XML
-
-
فهرست مقالات
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - بررسی تطبیقی وجوه اشتراک حجاب و موانع وصل در تائیۀ ابن فارض و تمهیدات عین‌القضات همدانی
سکینه طالب زاده سید فضل الله میر قادریابن فارض مصری و عین‌القضات همدانی دو عارف بلند مرتبۀ ادب عرب و ادب فارسی هستند که از دیرباز اندیشه و افکار و زندگی شان مورد توجّه بسیاری از محقّقان و پژوهشگران قرار گرفته است، و در مورد مضامین و اندیشه‌های عرفانی این دو، سخنان بسیاری گفته‌اند. یکی از مضامین کلیدی ادبیّا چکیده کاملابن فارض مصری و عین‌القضات همدانی دو عارف بلند مرتبۀ ادب عرب و ادب فارسی هستند که از دیرباز اندیشه و افکار و زندگی شان مورد توجّه بسیاری از محقّقان و پژوهشگران قرار گرفته است، و در مورد مضامین و اندیشه‌های عرفانی این دو، سخنان بسیاری گفته‌اند. یکی از مضامین کلیدی ادبیّات عرفانی، حجاب و موانع وصل است، که در بسیاری از متون نظم و نثر ادب فارسی بازتاب فراوان داشته است. در این نوشتار به بازتاب حجاب و موانع وصل در قصیدۀ تائیه ابن فارض و تمهیدات عین‌القضات پرداخته‌ایم و نظرگاه این دو عارف شهیر را دنبال کرده‌ایم. یافته‌های این جستار نشان می‌دهد هر دو عارف به موضوع حجاب و موانع وصل توجّه خاص داشته‌اند و عمده‌ترین حجاب‌ها و موانع وصل در خلال آن دو اثر عبارتند از: حیات و هستی مجازی، خودبینی و خودپسندی، اشتغالات دینی و دنیوی، تمنّا و آرزوهای دل، تعلّقات و وابستگی‌ها، حجاب عشق، حجاب طلب و نفس. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - بررسی تطبیقی راه‌های رهایی از رنج در اشعار میرزا مأذون قشقایی با دیدگاه خواجه عبدالله انصاری
فضل‌الله علی‌نژاد خلیل بهرامی قصرچمی حسین ایزدیبیان راهبردی این مقال، راه‌های رهایی از رنج و رسیدن به آرامش از دیدگاه میرزا مأذون قشقایی است. زیرا که در چندین دهة اخیر، اندیشه های عقلانی صِرف منهای اندیشة دینی، در بیشتر جوامع جهت رفع رنج و مشغله‌های فکری بشر گسترش یافته است! بر خلاف این که مؤثّر نیفتاده، بر سختی‌ها چکیده کاملبیان راهبردی این مقال، راه‌های رهایی از رنج و رسیدن به آرامش از دیدگاه میرزا مأذون قشقایی است. زیرا که در چندین دهة اخیر، اندیشه های عقلانی صِرف منهای اندیشة دینی، در بیشتر جوامع جهت رفع رنج و مشغله‌های فکری بشر گسترش یافته است! بر خلاف این که مؤثّر نیفتاده، بر سختی‌ها و نابسامانی‌های بشریت افزوده است. و به تبع آن، امنیت و آرامش برای مردم از اهمّیّت بسزایی برخوردار گردیده است. حال آنچه که مطرح می‌شود این است که آیا عرفای مسلمانِ ترک زبان، همچون میرزا مأذون قشقایی که دارای اندیشه‌های دینی و عرفانی هستند؛ راهکاری ارائه کرده‌اند که بتواند به عنوان راه حلّ، برای رفع معضل رنج و ایجاد آرامش، مفید فایده باشد؟ و از نظر ایشان مهم‌ّترین عامل رنج و نگرانی انسان‌ها در چیست؟ آیا آرامش پایدار توسّط خود بشر بدست می‌آید؟ و یا موهبتی است که باید از جانب آفریدگار به انسان برسد؟ نگارندگان این پژوهش، برای دستیابی به پاسخی مناسب برای این پرسش‌ها، با مراجعه به نوشته‌ها و دیوان اشعار ایشان، به روش اسنادی، به بررسی پرداخته‌اند. در قدم دوم، با یک بیان تطبیقی، نظرات وی را با دیدگاه‌های خواجه عبدالله انصاری هروی، به عنوان یک عارفِ محقّقِ کلاسیک، مطابقت داده‌اند، تا آسوده‌تر بتوانند به روشی مؤثّرتر، مبانی و مبادی رهایی انسان‌ها از پریشانی‌ها را کشف نمایند. بر این اساس، با تتبّع در سروده‌های میرزا مأذون، موّفق شده‌اند به روش‌ها و تکنیک‌های شانزده گانه‌ای که پایة اصلی آن، مجاهدتِ ریاضت منشانه است دست یابند، و برای رهایی آدمی از رنج ارائه نمایند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - بررسی مناظره در آثار منثور خواجوی کرمانی
صدیقه ستوده نیا کرانی عنایت‌الله شریف‌پور سعید پورامیناییمناظر ه یکی از انواع ادبی است که خاستگاه آن مشرق زمین است و سابقۀ آن به ایران پیش از اسلام برمی گردد. مناظره در همۀ دوره های سبکی ادب فارسی نمود داشته است. هرچه این شگرد ادبی گام به دورۀ بعد گذاشته ساختارها، عناصر و اجزایش کاملتر شده است. خواجوی کرمانی رسائل خود را ب چکیده کاملمناظر ه یکی از انواع ادبی است که خاستگاه آن مشرق زمین است و سابقۀ آن به ایران پیش از اسلام برمی گردد. مناظره در همۀ دوره های سبکی ادب فارسی نمود داشته است. هرچه این شگرد ادبی گام به دورۀ بعد گذاشته ساختارها، عناصر و اجزایش کاملتر شده است. خواجوی کرمانی رسائل خود را به این ژانر ادبی اختصاص داده است . در این مقاله مناظرات خواجوی کرمانی، در رسائل او مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته اند و ویژگی ساختاری و محتوایی آنها مشخص شده است. هر چهار رسالۀ منثور او به صورت مناظر ه بین دو شخصیّت اصلی است که در متن رساله‌ها ، تشخص انسانی یافته‌اند . بنابراین مناظره و تشخیص از اصلی ترین خصوصیّات سبکی رسائل منثور خواجوست. نکتۀ مهمّ در مورد آثار منثور خواجوی کرمانی، محتوا، مضمون و اندیشه های اوست که از طریق آن می‌توان ضمن شناخت افکار و ایده های او با مفاهیم فکری، فرهنگی، فلسفی و اجتماعی زمان و جامعۀ او نیز آشنا شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - بررسی هویّت زنان شاهنامه فردوسی با دیدگاه فمینیستی سیمون دوبووار
مریم سعید علی عشقی سردهی سیّدعلی‌اکبر شریعتی‌فر سعید روزبهانیشاهنامه شاهکار ارزشمند فردوسی، بازتاب ارزش های فرهنگی و هویّت ملّی ایران است. زنان در شاهنامه فردوسی براساس هویّت زنانه خویش در مقاطع مختلف زندگی نقش های متفاوتی را ایفا می‌کنند. سیمون دوبووار، نویسندۀ فمنیست فرانسوی دهۀ هفتاد، در کتاب جنس دوّم زنان را دارای قابلیّت های چکیده کاملشاهنامه شاهکار ارزشمند فردوسی، بازتاب ارزش های فرهنگی و هویّت ملّی ایران است. زنان در شاهنامه فردوسی براساس هویّت زنانه خویش در مقاطع مختلف زندگی نقش های متفاوتی را ایفا می‌کنند. سیمون دوبووار، نویسندۀ فمنیست فرانسوی دهۀ هفتاد، در کتاب جنس دوّم زنان را دارای قابلیّت های فکری و یادگیری برابر با مردان می داند که نباید آنها را صرفاً براساس برداشتی ثابت از زنانگی قضاوت کرد. هدف از این جستار بررسی نگاه فردوسی به زنان