XML
-
-
فهرست مقالات
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - ایزد بهرام از روایت دینی تا حماسۀ ملّی (مطالعۀ موردی اوستا و شاهنامه)
زیبا اسماعیلیچکیده ایزد بهرام، ایزدی بزرگ و قدرتمند در آیین مزدیسنا و ایزدی کهن و بسیار محبوب در میان آریایی‌هاست که در اوستا در ده کالبد مختلف جلوه می‌کند. با وجود حضور عمیق در روایت‌های دینی و محبوبیّت عمومی در میان مردم، در حماسه‌های ملّی ظهور محسوسی ندارد. در این تحقیق به روش چکیده کاملچکیده ایزد بهرام، ایزدی بزرگ و قدرتمند در آیین مزدیسنا و ایزدی کهن و بسیار محبوب در میان آریایی‌هاست که در اوستا در ده کالبد مختلف جلوه می‌کند. با وجود حضور عمیق در روایت‌های دینی و محبوبیّت عمومی در میان مردم، در حماسه‌های ملّی ظهور محسوسی ندارد. در این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی به این مسأله پرداخته می‌شود که ایزد بهرام در روایت‌های دینی (با تکیه بر اوستا) و روایت‌های ملّی (با تکیه بر حماسه فردوسی) با چه هیأتی حضور مییابد. نتایج بررسی ها نشان داد که ایزد بهرام در حماسۀ فردوسی با کالبد میش و پرندۀ وارغن جلوه می‌کند و به دلیل آمیختگی اسطورۀ وارغن و سیمرغ، در شاهنامه، سیمرغ به جای وارغن معرّفی می‌شود. خصوصیّت ویژۀ پرهای وارغنی که ایزد بهرام در او حلول کرده باشد، با اوست که خجستگی و برخورداری از نیرویی شگفت‌انگیز است. بهبود زخم‌ها، پیشگویی و آگاه بودن از اسرار آفرینش مرتبط با جایگاه ایزدی اوست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - بررسی آرایه‌های بدیع معنوی درآثار منظوم خاکسار ابهری با تکیه بر کتاب «کهنه خرابات» او
حسن رجبی محمد غلامرضائی تورج عقدائی نزهت نوحیچکیده بدیع یکی از شاخه‌های اصلی علوم بلاغت است که از وجوه تحسین کلام بحث می‌کند. در این مقاله، صنایع معنوی بدیعی به کار رفته در اشعار خاکسار ابهری، با تکیه بر مجموعه شعر "کهنه خرابات" با دقّت بررسی گردیده است. سپس، آرایه‌های بدیع معنوی، بر اساس بیشترین بسامد، با ذکر چکیده کاملچکیده بدیع یکی از شاخه‌های اصلی علوم بلاغت است که از وجوه تحسین کلام بحث می‌کند. در این مقاله، صنایع معنوی بدیعی به کار رفته در اشعار خاکسار ابهری، با تکیه بر مجموعه شعر "کهنه خرابات" با دقّت بررسی گردیده است. سپس، آرایه‌های بدیع معنوی، بر اساس بیشترین بسامد، با ذکر نمونه تنظیم و درپایان، نتیجه‌گیری شده است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که در حوزۀ بدیع معنوی مراعات نظیر، تضادّ، تلمیح و تضمین بیشترین بسامد را دارد. کاربرد دیگر روش‌های بدیع معنوی بسیار نادر است، استفاده از آرایه‌های معنوی نسبت به آرایه‌های لفظی بیشتر می‌باشد .در مجموع مهمّ‌ترین ویژگی غزلیات خاکسار، علاوه بر فصاحت و بلاغت و انسجام استفاده از صنعت ابداع می‌باشد، یعنی در اغلب ابیات چند صنعت به کار رفته است. هدف از این پژوهش، تعیین و انتخاب نمونه‌هایی از آرایه‌های بدیعی معنوی در غزلیّات خاکسار ابهری، با استفاده از کتب بدیعی معتبر فارسی و با تکیه بر کتاب کهنه خرابات او بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - بررسی و تحلیل تطبیقی داستان داش آکل صادق هدایت با داستان چلکاش ماکسیم گورکی
