-
دسترسی آزاد مقاله
1 - آرابسک و تبار نبطی آن
نگار ذیلابی هادی عالم زادهآرابسک (نقوش استیلیزه گیاهی و هندسی) گاه به عنوان شاخصه هنر اسلامی و از ابداعات تمدن اسلامی شمرده میشود؛ در مقابل این نظر، برخی از مورخان هنر، افزون بر خصوصیات دوره اسلامی، بر مآخذ پیش از اسلام آن، به ویژه مآخذ ساسانی و بیزانسی و انتقال سنتهای فرهنگی پیشین هم اشاره ک چکیده کاملآرابسک (نقوش استیلیزه گیاهی و هندسی) گاه به عنوان شاخصه هنر اسلامی و از ابداعات تمدن اسلامی شمرده میشود؛ در مقابل این نظر، برخی از مورخان هنر، افزون بر خصوصیات دوره اسلامی، بر مآخذ پیش از اسلام آن، به ویژه مآخذ ساسانی و بیزانسی و انتقال سنتهای فرهنگی پیشین هم اشاره کردهاند. در این پژوهش، علاوه بر این دو مأخذ، فرهنگ نَبَطی هم بهمثابه گنجینهای غنی از مضامین کهنِ تصویری، به عنوان مأخذی دیگر در زمینه نقشمایههای گیاهی آرابسک اسلامی لحاظ شدهاست. پرسش اصلی این پژوهش این است که بنمایهها و نقوش گیاهی در آثار نَبَطی چه بوده و بر اساس شباهتهای نقوش نبطی و اسلامی تا چه حد میتوان نقوش نبطی را به عنوان مأخذی برای آرابسک اسلامی بهشمار آورد؟ در این پژوهش با رویکردی بر پایه تاریخ فرهنگی و شواهد متنوع، بهویژه آثار مادی و گزارشهای باستانشناسان و شباهتهاى آشکار فرهنگى موجود، نشان دادهایم که نقشمایههای نبطی را هم میتوان در شمار خاستگاههاى آرابسک بهشمار آورد و بر این اساس و باتوجه به تعدد تبارهای تاریخی آرابسک، دیدگاههای ذاتگرایانه و قدسىمدارانه سنتگرایان در محدود ساختن دامنه تفسیری این نقوش به هنر اسلامی، بازنگری جدی شدهاست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - ادبیات تعلیمی در اندیشه رودکی و بشار
فاطمه مشکیادبیات تطبیقی نوعی فعالیت در حوزه نقد ادبی به حساب میآید، که در آن ادبیات در مفهوم کلی مقایسه، و درباره تلاقی آن در دو یا چند فرهنگ و زبان مختلف پژوهش میشود. به تعبیری دیگر موضوع آن بحث درباره "روابط و تأثیرات ادبی" دو ملت است. در واقع ادبیات تطبیقی بهطور اساسی از زم چکیده کاملادبیات تطبیقی نوعی فعالیت در حوزه نقد ادبی به حساب میآید، که در آن ادبیات در مفهوم کلی مقایسه، و درباره تلاقی آن در دو یا چند فرهنگ و زبان مختلف پژوهش میشود. به تعبیری دیگر موضوع آن بحث درباره "روابط و تأثیرات ادبی" دو ملت است. در واقع ادبیات تطبیقی بهطور اساسی از زمانی مطرح شد که ارتباط بین ملتها گسترش یافت و آثار ادبی هر ملت در سایر ملل ترجمه و استفاده شد. در مقاله حاضر ابتدا از مفاهیم، مبانی و اهمیت این شاخه جدید ادبیات سخن به میان آمده، و سپس در راستای بررسی تطبیقی زندگینامه، زبان شعری و پارهای از مضامین مشترک رودکی و بشار را بررسی کردهایم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - بن مایه های تمثیلی– عرفانی گنوسی در منظومة جمشید و خورشید سلمان ساوجی
زهرا رجبلو ماندانا علیمیمنظومة جمشید و خورشید سلمان ساوجی اثری رمزی و تمثیلی است که تمام اجزای آن از ساختاری واحد و منسجم برخوردار است. این اثر علاوه بر نشان دادن قدرت سلمان ساوجی در داستان سرایی و پیوستن مطالب متعدد، نشانة آشنایی سلمان ساوجی با میراث غنی ادبی، فرهنگی و عرفانی بازمانده از ادوا چکیده کاملمنظومة جمشید و خورشید سلمان ساوجی اثری رمزی و تمثیلی است که تمام اجزای آن از ساختاری واحد و منسجم برخوردار است. این اثر علاوه بر نشان دادن قدرت سلمان ساوجی در داستان سرایی و پیوستن مطالب متعدد، نشانة آشنایی سلمان ساوجی با میراث غنی ادبی، فرهنگی و عرفانی بازمانده از ادوار پیشین است. بخشی از این میراث متعلق به اندیشه های گنوسی و مانوی و نیز حکمت هرمسی است. هدف از انجام این مقاله نشان دادن ردپای این اندیشه ها در منظومة جمشید و خورشید است. در این جستار پس از معرفی و تبیین اندیشه های گنوسی و ذکر پیشینه با تمدن ایرانیان، تأثیر مضامین گنوسی از جمله دوگانگی ماده و روح، عشق، خواب، سفر، واسطه و آزمایش در این منظومه نشان داده می شود. واکاوی این اثر در واقع ارائة تفسیری تازه از آن، هدف دیگر جستار است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - بازشناسی و تحلیل فرهنگی نقوش سنگقبرهای استان گلستان از منظر انسانشناسی هنر (نمونه موردی: قبرستان امامزاده حبیب الله شهرستان بندرگز)