شاهنامه و تحلیل آن با دیدگاه فمنیستی سیمون دوبووار است. این پژوهش که به روش (توصیفی- تحلیلی- تطبیقی) انجام می‌گیرد نشان می دهد که سیمون دووبوار جوامع زنان را جنس دوّم می‌داند و زنان باید نقش همسری و مادری را کنار بگذارند تا بتوانند با مردان رقابت کنند. نمونه های بارز از کوچک و فرودست شمردن زنان در برابر مردان، طبیعتی که دووبوار وجود و ماهیّت آن را مورد انتقاد قرار داده است. طبیعتی منحصر به زنان که آنان را غیر قابل اعتماد می‌سازد، در اشعار فردوسی مشهود است. برخی سروده‌های فردوسی زن را کم‌عقل و جنس دوّم برمی‌شمرد که نباید در امور کارها با او به مشورت پرداخت. اشعار فردوسی نشان‌دهندۀ فرهنگ و نظام مردسالار است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - تأثیر مکتب رمانتیسم بر روزنامۀ عرفان
زهرا زحمانی محبوبه خراسانی مرتضی رشیدی آشجردیدر دورۀ پهلوی اوّل مطبوعات فروغ چندانی نداشت. در حقیقت دوران سلطنت پهلوی اوّل را باید دورۀ خاموشی و رکود مطبوعات به حساب آورد. در این شرایط زمینه براى رشد ادبیّات ژورنالیستى به شیوۀ دوران مشروطیّت فراهم نبود و قلم ها و اندیشه ها، خود به خود و یا با هدایت دستگاه رضاشاه چکیده کاملدر دورۀ پهلوی اوّل مطبوعات فروغ چندانی نداشت. در حقیقت دوران سلطنت پهلوی اوّل را باید دورۀ خاموشی و رکود مطبوعات به حساب آورد. در این شرایط زمینه براى رشد ادبیّات ژورنالیستى به شیوۀ دوران مشروطیّت فراهم نبود و قلم ها و اندیشه ها، خود به خود و یا با هدایت دستگاه رضاشاهی، به سمت جنبه هاى کم خطر ادبیّات مانند ترجمه سوق یافتند. در دورۀ پهلوی اوّل بیشترین ترجمه‌ها در حوزۀ ادبیّات بوده که با بررسی مطالب این حوزه، تأثیر خاص رمانتیسم مشاهده می‌شود و به تبع آن، روزنامۀ عرفان با ربع قرن فعالیّت نیز از این روش دور نبوده است. در مقالۀ پیش رو به ادبیّات ترجمه‌ای و عاشقانه‌های ادبی روزنامۀ عرفان پرداخته می‌شود. برای بررسی و مطالعة جنبۀ ادبی نشریۀ عرفان از روش تحقیق استفاده از داده‌های موجود و تکنیک تحلیل محتوا بهره گرفته شده است. جامعۀ آماری، مطالب ادبی درج‌شده در روزنامۀ عرفان است. از مؤلّفه‌های مکتب رمانتیسم هیجان و احساس، رتبۀ اوّل را در روزنامه به خود اختصاص داده است. شور و هیجان در متون روزنامۀ عرفان موج می‌زند و مخاطب را به دنیای عشق و اشتیاق می‌برد. عشق از مهم‌ّترین درون‌مایه‌های مطالب درج شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - تحلیل روان شناختی شخصیّت کودک از دیدگاه مولوی
محمد یوسف پور موسی کورس کریم پسندیدر میان تعالیم و آموزه‌های روان شناسانه مولوی، نگرش او به شخصیّت مستقل و هویّت جداگانه کودک به طرز قابل توجّهی، جلب نظر می‌نماید. مولوی با توجّه به ساحت بیرونی و درونی انسان و با نگرش روان شناسانه، دورۀ کودکی را برای رشد و بلوغ جسمی، رشد فکری و عقلی هر فردی، ضروری و قهر چکیده کاملدر میان تعالیم و آموزه‌های روان شناسانه مولوی، نگرش او به شخصیّت مستقل و هویّت جداگانه کودک به طرز قابل توجّهی، جلب نظر می‌نماید. مولوی با توجّه به ساحت بیرونی و درونی