سکینه غلامپور دهکی احترام رضائیچکیده داستان داش آکل از برجسته‌ترین داستان‌های صادق هدایت و از جمله نمونه‌های برجسته ادبیّات معاصر ایران است. این پژوهش به روش تحلیلی- توصیفی با خوانش داستان داش آکل و چلکاش و بررسی تطبیقی آن دو از لحاظ اشتراکات و افتراقات در زمینۀ شخصیّت‌پردازی و جنبۀ ساختاری و همچنی چکیده کاملچکیده داستان داش آکل از برجسته‌ترین داستان‌های صادق هدایت و از جمله نمونه‌های برجسته ادبیّات معاصر ایران است. این پژوهش به روش تحلیلی- توصیفی با خوانش داستان داش آکل و چلکاش و بررسی تطبیقی آن دو از لحاظ اشتراکات و افتراقات در زمینۀ شخصیّت‌پردازی و جنبۀ ساختاری و همچنین به بیان اشتراک دو مؤلّفه‌های فکری (خیر، شّر و فتوّت) اشاره دارد. بطور کلّی علل اشتراکات دو داستان را می‌توان به روحیّات انسانی و جبر تاریخ و بخشی را به تصادف و توارد و علل افتراقات را به تفاوت در جنبه‌های فرهنگی و اجتماعی آن نسبت داد. در واقع این دو نویسنده برآیند عصر خویش‌اند، که خود را در داستان‌های خویش نشان داده‌اند. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد، که گورکی از جمله نویسندگانی است، که آثار آن سخت در داستان‌های فارسی نفوذ کرده و به صورت غیرمستقیم بر نویسندگان ایرانی تأثیر گذاشته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - بررسی تطبیقی بینامتنی در غزلیّات سعدی و شهریار با تکیه بر نکات اخلاقی
هدایت نقوی مهدی ماحوزی شهین اوجاق علیزادهچکیده آدمی از آغاز زندگی تا پایان زندگی خویش به طور فطری به ارزش‌های اخلاقی گرایش دارد و شخصیّت وی همواره با معیار فضایل و رذایل اخلاقی محک می‌خورد و هر کس در این سنجش به امتیاز بالاتری دست یازد در خاطر مردمان و نزد خدای خود جایگاهی رفیع و ارزشمند خواهد داشت. بدین جهت چکیده کاملچکیده آدمی از آغاز زندگی تا پایان زندگی خویش به طور فطری به ارزش‌های اخلاقی گرایش دارد و شخصیّت وی همواره با معیار فضایل و رذایل اخلاقی محک می‌خورد و هر کس در این سنجش به امتیاز بالاتری دست یازد در خاطر مردمان و نزد خدای خود جایگاهی رفیع و ارزشمند خواهد داشت. بدین جهت پیام‌آوران الهی در طول تاریخ بشریّت، با فراخوانی امّت‌ها به پرستش یگانه آفریدگار جهان، با تکیه بر ارزش‌های اصیل اخلاقی در همه ابعاد زندگی، انسان را به رشد و رویش رهنمود می‌ساختند.بررسی بینامتنی از شعر شاعران، از جذّاب‌ترین مقوله‌های نقد ادبی است؛ مقاله حاضر، پژوهشی است که تأثیراجناس فضایل و رذایل غزلیّات سعدی بر غزلیّات شهریار از منظر تطبیقی بررسی و موارد اقتباس و الهام از غزلیّات سعدی در غزلیّات شهریار نشان داده می‌شود. شباهت و همسانی افکار اخلاقی، بن مایه‌های اصلی این مقاله است که با شاهد مثال‌های عینی تطبیق داده شده‌اند و غزلیّات شهریار از رهگذر تأثیرپذیری از غزلیّات سعدی با توجّه به رویکرد تطبیقی قابل مطالعه است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - تأثیرپذیری جامی در مضامین اخلاقی بهارستان از نهج‌البلاغه امام علی(ع)
