381-1359)، تهران، انتشارات قدیانی، صریر.
7. بنی عامری، حسن، (1380)، بابای آهوی من باش، چاپ اول، تهران، انتشارات پالیزان.
8. بی نیاز، فتح الله، (1387)، درآمدی بر داستان نویسی وروایت شناسی، تهران، افروز.
9. پور منصوری، حسن، (1380)، عطر گل یاس، چاپ اول. قم، انتشارات بوستان کتاب.
10. حداد، حسین، (1372)، کتابشناسی داستان های کوتاه ورمان جنگ ایران، تهران، وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی.
11. حنیف، محمد، (1373)، مجموعه مقالات سمینار بررسی رمان جنگ درایران وجهان، تهران، بنیادجانبازان انقلاب اسلامی ایران.
12. حنیف محمد؛ حنیف محسن، (1388)، کندوکاوی پیرامون ادبیات داستانی جنگ دفاع مقدس، تهران، پژوهشکده علوم ومعارف اسلامی.
13. خادمی کولایی، مهدی، (1391)، فرهنگ داستان نویسان دفاع مقدس (1359-1358)، تهران، انتشارات شاهد.
14. خرامان، مصطفی، (1380)، حادثه چهارم، چاپ اول، تهران، انتشارات قدیانی.
15. دست غیب، (1383)، کالبد شکافی رمان فارسی، تهران، انتشارات سوره مهر.
16. زاغیان، مریم، (1387)، کتابشناسی زن و دفاع مقدس، تهران، بنیاد حفظ آثار وارزش های دفاع مقدس.
17. سلیمانی، نعمت الله، (1380)، نخل ها و آدم ها، چاپ اول، تهران، انتشارات مرکز تحقیقات استراتژیک جنگ.
18. شاکری، احمد، (1380)، عریان در برابر باد، چاپ اول، تهران، انتشارات فرهنگ گستر.
19. شهلایی، مرضیه، (1380)، لیلا، چاپ اول، تهران، انتشارات شادرنگ.
20. صادقی، لیلا، (1392)، نشانه‌شناسی و نقد ادبیات داستانی معاصر، تهران، انتشارات سخن.
21. طاهری، جمشید، (1380)، حدیث عشق، چاپ اول، تهران، انتشارات کوشش.
22. عابدی، داریوش، (1380)، من، بابا و یک کماندو، چاپ اول، تهران، انتشارات پالیزان.
23. عرفانی بیضایی، محمدجواد؛ اکبری، حمیدرضا «تحلیل و بررسی رمان «از به» رضا امیرخانی بر اساس الگوی کنشگرای گرماس» ادبیات پایداری، سال هشتم، بهار و تابستان 1395 شماره 14، 149-167.
24. غفار زاده، مهرداد، (1380)، صدای گمشده، چاپ اول، تهران، انتشارات پالیزان.
25. فاستر، ادوارد، (1382)، جنبه های رمان، ترجمه ابراهیم یونسی، تهران، نگاه.
26. کالر، جاناتان، (1390)، بوطیقای ساختگرا، ترجمه کورش صفوی، تهران، نشر مینوی خرد.
27. کیخای فرزانه، احمدرضا؛ عرفانی بیضائی، محمدجواد؛ اکبری، حمیدرضا «تحلیل و بررسی رمان عریان در برابر باد از احمد شاکری بر اساس الگوی کنشگرای گرماس» مجله متن پژوهی، دوره 22، شماره 77، پاییز 1397، صفحه 253-278.
28. کیخا فرزانه، احمد رضا؛ کیخافرزانه، حوریه، سالاری، مصطفی «واکاوی تمثیل رویا در رمان های «عطرگل یاس» حسن پور منصوری و «مادر» محمود گلاب دره ای با تکیه‌بر نظریه کنشگرای گرماس» فصلنامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی، پاییز 1398 - شماره 41، صص21 - 44.
29. گرین، کیت؛ لبیهان، جیل، (1383)، درسنامه نظریه ادبی، تهران، نشر روزنگار.
30. گلاب دره ایی، محمود، (1380)، چلچله ها، چاپ اول، تهران، انتشارات خجسته.
31. لاج، دیویدودیگران، (1386)، نظریه های رمان ازرئالیسم تاپسامدرنیسم، تهران، انتشارات نیلوفر.
32. مرتضوی کیاسری، سید حسن، (1380) پری رو، چاپ اول، تهران، انتشارات پالیزان.
33. مهرداد، علیرضا، (1380)، شمسه، چاپ اول، تهران، انتشارات معلا.
34. میر صادقی، جمال، (1376)، عناصر داستان، چاپ سوم، تهران، نشر سخن.
35. میرعابدینی، حسن، (1377)، صدسال داستان نویسی ایران، ج 3، تهران، نشرچشمه.
36. وستلند، پیتر، (1371)، شیوه های داستان نویسی، ترجمه محمد حسن عباسپور کمیجانی، تهران، نشر مینا.
منابع لاتین:
1. HEBERT,LOUISWITH,OTHERS, (2011),TOOLS FOR TEXT AND IMAGE ANALYSIS AND INTRODOCTION TO APLPLID SEMIOTICS,TRANSLATE BY JULIE TABLER UNIVERSITE DU A ROMOUSKI.
2. GRIEMAS,ALGRIDAS,JULIEN, (1989), ON NARRATIVITYNEW LITARARY,HISTORY20, (1989)SPRNG,P 551.
3. GRIEMAS,ALGRIDAS,JULIEN Structural Semantics: (1970)An Attempt at a Method. trans. Daniele McDowell, Ronald Schleifer, and Alan Velie. Lincoln, Nebraska: University of Nebraska Press.