بررسی نقش ابعاد حمایت اجتماعی بر رضایت از کیفیت زندگی شهری (نمونه ی مورد مطالعه: شهروندان شهر کرمانشاه)

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

هابیل حیدرخانی ¹ , نوذر قنبری ² , سیروس محبی ³

1 - استادیار گروه جامعه شناسی، واحد اسلام آباد غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلام آباد غرب، ایران.
2 - استادیار گروه جغرافیا، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران.
3 - استادیار گروه علوم سیاسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران.

تاریخ دریافت : 1396/07/30 تاریخ پذیرش : 1396/07/30 تاریخ انتشار : 1396/06/01

کلید واژه: حمایت اجتماعی, کیفیت زندگی شهری, حمایت ارزیابانه, حمایت عاطفی, حمایت اطلاعاتی, حمایت ابزاری,

چکیده مقاله :

اگرچه شهر و شهرنشینی خود یکی از مهم ترین شاخص های رفاه و توسعه ی اجتماعی و اقتصادی محسوب می شود، اما رشد شتابان آن می تواند سرانه ی برخورداری از امکانات اجتماعی و اقتصادی را کاهش دهد و از این طریق پیامدهای آن به صورت کاهش سطح کیفیت زندگی در عرصه های مختلف شهری نمایان شود. با توجه به اهمیت موضوع کیفیت زندگی در نواحی شهری، پژوهش حاضر با استفاده از روش میدانی، تکنیک پیمایش، ابزار تحقیق پرسشنامه و استفاده از نرم افزارهای SPSS و Smart PLS، به دنبال بررسی ارتباط بین حمایت اجتماعی و رضایت از کیفیت زندگی شهری به عنوان هدف اصلی است. جامعه ی آماری پژوهش حاضر کلیه ی شهروندان شهر کرمانشاه هستند که تعداد 384 نفر از شهروندان 18 سال به بالای آنها به عنوان حجم نمونه مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که بین میزان کل حمایت اجتماعی و ابعاد آن یعنی حمایت ارزیابانه، حمایت اطلاعاتی، حمایت عاطفی و حمایت ابزاری، با کیفیت زندگی شهری ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد؛ بنابراین تمامی فرضیه های پژوهش تأیید می شوند. همچنین نتایج حاصل از مدل معادله ی ساختاری (Smart PLS) نیز نشان دادند که متغیر حمایت اجتماعی در مجموع 50/0 از واریانس متغیر رضایت از کیفیت زندگی شهری را تبیین می کند، با مدنظر قرار دادن مقادیر مربوط به حجم اثر شاخص ضریب تعیین این مقدار در حد متوسط (25/0) برآورد می شود.

منابع و مأخذ:

- باری، نورمن. (1380). رفاه اجتماعی، ترجمه‏ی سیداکبر میرحسینی و سید مرتضی نوربخش. تهران: انتشارات سمت.

- بیگی فرد، سلیمه. (1378). بررسی ارتباط ویژگی شخصیتی سخت‏رویی و حمایت اجتماعی با فرسودگی شغلی در بین کارمندان مراکز توانبخشی بهزیستی شیراز، پایان‏نامه‏ی کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران.

- حاجی نژاد، علی،  قادری، جعفر و قاسمی قاسموند، عزت الله. (1395). تحلیل و ارزیابی نابرابری‏های کیفیت زندگی در محلات شهری (نمونه‏ی موردی: شهر فارسان)، برنامه‏ریزی منطقه‏ای، دوره‏ی 6، شماره‏ی 21، صص 175–167.

- حسینی، سیدهادی و باقریان، خدیجه. (1393). تحلیلی بر مؤلفه‌های سازنده‏ی کیفیت زندگی در شهر نوشهر، فصلنامه‏ی جغرافیایی آمایش محیط، دوره‏ی هفتم، شماره‏ی 27، صص78–55 .

- حیدرزاده، مهدی؛ قهرمانیان، اکرم؛ حقیقت، علی و یوسفی الناز. (1388). ارتباط بین کیفیت زندگی و حمایت اجتماعی در بیماران سکته‏ی مغزی، نشریه‏ی پرستاری ایران، دوره‏ی 22، شماره‏ی 55، شهریور، صص32–23.

- خادمی، امیرحسین؛ جوکار سرهنگی، عیسی. (1391). ارزیابی کیفیت زندگی شهری (مطالعه‏ی موردی: بافت فرسوده‏ی شهر آمل)، جغرافیا و مطالعات محیطی، دوره‏ی 1، شماره‏ی 4، صص117–100 .

- رضائیان، علی. (1370). اصول مدیریت. تهران: انتشارات سمت.

- سارافیند، ادوارد. (1384). روانشناسی سلامت، ترجمه‏ی گروهی از مترجمان (زیر نظر الهه میرزایی)، تهران: انتشارات رشد. 

- شعبان زاده، افسانه و دیگران. (1392). بررسی رابطه‏ی میان سبک‏های مقابله با استرس و حمایت اجتماعی با کیفیت زندگی زنان سرپرست خانوار شهر تهران، جامعه‏شناسی زنان، دوره‏ی 4، شماره‏ی 4، صص21–1.

