بنیادهای قرآنی حقوق بین الملل اسلامی

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی

عباس منتهایی ¹

1 -

تاریخ دریافت : 1391/02/02 تاریخ پذیرش : 1391/02/30 تاریخ انتشار : 1391/04/10

کلید واژه: قرآن کریم, اسلام, حقوق بین‌الملل, قواعد بنیادین, حقوق بین الملل اسلامی,

چکیده مقاله :

اسلام، دین خاتم، دین اتم و اکمل، دین جهانی و جاودانی است. این دین هدیه‌ای است که از طرف خداوند متعال به بشریت ارزانی شده و متضمّن تامین سعادت دنیا و آخرت انسان، در صورت ایمان و عمل به دستورات و قوانین آسمانی آن است؛ اسلام آمده است تا در جوامع انسانی به مرحله عمل و اجرا در آید. از این رو داعیه‌ی جهانشمولی و اداره‌ی جامعه‌ی بشری در هر عصر و مَصر، تا قیامت دارد. تعالیم آسمانی و جاودانه ی اسلام در سه حوزه ی، اصول اعتقادات، اخلاق و احکام (قوانین و مقررات) به طور مستقیم یا غیر مستقیم جنبه اجرایی دارد. احکام اسلام در قالب یک سلسله اوامر و نواهی است که از نظر فقهی آنها را آیات الاحکام می‌نامند. آیات الاحکام مشتمل بر دو دسته قواعد است، یکی احکام عبادی و دیگری احکام اجتماعی لازم الاتباع که همان حقوق موضوعه به معنای امروزی می‌باشد. مجموع آیات الاحکام حدود 500 آیه است که بخشی از آنها (حدود 200 آیه)، به نوعی مرتبط با موضوعات حقوق بین الملل است. بدیهی است اجرای احکام الهی مستلزم تشکیل حکومت و تاسیس نظام سیاسی است و بدون آن نمی‌توان به قوانین و مقررات اسلام اعم از داخلی و بین المللی جامه‌ی عمل پوشاند. شاید برخی گمان برند که مقررات حقوق بین الملل را باید از ابتکارات اروپاییان در قرون اخیر برشمرد و تصور این باشد که سایر مردمان در طول تاریخ بشر به روابط ملت‌ها و راه رسم زندگی نیاندیشیده‌اند. برای رد چنین تصور ناصوابی نوشته حاضر نگاشته و تبیین گردیده است که قران کریم و روایات اسلامی و سیره معصومین در خصوص نظام رفتار با سایر ملل و مکاتب و افراد غیر مسلمان دستورات و پیام‌های روشن و شفاف و منطبق با موازین انسانی دارند و چگونگی رفتار مسالمت آمیز و یا برائت از آنان را تبیین اصولی نموده اند.

منابع و مأخذ:

 قرآن مجید
نهج البلاغه ی مولای متقیان

فهرت منابع فارسی:
1. آیت الله سبحانی، جعفر، 1351 ، فروغ ابدیت، نشر عمار، قم .
2. آیت اله مکارم شیرازی، 1368 ،ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، دارالکتب الاسلامیه، چ هشتم، تهران
3. بهرام پور، ابوالفضل، 1390 تفسیر یک جلدی مبین، انتشارات آوای قرآن،چ سوم، قم.
4. -------، حق پرست، شعبان، 1389 ،جایگاه جهاد در قرآن کریم، بنیاد پژوهشهای قرآنی حوزه و دانشگاه، تهران
5. خلیلیان، سید خلیل، 1366 ، حقوق بین الملل اسلامی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران .
6. دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، اسلام و حقوق بین الملل عمومی، ج اول، سمت، تهران 1381
7. شهید مطهری، مرتضی 1389 ، پانزده گفتار، انتشارات صدرا، تهران .
8. شهید مطهری، مرتضی 1361 ، سیری در نهج البلاغه، دفتر انتشارات اسلامی (وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،).
9. ضیایی بیگدلی، محمدرضا، 1366 ، اسلام و حقوق بین الملل اسلامی، چاپ سوم، شرکت سهامی انتشار، تهران.
1375 ، اسلام و حقوق بین الملل، گنج دانش، تهران ،------- .10
1367 ،حقوق بین الملل عمومی، چاپ سوم، شرکت سهامی انتشار، تهران ،------- .11
12 . -------، قرآن و حقوق( 2)، مجموعه مقالات قرآن و علوم روز.
. اصول و قواعد زیربنایی حقوق بین المللی در آیینه قرآن کریم، بنیاد پژوهشهای قرآنی حوزه و دانشگاه، تهران 1389
13 . طباطبایی، سیدمحمدحسین 1393 ق، المیزان فی تفسیرالقرآن، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، چ سوم،.
14 . عظیمی شوشتری، عباسعلی، 1378 ، حقوق قراردادهای بین المللی در اسلام، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، قم.
. 15 . عنایت، سید حسین، تنظیم معاهدات بین المللی در حقوق کنوانسیون ایران، دفتر خدمات حقوق بین المللی، تهران 1370
16 . -------- ، موسوی خراسانی،سید محمد حسن، 1389 ، معاهدات بین المللی در اسلام، بنیاد پژوهشهای قرآنی حوزه و
دانشگاه، تهران.
17 . شهید مطهری، مرتضی، 1389 ، خاتمیت، چ بیست و هشتم، انتشارات صدرا، تهران .
18 . دراسات فی ولایۀ الفقیه و فقه الدولۀ الاسلامیه، آیت اله حسینعلی منتظری، 1374 ، ترجمه و تقریر محمود صلواتی، نشر تفکر،
تهران.
19 . اصول کافی، شیخ کلینی،، 1381 ق ترجمه سید جواد مصطفوی، مکتبۀ الاسلامیه، تهران.
20 .بنیاد پژوهش های قرآنی حوزه و دانشگاه، 1387 ، تهران،موسسه نشر شهر،چاپ اول.
فهرست منابع عربی:
21 . حر عاملی،شیخ حسن، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، مکتبه الاسلامیه، تهران، چ پنجم.
22 . طباطبائی، سید محمد حسین، 1364 ، تفسیر المیزان ج 5، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، انتشارات جامعه مدرسین،
حوزه علمیه قم.
23 . الموسوی خمینی، روح الله، تحریر الوسیله، اسماعیلیان، قم بی تا.
24 . نجفی، محمدحسن، 1365 ، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، ج 21 ، دارالکتب الاسلامیه، تهران.
25 . سنن ابی داود، شیخ احمد مصرعلی، 1371 ق، مکتبۀ المصطفی البابی، چ قدیم مصر.
26 . وسایل الشیعه الی تحصیل الشریعه، محمدبن الحسن الحرالعاملی، 139 ق، داراحیاء الترّاث العربیه،. چ چهارم، بیروت.
27 . مستدرک الوسائل، میرزا حسین نوری طبرسی، 1391 ق، موسسۀ اسماعیلیان، چ جدید،.قم.
28 . المبسوط فی الفقه الامامیه، طوسی (شیخ الطائفه) محمدبن الحسن، 1351 ، المکتبۀ المرتضویه، تهران.
29 . تذکرة الفقهاء، حلّی (علامه) حسن بن یوسف بن مطّهر، 1390 ق، مطبعۀ الآداب فی النجف الاشرف، الطبقۀ الاولی،.
30 . المغنی، ابن قدامۀ حنبلی، 1371 ق،مکتبۀ المصطفی البابی،. چ قدیم مصر.
31 . فارسی، جلال الدین، حقوق بین الملل اسلام، 1344 ، شرکت سهامی انتشار، تهران