بتول محبوبی زاده غلامعباس ذاکری غلامرضا ستودهچکیده یکی از آثارادبی قرن نهم، بهارستان جامی است که از متون تعلیمی ادب فارسی به شمار می آید و به تقلید از گلستان سعدی با نثری آمیخته به نظم نگاشته شده است. به دلیل جایگاه ویژۀ اخلاق در دین مبین اسلام و لزوم طرح آن در گسترۀ ادبیّات فارسی، ایجاب نمود که در تحقیق حاضر ض چکیده کاملچکیده یکی از آثارادبی قرن نهم، بهارستان جامی است که از متون تعلیمی ادب فارسی به شمار می آید و به تقلید از گلستان سعدی با نثری آمیخته به نظم نگاشته شده است. به دلیل جایگاه ویژۀ اخلاق در دین مبین اسلام و لزوم طرح آن در گسترۀ ادبیّات فارسی، ایجاب نمود که در تحقیق حاضر ضمن توصیف و تحلیل محتوایی مضامین اخلاقی در بهارستان، با تعمّق در نهج‌البلاغه و استنباط از این منبع غنی، تأثیرپذیری جامی در این اثر، از مضامین اخلاقی کلام امام علی(ع) مورد بررسی قرار گیرد. جامی در بهارستان به نمونه‌های بسیاری از مضامین اخلاقی از قبیل عدالت، قناعت، راستگویی، رازداری، پرهیز از حرص و طمع، حسادت و ... پرداخته است و در بیان این مضمون ها سخن خود را با بار معنایی شبیه به عبارت نهج البلاغه بیان کرده است که نشانگر توجّه جامی به ترویج آموزه‌های اخلاقی این کتاب و بیان عشق و ارادت و تأسّی به امام علی(ع) دارد. او بیشتر به تبلیغ فضایل اخلاقی می‌پردازد و سعی در آموزش و رواج اخلاق حمیده با اهتمام به معارف دینی در بین افراد جامعه دارد. توجّه به آموزه‌های اخلاقی دو اثر و کاربست و تبدیل آن‌ها به رفتار، امری مهمّ تلقّی می‌شود که خروجی آن انسانی سالم از بعد اخلاقی و داشتن سلامت روانی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - تحلیل و تفسیر چهار سطح معنایی(لفظی، تمثیلی، اخلاقی و باطنی)و دو سطح خوانش در غزل‌های حافظ
فرح نیاز کار مرتضی جعفری فاطمه نیازکارچکیده حافظ به جهت نگرش ویژه به عالم هستی، دیدگاه‌های خاصّ فلسفی و عرفانی و شرح و بیان تجربۀ آن کشفیاتِ اندیشمندانه، ناگزیر با ابهام و ایهام همراه است؛ بنابراین تبیین آن به روشنی امکان‌پذیر نیست. او شگردهای گوناگون بیانی را می‌‌آزماید و از تمثیل‌های بایسته‌ای بهره می‌گیر چکیده کاملچکیده حافظ به جهت نگرش ویژه به عالم هستی، دیدگاه‌های خاصّ فلسفی و عرفانی و شرح و بیان تجربۀ آن کشفیاتِ اندیشمندانه، ناگزیر با ابهام و ایهام همراه است؛ بنابراین تبیین آن به روشنی امکان‌پذیر نیست. او شگردهای گوناگون بیانی را می‌‌آزماید و از تمثیل‌های بایسته‌ای بهره می‌گیرد که بر بنیاد درون‌مایۀ اندیشه‌های وی شکل گرفته و گاه در تقابل و تضادّ با اندیشه‌های این جهانی است و برای نیل بدین مقصود، از شگردی خاصّ بهره می‌گیرد؛ در اشعارش با زبان دوم یعنی زبانی حرفه‌ای و فراتر از زبان سطحی و عمومی که درک آن برای همگان امکان پذیر است، سخن می‌گوید و از این روست که سخن او در لایه‌های مختلف معنایی اشعارش، ایستا نمی‌ماند و به دلیل افکار ژرف فلسفی و عرفانی، بیان او در پیوند با شگردهای هنری به بالاترین سطح زبانی