- شکوهی، محمداجزاء و کمانداری، محسن. (1394). سنجش میزان رضایت از کیفیت زندگی در منطقه‏ی چهار شهر کرمان، مطالعات جامعه‏شناختی شهری، سال پنجم، شماره‏ی 14، صص 52–25.

- علی اکبری، اسماعیل و امینی، مهدی. (1389). کیفیت زندگی شهری در ایران (1385 - 1365)، فصلنامه‏ی رفاه اجتماعی، سال دهم، شماره‏ی 36، صص148–121.

- فرزانه، سیف الله و علیزاده، سمیه. (1392). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت اجتماعی سالمندان شهر بابل، فصلنامه‏ی مطالعات توسعه‏ی اجتماعی فرهنگی، دوره‏ی دوم، شماره‏ی 1، تابستان، صص 197–173.

- قنبری، نوذر، شیرازی، زهرا و شیرازی، زینب. (1395). تحلیل و بررسی رابطه‏ی ابعاد سرمایه‏ی اجتماعی و رضایت از کیفیت زندگی در مناطق روستایی (نمونه‏ی مورد مطالعه: روستاهای شهر کرمانشاه)، فصلنامه‏ی علمی-پژوهشی علوم اجتماعی، سال دهم، شماره‏ی اول، پیاپی 31، صص 96–75.

- گلکار، کوروش. (1378). طراحی شهری: تحلیل تئوری‏ها، دانشکده‏ی معماری، دانشگاه شهید بهشتی، شماره‏ی 29، صص 33–16.

- مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد. (1393). شهرنشینی بیش از نیمی از جمعیت جهان، سایت مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد – تهران.

- نسترن مهین، احمدی قادر و آقازاده مقدم سهند. (1394). ارزیابی کیفیت زندگی شهری در محلات بافت قدیم و جدید شهر ارومیه، مطالعات توسعه‏ی اجتماعی ایران، دوره‏ی 7، شماره‏ی 3، صص 33–7.

- Adler MG, Fagley NS. (2005). Appreciation: Individual differences in finding value and meaning as a unique predictor of subjective wellbeing. J Personal, 73: 79–114.

- Auh. S. (2005). An Investigation of the Relationships between Quality of Life and Residential Environments among Rural Families. A Dissertation Submitted to the Graduate Faculty in Partial of the Requirements of Degree of Doctor of Philosophy.

- Berkman , F.L (2000) From  Social   Integration  to  Health : Durkheim  in the new millennium.  social  Science & Medicine , 51 , 843-857.

- Black, John & Gahayashy. (2005). Social and spatial interactions: quality of life, social capital and social networks. Nagoya University – Japan: WCTRS Meeting. July.

- Cohen, S., & Mckay, G. (1984). Social support, stress and the buffering hyupothesis: A theoretical analysis. In A. Baum, J. E. singer & S. Taylor.

 - Epley, D. & Menon, M (2008). A Method of Assembling Cross-sectional Indicators into a Community Quality of Life, Soc Indic Res, 281-296.

- Florida, Richard, (2005). Cities and Creative Class, Routladge, UAS. International Living's Quality of Life Index 2010, international living.com.

- Friedlander LJ, Reid GJ, Shupak N, Cribbie R. (2007). Social support, self-esteem, and stress as predictors of Adjustment to university among first-year undergraduates. JCSD; 48 (3):259-74.

- Hupcey, J.E. (1998). Clarifying the social support theory – research linkage. Journal of advanced nursing. 27 (6). 1231 – 1242.

- Kaur, H., Kaur, H., & Venkateashan, M. (2015). Factors determining family support and quality of life of elderly population. International Journal of Medical Science and Public Health, 4(8), 1049-1053.

- Lee, Y-J.,(2008), "Subjective quality of life measurement in Taipei", Building and Environment 43 (2008) 1205–1215, 0360-1323/$ -

- Li, L. Young, D. Wei, H. Zhang, Y. Xiao, Sh, Wang, X and Chan, X.(1976). "The Relationship between objective life status and subjective life satisfaction with Quality of Life." Behavioral medicine, Vol. 23, No. 4, pp. 149-160.

- Lindeman C.A and Mcathie M.(1999). Fundamentals of Contemporary Nursing Practice. 1st ed. USA: Saunders Company;

- Oktay, D. and Rustemli, A. (2010). Measuring The Quality of Urban Life and Neighbourhood Satisfaction: Findings From Gazimagusa (Famagusta) Area Study, international journal of social sciences and humanity studies, Vol. 2, No. 2, Pp. 27-37.

- Pal, A. K., & Kumar, U. C. 2005. Quality of Life (QoL) concept for theevaluation of societal development of rural community in West Bangal,India. Asia-Pacific Journal of Rural Development, 15(2), 83-93.

- Richman JA, Rospenda KM, Kelley MA. (1995). Gender roles and alcohol abuse across the transition to parenthood. J Stud Alcohol; 56(5):553-557.

- Zainal, Nor Rashidah, Gurmit Kaur, Nor ‘Aisah Ahmad & Jamaliah Mhd.Khalili(2012), Housing Conditions and Quality of Life of the Urban Poor in Malaysia, ASEAN Conference on Environment- Behaviour Studies, Bangkok, Thailand, 16-18 July.