بررسی فقهی و حقوقی حق فسخ در بطلان جزیی قرارداد با مطالعه تطبیقی در حقوق کامن لا
محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللیعلی اسلامی پناه 1 , آسیه علایی 2
1 - استادیار گروه حقوق خصوصی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران. (نویسنده مسئول). رایانامه: dr.eslamipanah@gmail.com
2 - دانشجوی دکتری حقوق خصوصی پردیس البرز دانشگاه تهران، البرز، ایران. رایانامه: asiyehalaee84@gmail.com
کلید واژه: اظهار خلاف واقع, بطلان جزئی, خیار تبعض صفقه, وحدت مطلوب, تعدد مطلوب, رد قرارداد, نقض اساسی,
چکیده مقاله :
زمینه و هدف: بطلان دارای ویژگی‌ها، مختصات و مبانی خاص خود بوده که با سایر موارد انحلال قرارداد مانند فسخ و... تفاوت‌های اساسی دارد. این بطلان ممکن است صرفاً در بخشی از قرارداد رخ داده و منجر به بطلان جزئی آن گردد. به منظور حفظ حقوق متضرر از بطلان جزئی، راهکارهای متفاوتی در نظام‌های حقوقی گوناگون ارائه شده است. حق فسخ نسبت به قسمت صحیح عقد یکی از راه‌حل‌هایی می‌باشد که در نظام فقهی و حقوقی ایران پذیرفته شده و تحت عنوان خیار تبعض صفقه مطرح است. در این پژوهش ضمن مطالعه‌ی تطبیقی و بررسی مبانی این حق فسخ، هدف این است که پذیرش چنین حقی برای متضرر از بطلان جزئی عقد و مطابقت یا عدم مطابقت آن با عدالت و انصاف و اصول حقوقی را بررسی نماییم.روش: در این پژوهش از روش تحلیلی و توصیفی استفاده شده است.یافته‌ها و نتایج: حق فسخ نه تنها مغایر با اصل لزوم قراردادها نمی‌باشد، بلکه منطبق با قاعده‌ی مهم فقهی لاضرر و نیز منطبق با عدالت و انصاف است. البته، مطلق بودن این حق می‌تواند با قواعد فوق مغایرت داشته باشد و لازم است که محدودیت‌هایی چون وحدت مطلوب و تعدد مطلوب را برای آن تصور نمود. حق فسخ در صورت بطلان جزئی قرارداد در حقوق کامن لا و به مثابه‌ی خیار تبعض صفقه در حقوق ایران پیش‌بینی نشده است، اما می‌توان آن را با برخی موارد حق فسخ که در حقوق انگلستان پیش‌بینی گردیده، منطبق نمود.
Background and Aim: Annulment has its own characteristics, coordinates and principles that are fundamentally different from other cases of termination of the contract, such as termination, etc. This annulment may occur only in a part of the contract and lead to its partial annulment. . In order to protect the rights of victims from minor invalidity, different solutions have been proposed in different legal systems. The right to terminate the right part of the contract is one of the solutions that is accepted in the jurisprudential and legal system of Iran and is referred to as the "option of discrimination". Is to examine the acceptance of such a right for the victim of a minor invalidity of the contract and its conformity or non-conformity with justice and fairness and legal principles.Method: In this research, analytical and descriptive methods have been used.Findings and Results: The right of termination is not only not contrary to the "principle of necessity of contracts" but also in accordance with the important jurisprudential rule of "no harm" and also in accordance with justice and fairness. Of course, the absoluteness of this right can be contrary to the above rules, and it is necessary to imagine restrictions such as "desirable unity" and "desirable plurality" for it. The option of segregation discrimination is not provided for in Iranian law, but it can be reconciled with some cases of termination right provided for in British law.
- امامی، سیدحسن. (1353). حقوق مدنی. جلد اول. چاپ پنجم. کتابفروشی اسلامیه.
- الانصاری، شیخ مرتضی. (1375). مکاسب. الطبعه الثانیه. مطبعة اطلاعات.
- الانصاری، الشیخ مرتضی. (1375). کتاب المکاسب. چاپ دوم. مؤسسه النشر الاسلامی.
- امام خمینی. (1388). کتاب البیع. جلد پنجم. چاپ سوم. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
- بهبهانی، محمد باقر. (1294). آداب التجاره. چاپ سنگی.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (1375). دایرةالمعارف حقوق مدنی و تجارت. جلد اول. چاپ اول. چاپخانه مشعل آزادی.
- حسینی مراغی، میرعبدالفتاح. (1418). العناوین. جلد سوم. چاپ اول. مؤسسه نشراسلامی.
- شهیدی، مهدی. (1386). شروط ضمن عقد. چاپ اول. انتشارات مجد.
- کریمی، زهره؛ رحیمی، حبیب اله. (1391). مبانی تجزیه قرارداد در حقوق ایران. فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، 2(1)، 87 – 63.
https://journals.atu.ac.ir/article_2231.html
- کاتوزیان، ناصر. (1376). قواعد عمومی قراردادها. جلد پنجم. چاپ دوم. شرکت سهامی انتشار با همکاری شرکت بهمن برنا.
- کاتوزیان، ناصر. (1397). اعمال حقوقی. چاپ بیستم.گنج دانش.
- منتجب نیا، رسول. (1387). تبعض صفقه در معاملات. چاپ اول. مؤسسه انتشارات دادگستر.
- میرزای نائینی، محمد حسین. (1373). منیةالطالب فی حاشیه المکاسب. جلد دوم. چاپ اول. المکتبه المحمدیه.
- موسوی بجنوردی، سیدحسن. (1419). القواعد الفقهیه. جلد سوم. چاپ اول. انتشارات مؤسسه اسماعیلیان.
- نهرینی، فریدون. (1395). فسخ قرارداد با نگاهی به رویه قضایی. چاپ اول. گنج دانش.
- Cheshire Fifoot and Furmston. (2017). Law of Contract. Oxford university Press.
- Chris, Turner. (2007). Contract Law (Key Facts Key cases). Hodder Education Group.
- Jill poole. (2016). Text Book on Contract Law. Oxford University press.
_||_