دست مییابد و بدین ترتیب با دو سطح خوانش سطحی و عامیانه؛ و سطح خوانش حرفه‌ای و ژرف‌کارانه در شعر او می‌توان به چهار سطح معنایی لفظی، تمثیلی، اخلاقی و باطنی (عرفانی) دست یافت. استفاده از کلمات چند معنایی، بهره‌مندی از کنایه‌ها در ظرفیت‌های تازة معنایی، متغییر بودن معنای کلمات و ترکیبات مختلف در بافت کلّی کلام به سبب ساختارهای خاص نحوی، تعلیق معنا به جهت امکان تبدیل ترکیب‌های اضافی و وصفی و مراجع ضمیر و.... این امکان را در شعر او پدید آورده است. این چند بُعدی بودن ابیات و لایه‌های معنایی تعبیه شده در آن، به‌گونه‌ای است که مخاطب پس از خوانش‌های مکرّر، باز هم به کشف‌هایی تازه دست مییابد و بدین ترتیب همواره با متنی پویا و زاینده، روبه‌روست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - تحفة العجم، اثری تازه یافته از سیّد حسین شاه (حقیقت)
مهدیه رضوی زاده احمدرضا یلمه‌ها .مریم محمودیچکیده تعالی فرهنگی هر جامعه، در گرو شناخت صحیح دستاوردهای گوناگون و آثار فرهنگی و میراث‌های مادّی و معنوی پیشینیان و برقراری ارتباط آگاهانه با آن آثار است. با احیای نسخ خطّی شناخت هرچه بیشتر مجاهدات و قابلیّت‌های علمی اندیشمندان پیشین، میسّرتر شده و فضای پاسخ‌گویی به چکیده کاملچکیده تعالی فرهنگی هر جامعه، در گرو شناخت صحیح دستاوردهای گوناگون و آثار فرهنگی و میراث‌های مادّی و معنوی پیشینیان و برقراری ارتباط آگاهانه با آن آثار است. با احیای نسخ خطّی شناخت هرچه بیشتر مجاهدات و قابلیّت‌های علمی اندیشمندان پیشین، میسّرتر شده و فضای پاسخ‌گویی به بخشی از نیازهای علمی پژوهشگران جدید ایجاد می شود. با تصحیح و احیای آثار گذشتگان و بازگرداندن هر یک از آثاری که به صورت نسخة خطّی در کنج کتابخانه‌ها مهجور مانده‌اند، می‌توان زنجیره فرهنگ و تمدّن را کامل نمود، و به شناختی دقیق و قضاوتی صحیح‌تر دربارة پیشینة فرهنگ و ادب ایران رسید. این ضرورت در حوزة زبان و ادبیّات بیشتر احساس می‌شود، زیرا هر متنی گوشه‌ای از ساختار و تاریخ تطّور زبان و ادبیّات ما را نشان می‌دهد. تحفة‌العجم از نسخه‌های خطّی سدة سیزدهم هجری است که تاکنون تصحیح نشده است و تصحیح و چاپ آن می‌تواند ما را با ادبیّات و ویژگی‌های زبانی این دوره، آشناتر سازد. از این اثر سه دست نوشته تاکنون شناسایی شده است و این پژوهش بر اساس نسخة 1427 کتابخانة مجلس انجام یافته است. بی‌شکّ معرّفی و تصحیح این متن، تلاشی در جهت احیاء و بازگردانی یکی از متون بلاغی و دستوری قرن سیزدهم هجری به مجموعة بزرگِ ادبِ فارسی است. این پژوهش می‌تواند زمینة مناسبی ، برای آشنایی بهتر محقّقان، دانشجویان و دوستدارانِ ادب فارسی، با یکی از شخصیّت‌‌های ادبی آن دوره، که تاکنون آثارش مورد توجّه قرار نگرفته است، فراهم سازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - معرّفی نسخة خطّی دیوان «میرزا تقی بن زکی صاحب علی آبادی»