فاطمه رقیمی محمدعلی خبری محمد عارفیکی از قابل لمسترین بخشهای هنر آیینی، سنگقبرهاست که نقوش حکشده بر آنها نحوۀ تفکر، فرهنگ و جهانبینی مردم منطقه را بازتاب میدهد و زمینة مناسبی را برای نمایاندن افکار و نقوش نمادین فراهم مینماید. هدف این مقاله، تحلیل نقوش سنگقبرهای قبرستان امامزاده حبیب الله شهرست چکیده کاملیکی از قابل لمسترین بخشهای هنر آیینی، سنگقبرهاست که نقوش حکشده بر آنها نحوۀ تفکر، فرهنگ و جهانبینی مردم منطقه را بازتاب میدهد و زمینة مناسبی را برای نمایاندن افکار و نقوش نمادین فراهم مینماید. هدف این مقاله، تحلیل نقوش سنگقبرهای قبرستان امامزاده حبیب الله شهرستان بندرگز، واقع در استان گلستان، از دیدگاه فرهنگ جامعة آفرینندة آن است؛ با توجه به هدف، از بین 10 قبرستان استان گلستان که مورد مطالعه قرارگرفت، قبرستان امامزاده حبیب الله بندرگز، بهدلیل تعداد سنگقبرها و تنوع در نقوش، بهعنوان نمونه موردی انتخاب شدهاست. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که چگونه میتوان بر اساس یافتههای مبتنی بر فرهنگ مردم منطقه به ویژگیهای معناشناختی، زیباییشناختی و کارکردشناختی نقوش سنگقبرها از منظر انسانشناسی هنر، پی برد. با وجهبه این رویکرد، در این مقاله، روش تحقیق بهصورت توصیفی-تحلیلی بوده و مشاهدههای میدانی و مطالعات کتابخانهای به عنوان روش گردآوری مطالب میباشد؛ از نتایج حاصل میتوان به تفسیر سه بُعد مهم معناشناختی، زیباییشناختی و کارکردشناختی این نقوش اشاره نمود که در قالب شاخصههایی، همچون بازنمایی و شکل و کارکرد، معنا پیدا میکند. این نقوش بر اساس مطالعة فرهنگی، بازنمود آداب و رسوم، اعتقادات و باورها و بهطورکلی بازنمود سطوح مختلفی از فرهنگ جامعه هستند پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - بررسی مضمون آفرینی در غزلیات کلیم کاشانی
علی دهقان حبیبه زاهدیکیامضمون آفرینی، ایجاد و یا کشف رابطه و پیوند تازه میان امری ذهنی با عینی است که در ظاهر هیچ پیوندی میان آنها نیست. از این رو آن را نوعی تظاهر فرمیک ظرفیتهای زبانی و نوعی موضع گیری خاص در قبال امکانات زبان شعر دانسته اند. این هنر یکی از ویژگیهای سبک هندی است که غزل این سب چکیده کاملمضمون آفرینی، ایجاد و یا کشف رابطه و پیوند تازه میان امری ذهنی با عینی است که در ظاهر هیچ پیوندی میان آنها نیست. از این رو آن را نوعی تظاهر فرمیک ظرفیتهای زبانی و نوعی موضع گیری خاص در قبال امکانات زبان شعر دانسته اند. این هنر یکی از ویژگیهای سبک هندی است که غزل این سبک را کلاً از ابتذال نگاه داشته است، زیرا شاعر حق نداشته یک مضمون کهنه را تکرار کند. بدین ترتیب یکی از امتیازات عمده ی شعر عصر صفوی به طور عام و سبک کلیم با دیگر شعرای قبل از او به طور اخص، تغییر جهت خلاقیتهای ادبی از تصویرسازی به مضمون آفرینی است. کلیم با خلق مضامین تازه در قالب غزل، نقش بسزایی در ادب فارسی ایفا کرد. برای همین است که در دیوان او همه جا مضمون تازه میجوشد و تصاویری نو در موضوعاتی جزئی به چشم میخورد. در مقاله ی حاضر سعی می شود پس از تعریف مضمون آفرینی، روش کلیم کاشانی در این هنر بررسی شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - مضامین مشترک دینی در اشعار مستوره اردلان و عائشه تیمور