انسان و با نگرش روان شناسانه، دورۀ کودکی را برای رشد و بلوغ جسمی، رشد فکری و عقلی هر فردی، ضروری و قهری می‌داند که توقفِ غیرطبیعی در این مرحله، نشان خامی و نقصان شخصیّت در دورة جوانی و میان سالی خواهد شد. بنابر این مقاله فوق به روش تحلیلی بوده و به بررسی نگرش روان شناسانه مولوی به شخصیّت کودک می‌پردازد که یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که مولوی در قرن سیزده میلادی بسیاری از مباحث روان شناسی کودک هم چون: کودک و رشد، کودک و تربیت، کودک و گریه، کودک و شادی، کودک و تغذیه، کودک و بازی را در زوایای پیدا و پنهان شخصیّت کودک واکاوی می‌کند که امروزه در قالب نظریّه، توسّط روان شناسان رشد و تکامل حسی و ادراکی ارائه شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - دوگانگی اندیشه و باورهای فکری نیما یوشیج
حسین شهر آئینی علی عشقی سردهی علی اکبر شریعتی فرتعدّد موافقان و مخالفان نیمایوشیج، در میان بزرگان ادب فارسی، پژوهنده را بر آن داشت تا به بررسی و نقد دوگانگی اندیشه و باورهای فکری نیما بپردازد. هدف از این پژوهش، شناخت افکار و اندیشه‌های دوگانه ای است که در گسترۀ شعر نیما دستخوش تغییر و دگرگونی می‌شود. در این پژوهش سعی چکیده کاملتعدّد موافقان و مخالفان نیمایوشیج، در میان بزرگان ادب فارسی، پژوهنده را بر آن داشت تا به بررسی و نقد دوگانگی اندیشه و باورهای فکری نیما بپردازد. هدف از این پژوهش، شناخت افکار و اندیشه‌های دوگانه ای است که در گسترۀ شعر نیما دستخوش تغییر و دگرگونی می‌شود. در این پژوهش سعی بر آن می‌رود تا ضمن پرداختن به این دوگانگی‌های فکری و شخصیّتی، شواهدی از شعر نیما هم آورده شود. موضوعاتی بحث برانگیز درباره نیما که سال هاست ذهن پژوهندگان را به خود مشغول داشته است. گروهی معتقدند او فردی این جهانی (سکولار)، انقلابی، چپ گرا و منزوی بود و در مقابل، گروهی دیگر او را مسلمانی دین دار، صلح جو و مردمی می دانند. یافته های این پژوهش نشان می‌دهد که شخصیّت نیما، جامع اضداد است. در شعر او مبانی و دیدگاه‌های دوگانه و گاهی چندگانه مطرح می‌شود که با یکدیگر در تقابل هستند؛ این دوگانگی های فکری گاهی به تناقض گویی می‌انجامد. بر این اساس، شناخت این دیدگاه‌ها و بیان مبانی فکری متضادّ او، راهگشای شناخت شخصیّت و شعر نیما می‌گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - زبان ادبی و بلاغی رنگ در ارتباطات غیرکلامی اشعار فرّخی سیستانی
طاهر جعفری غلامرضا حیدری لیدا نامدار جواد طاهریعنصر رنگ در شعر پارسی نقشی غیرقابل انکار دارد. هر رنگی نقش و تأثیر خاصی دارد و در فرآیند ارتباط غیرکلامی، حال و هوای روانی مخصوصی را به مخاطب منتقل می کند. شاعران در دامنۀ ارتباطات غیرکلامی با دریافت‌های عاطفی و گاه عقلی خود در روشن کردن رازهای ناشناختة رنگ گام‌های مؤثّ چکیده کاملعنصر رنگ در شعر پارسی نقشی غیرقابل انکار دارد. هر رنگی نقش و تأثیر خاصی دارد و در فرآیند ارتباط غیرکلامی، حال و هوای روانی مخصوصی را به مخاطب منتقل می کند. شاعران در دامنۀ ارتباطات غیرکلامی با دریافت‌های