کامران پاشائی فخریچکیده میرزا محمّدتقی علی آبادی مازندرانی، فرزند میرزا زکی، یکی از گویندگان و شاعران در نیمه دوم قرن سیزدهم به شمار میرود. اصل وی از علی آباد مازندران و در شعر و شاعری ید طولانی داشته است. ابتدا به ملالی تخلّص میکرد ولی بعداً تخلّص اش را به صاحب تغییر داد و به همین چکیده کاملچکیده میرزا محمّدتقی علی آبادی مازندرانی، فرزند میرزا زکی، یکی از گویندگان و شاعران در نیمه دوم قرن سیزدهم به شمار میرود. اصل وی از علی آباد مازندران و در شعر و شاعری ید طولانی داشته است. ابتدا به ملالی تخلّص میکرد ولی بعداً تخلّص اش را به صاحب تغییر داد و به همین جهت به صاحب دیوان نیز اشتهار دارد. دیوان شعرى وی شامل قصائد، قطعات، غزلیّات، رباعیّات و مثنویّات می‌با شد که حدود 5300 بیت و موضوع آن اغلب در مدح فتحعلی شاه، محمّد شاه قاجار، در نعت حضرت علی، پیامبر است. دیوان صاحب علی آبادی، دارای اشعار بسیار فاخر ادبی و پخته، و وزنی آهنگین است که تاکنون مجال نشر، تصحیح و تحلیل نیافته است. از اشعار وی ابیات اندکی در کتب تذکره و تراجم در ذیل حالاتش نقل گردیده، امّا دیوان اشعارش تا به حال چاپ نشده و چند نسخة خطّی از آن موجود است . لذا مقاله حاضر با هدف شناساندن این اثر ارزشمند، بر پایة نسخة خطّی موجود در کتابخانه مجلس با شمارة 1008 و مقابلة آن با پنج نسخة دیگر پرداخته است. نسخة مذکور بنا به دلایلی چون سلامت، کامل بودن، خوانا بودن و در کلّ اکمل و نسبتاً اقدم بودن به عنوان نسخة اساس قرار گرفت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - معرّفی و بررسی تذکرة خلاصةالشّعرا (بتخانه)
محدثه فرخیچکیده یکی از شیوه‌های توجّه به هویّت و شناسنامة وجودی جوامع، جمع‌آوری و تدوین نسخ خطّی و برنامه‌ریزی دقیق برای شناسایی و معرّفی این آثار است. در میان نسخ خطّی، تذکره‌ها از آن جهت که بعضاً نام و نشان شاعران و اشعار و آثار آن‌ها را از تحریف زمانه در امان نگاه داشته، حائز چکیده کاملچکیده یکی از شیوه‌های توجّه به هویّت و شناسنامة وجودی جوامع، جمع‌آوری و تدوین نسخ خطّی و برنامه‌ریزی دقیق برای شناسایی و معرّفی این آثار است. در میان نسخ خطّی، تذکره‌ها از آن جهت که بعضاً نام و نشان شاعران و اشعار و آثار آن‌ها را از تحریف زمانه در امان نگاه داشته، حائز اهمّیّتند. در بین تذکره‌ها و سفینه‌های شعرفارسی، تذکره خلاصةالشّعرا (بتخانه) از شهرت خاصی برخوردار است. تذکرة خلاصةالشّعرا ذیلی است که بر جُنگ بتخانه نوشته شده است. جُنگ بتخانه، بالغ بر بیش از چهل هزار بیت از منتخبات اشعار متقدّمین و متوسّطین است که توسّط ملاّ محمّد صوفی مازندرانی به همکاری عبداللّطیف عبّاسی در سال (1010ه‍..ق) گردآوری شده است و بعدها در سال (1021 ه‍. ق)، عبداللّطیف عبّاسی گجراتی، علاوه بر نگارش دیباچه، شرح احوال شعرای بتخانه را با ذکر سلاطین و مشایخ معروف عهدشان، به اختصار بر آن افزوده و نام خلاصةالشّعرا را بر آن نهاده و هر دو اثر را با هم در یک مجموعة دو جلدی مرتب نموده‌است. در این پژوهش ضمن معرّفی تذکره و نسخه‌های موجود از آن، مختصات سبک شناسی این اثر در دستگاه‌های زبانی، فکری و بلاغی مورد بررسی قرار گرفته‌است. پرونده مقاله
-
حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1403-1400