علی سلیمی فاروق نعمتیMastooreh Ardalan and Ayesheh Teimoor are contemporary poets and authors lived in the same period in Iran and Egypt. In spite of the fact that the complications of their time limited women's activity in literary and scientific fields, they found their ways to the Persi چکیده کاملMastooreh Ardalan and Ayesheh Teimoor are contemporary poets and authors lived in the same period in Iran and Egypt. In spite of the fact that the complications of their time limited women's activity in literary and scientific fields, they found their ways to the Persian and Arabic poetic circle, and they composed the most delicate and stunning poems. Both poets were born from Kurd descendants provided their common concepts in religion. Obligation to Islamic creed and morality are common motifs in their poems. They both emphasize on Islamic cover (Hejab) for women and strongly believe in its dignity. Also, they both have allusions to characters from holy Quran in their poems. Mastooreh has continuously praised Islam's prophet's intimate family members in his poems. Similarly, mystical prays and using Quran lexicons are other association between these two poets. Using library and critical research, this paper aims at comparative study of common religious motifs in poems of these two less recognized poets. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - توصیف و تحلیل نقوش صخرهای ظفرآباد دهگلان، کردستان
جمشید صمدی بگهجان علی بهنیانقوش صخرهای را شاید بتوان بهعنوان قدیمیترین جلوه هنری جامعه انسانی در نظر گرفت. سابقه این هنر را بیش از سی هزار سال تخمین زدهاند و در ایران نیز سابقه طولانی دارد. دشت میان کوهی دهگلان واقع در میان رشتهکوههای زاگرس به لحاظ دارا بودن شرایط زیستمحیطی مناسب در طول تا چکیده کاملنقوش صخرهای را شاید بتوان بهعنوان قدیمیترین جلوه هنری جامعه انسانی در نظر گرفت. سابقه این هنر را بیش از سی هزار سال تخمین زدهاند و در ایران نیز سابقه طولانی دارد. دشت میان کوهی دهگلان واقع در میان رشتهکوههای زاگرس به لحاظ دارا بودن شرایط زیستمحیطی مناسب در طول تاریخ اقوام مختلفی را بهسوی خود جذب کرده و از کهنترین ایام بستر مناسبی را برای زیستن و تداوم حیات انسان فراهم آورده است؛ وجود آثار باستانی بسیار ازجمله سنگنگاره صخرهای ظفرآباد و تپههای باستانی مربوط به ادوار مختلف تاریخی و پیشازتاریخ گواهی بر این مدعاست. هرچند بهطور کلی تعیین قدمت نقوش صخرهای کاری دشوار به نظر میرسد، اما نحوه ترسیم نقوش صخرهای ظفرآباد و حیوانات منقوش در آن مجموعه این نقوش را به نقوش صخرهای پیشازتاریخ شبیه مینماید؛ لیکن وجود آثار سفالی دوران تاریخی بهخصوص دوره اشکانی در کنار این اثر نسبت دادن آن را به دوران پیشازتاریخ دچار شک و تردید نموده است. این گزارش به شرح و بررسی نقوش مذکور بر مبنای بازدید میدانی میپردازد و هدف از آن معرفی اثری است که شاید به دلیل دور از دسترس بودن کمتر شناختهشده است. این نقوش صخرهای در روستای ظفرآباد در قسمت جنوب شرقی استان کردستان و شمال شرقی شهرستان دهگلان در دامنه جنوب غربی کوهی موسوم به کوه شیدا واقع شده است. در این صخره نگاره میتوان صحنه شکار حیواناتی چون بز کوهی و گوزن را بهوسیله افرادی سوار بر اسب مشاهده نمود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - Aesthetics and investigation of mystical aspects of paintings and motifs in Islamic civilization