عاطفی و گاه عقلی خود در روشن کردن رازهای ناشناختة رنگ گام‌های مؤثّری برداشته‌اند. این پژوهش به صورت تطبیقی و روش توصیفی- تحلیلی به بررسی زبان ادبی و بلاغی رنگ در ارتباطات غیرکلامی شعر فرّخی سیستانی پرداخته است. دست آوردهای این پژوهش نشان می‌دهد که رنگ‌ها در اشعار فرّخی، زبانِ دوم و گویای اوست. این شاعر، همچون دیگر شاعران سبک خراسانی، از دامنۀ تنوع رنگ‌ها و زبان آنها، در آفرینش واژه‌ها و مضامین و تعابیر و تصاویر هنری و ادبی با الهام از رنگارنگی طبیعت رنگین، در انتقال و القاء اندیشه‌ها و پیام‌های درونی خود در عالمِ ارتباطات غیرکلامی نهایت استفاده را کرده است. در مجموع، در اشعار فرّخی سیستانی به ترتیب رنگ‌های سرخ، زرد، سفید و سبز بیشترین کاربرد را داشته‌اند که از طریق نماد شناسی درخصوص اثر و نویسندة آن قابل تبیین است و روحیة شاد باشی فرّخی و جهان‌بینی مادّی او و همچنین ترس از دست دادن موقعیّت یا رفاه زندگی‌اش را می‌رساند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - ظرائف بلاغی حذف ارکان اسالیب شرط در آیاتی از قرآن کریم
حمدالله جعفرپور علی رضائی کهنمویی محمدعلی ربی پوربلاغت حذف در اسالیب شرط به دلیل بسامد آن در قرآن کریم از اهمّیّت بالایی برخوردار است؛ زیرا شناخت غرض جملات شرطی بدون شناخت محذوف و بیان تقدیر آن مشکل می‌نماید در واقع با حذف بخشی از ارکان شرط، ساختار آن کوتاه گشته که می‌توان به اختصار و پرهیز از بیهوده‌گویی، کوتاه بودن چکیده کاملبلاغت حذف در اسالیب شرط به دلیل بسامد آن در قرآن کریم از اهمّیّت بالایی برخوردار است؛ زیرا شناخت غرض جملات شرطی بدون شناخت محذوف و بیان تقدیر آن مشکل می‌نماید در واقع با حذف بخشی از ارکان شرط، ساختار آن کوتاه گشته که می‌توان به اختصار و پرهیز از بیهوده‌گویی، کوتاه بودن زمان، معلوم بودن محذوف به قرینه، تحقیر مخاطب، رعایت فواصل آیات، دلالت فعل بعدی بر محذوف و سایر مواردی که در کتب بلاغی و تفسیری هنوز دلیلی بر آن شناخته نشده است؛ که از اغراض بلاغی آن می‌باشد. بنابراین حذف ارکان شرط در فهم مقصود، ارزشی بالاتر و ظرافت خاص بلاغی دارد. بنابر این در مقاله حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی به بلاغت حذف ارکان شرط با تأملی در آیات پرداخته شده است که معلوم گشت حذف در ارکان شرط نوعی ساختار شکنی و سبب فشرده شدن جمله می‌شود پس از تعریف حذف و انواع آن به بررسی اغراض بلاغی ارکان شرط محذوف و تعیین تقدیر مناسب پرداخته شد، چرا که بدون دریافت مورد محذوف و بیان تقدیر آن فهم درست مقصود آیات حاصل نمی‌شود، لذا حذف بلاغی ارکان شرط ارزشی والاتر و ظرافت خاصی در فهم آیات دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - نظریّه‌های روانشناختی ثرندایک در سه اثر تعلیمی منثور فارسی (قابوسنامه، اخلاق ناصری، کلیله و دمنه)