Leila Mahmoudi ChalbatanLight and color are effective factors in the creation of works of art, which, as the most immaterial element of nature, have always been influential in Iranian Islamic painting, and in fact, they represent the sublime world and spiritual atmosphere Also, the research ab چکیده کاملLight and color are effective factors in the creation of works of art, which, as the most immaterial element of nature, have always been influential in Iranian Islamic painting, and in fact, they represent the sublime world and spiritual atmosphere Also, the research about light and color in painting and its impact on painters and its contribution to the scope of expressing the influence of mysticism in the whole Islamic culture and art is at the starting point certainly knowing and understanding the three words mysticism, light and color and finding their meaning and meaning in a symbolic way is not only effective in better understanding Iranian and Islamic painting, but also our insight in understanding the Islamic ideas that are rooted in mysticism and Sufism and It also makes the behavior smoother. Colors have a chemical aspect in art, and mixing them is an art similar to alchemy. The main concern of this research, which is presented in an analytical way, is aesthetics and investigating the mystical aspects of paintings and motifs in Islamic civilization in Iranian art and architecture. It seems that Islamic art and architecture tries to manifest God's unity among colors, forms, lights, and sounds. Each color has a special allegory and a relationship with one of the inner states of man and soul. Color is an important factor for spiritual use in the painting effects of Islamic architecture. Mosques in the Islamic world usually use turquoise green and blue colors. Blue and turquoise colors are the main background colors of walls, tiles, altars, domes, and courtyards and along with the golden color in Iranian Islamic paintings, among other colors, they have a special shine and effect. These colors are manifestations of the inner meanings of colors. The colors of turquoise, green and white, which are symbols of nature's sky and divine light, respectively, are mixed together and add to the majesty of the mosques. The colors that result from the radiation of light are a symbol of the manifestation of unity in multiplicity and the dependence of multiplicity on unity. The reflection of the existence of colors in Iranian art shows an extraterrestrial truth outside the world of the senses, rather than imitating the surrounding natural colors. Vigilance and accurate insight in the arrangement of colors and the correct selection of each color refers to a symbolic concept of colors and their mutual effects that permeate the human soul and spirit. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - An investigation of Sassanian stamps in the National Museum of Iran