مرجان غلامی اکرم گلشنی فاطمه گلشنیاصول و روش‌های تربیتی اگرچه امروزه در کتب مربوط به این رشته تدوین شده‌اند، امّا در متون تعلیمی کلاسیک منثور فارسی نیز پاره‌ای از این اصول و روش‌ها را می‌توان استخراج و بررسی کرد و بر زوایای پنهان ادبیّات کلاسیک ایران واقف گردید. بر همین اساس، در این مقاله که به روش کتاب چکیده کاملاصول و روش‌های تربیتی اگرچه امروزه در کتب مربوط به این رشته تدوین شده‌اند، امّا در متون تعلیمی کلاسیک منثور فارسی نیز پاره‌ای از این اصول و روش‌ها را می‌توان استخراج و بررسی کرد و بر زوایای پنهان ادبیّات کلاسیک ایران واقف گردید. بر همین اساس، در این مقاله که به روش کتابخانه‌ای انجام شده است، نظریّات ثرندایک به عنوان یکی از مهم‌ّترین اصول و مبانی تعلیم و تربیت در سه اثر تعلیمی: قابوسنامه، اخلاق ناصری و کلیله و دمنه مورد بررسی قرار گرفت. هدف از این تحقیق استخراج اصول مربوط به یادگیری در کتب مورد مطالعه است. نتایج پژوهش نشان داد که در کتب مورد مطالعه، انواع نظریّات ثرندایک دیده می‌شوند و از میان این نظریّه‌ها، نظریّۀ آمادگی، تمرین و آمایه بیشترین بسامد را دارند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
11 - مؤلّفه‌های ادبیّات تعلیمی در اشعار کودکانه مصطفی رحماندوست و احمد شوقی
آیدا دانائی محمّد شایگان مهر فریبرز حسین جانزادهادبیّات تعلیمی، بارزترین دغدغۀ شاعران و نویسندگان معاصراست. امروزه شعر کودک چهرۀ جدیدی از خود را به جهانیان به نمایش گذاشته و از لحاظ ساختاری، بیان، وسعت خیال و تصویرآفرینی، شیوه ای نوین را در سبک و سیاق خود در پیش گرفته است. پژوهش در مورد ادبیّات و شعر کودک را می‌توان چکیده کاملادبیّات تعلیمی، بارزترین دغدغۀ شاعران و نویسندگان معاصراست. امروزه شعر کودک چهرۀ جدیدی از خود را به جهانیان به نمایش گذاشته و از لحاظ ساختاری، بیان، وسعت خیال و تصویرآفرینی، شیوه ای نوین را در سبک و سیاق خود در پیش گرفته است. پژوهش در مورد ادبیّات و شعر کودک را می‌توان به دو قرن اخیر حوالت داد. به گونه‌ای که قرن بیستم را قرن کودک نامیده‌اند. شعر کودک، زبانی خیال‌انگیز و موزون دارد و بیشتر شیفتۀ موسیقی کلام است و به تدریج با معنا انس می گیرد. شعر کودک به گونه‌ای است که بدون آموزش مستقیم، سطح دانش فرهنگی و اجتماعی و ذوق و استعداد آنان را بالا می‌برد چرا که از زندگی خود کودک گرفته شده است. احمد شوقی و مصطفی رحماندوست از شاعران شعر کودک هستند، که مضامین تعلیمی و تربیتی را دراشعار خود گنجانده اند. هر دو با زبانی ساده و کودکانه بسیاری از آموزه‌های تعلیمی را به کار برده اند. مضامین تعلیمی، تربیتی، آموزه‌های دینی، قرآنی، میهنی، استقامت، حمایت، صداقت و دیگر مسائل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی که در این مقاله به آنها خواهیم پرداخت. این پژوهش با استفاده از روش مکتب فرانسوی، مکتبی که به تأثیرگذاری ملّت‌ها و پیوندهای ادبی آنان در محدوده زمانی یکسانی می‌پردازد و بر خلاف دیگر مکاتب به آثار از دید زیباشناسی اهمّیّت چندانی نمی‌دهد به نگارش در آمده است، و سعی شده است تا با استفاده از این مکتب جلوه ای از تعلیمی بودن اشعار و برخی از شباهت‌ها و تفاوت‌های هر دو شاعر را بیان نماییم. پرونده مقاله
-
حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1403-1400