Mina KarimiAmong the archaeological documents, seals and seal impressions are of special importance because the symbols and designs therein represent much of a country's customs, practices, customs, and beliefs, as well as aspects of its history. It shows rituals, religion, philos چکیده کاملAmong the archaeological documents, seals and seal impressions are of special importance because the symbols and designs therein represent much of a country's customs, practices, customs, and beliefs, as well as aspects of its history. It shows rituals, religion, philosophy, and art as well as administrative and social management over the centuries. This motif has its roots in the ancient civilization of Iran and is sometimes influenced by the neighboring nations. These portable data have caused the spread of culture and art to other lands for the sake of use in business exchanges, administrative letters, and political relations. The introduction of seals and the study of inscriptions carved and motifs on them can help us to know some of the unknown aspects of ancient Iranian culture and civilization and introduce us to the intellectual world of this period. The main goal of this article is related to the documentation of stamp seals of the Museum of Ancient Iran and the interpretation of the symbols engraved on them. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - تبیین هنر تصویر نگاری سکه های فرهاد سوم بر اساس مستندنگاری سکه ها
خدیجه باصری مجتبی منشی زاده امنه ظاهریاین مقاله شامل عصر تاریکی دوره پارتیان به شمار می آیدکه مسئله موسوم به عصر تاریک پارتی از نظر زمانی شامل دوره ای از اواخر دهه 90 تا اواسط دهه 50 قبل از میلاد، یعنی از آخرین سال های میترادات دوم تا سلطنت یا مرگ او تا به قدرت رسیدن ارودس دوم است.تعداداین پادشاهان از 5 تا چکیده کاملاین مقاله شامل عصر تاریکی دوره پارتیان به شمار می آیدکه مسئله موسوم به عصر تاریک پارتی از نظر زمانی شامل دوره ای از اواخر دهه 90 تا اواسط دهه 50 قبل از میلاد، یعنی از آخرین سال های میترادات دوم تا سلطنت یا مرگ او تا به قدرت رسیدن ارودس دوم است.تعداداین پادشاهان از 5 تا 9 نفر ذکر شده است.در این مقاله به این دوره زمانی بین پادشاهی گودرز اول تا فرهاد سوم بین سالهای 95-57 پیش از میلاد محسوب می شود بررسی شده است. فرهاد سوم پسر سنتروک بود . پس از درگذشت سناتروک پسرش فرهاد سوم (70-71پ.م تا سال 50-58 پ.م)معروف به تئوس (خداوند) به عنوان اشک جدید به پادشاهی رسید. در تبارشناسی اشکانیان وبراساس سفال نوشته های نسا می توان گفت که فرهاد سوم در سال 68 / 67 ق.م. به عنوان پادشاه در شمال پارت شناخته شده بود. . این دوره گیج کننده ترین دوره تاریخ اشکانیان از سالهای پایانی در زمان سلطنت مهرداد دوم 88پ.م تا پادشاهی ارد دوم 57 پ.م میباشد. زمانی که مهرداد دوم هنوز در قدرت بود، ما سکههایی از گودرز اول حدود 95 - 90 پ.م، همچنین ارداول حدود 90 - 80 پ.م داریم. و در دورهای که بلافاصله پس از سلطنت مهرداد دوم میبینیم که سکههای ارداول حدود90-80 پ.م با شاهزاده ناشناس اول80 پ.م و شاهزاده ناشناس دوم حدود80 -70پ.م و سناتروک77- 70پ.م و داریوش مادی از آترو پاتن70 پ.م با هم تداخل دارند پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
11 - شمایل نگاری نقوش گیاهی در هنر ایران باستان بر اساس نقوش مهرها و مسکوکات
منا منتظری هدشی بیتا سودایی حسین علیزاده حسن درخشیبررسی متون مذهبی نشان دهنده روایات و اساطیری است که نقش پر رنگی در شکلگیری فرهنگ تصویری جوامع دارند؛ که به شکل نماد در آثار هنری به نمایش گذاشته شده و منجر به انتقال پیام از طریق تصویر گردیده است. بدینگونه بررسی تصاویر نمادین در آثار هنری منجربه شناخت ایدئولوژی حاکم بر چکیده کاملبررسی متون مذهبی نشان دهنده روایات و اساطیری است که نقش پر رنگی در شکلگیری فرهنگ تصویری جوامع دارند؛ که به شکل نماد در آثار هنری به نمایش گذاشته شده و منجر به انتقال پیام از طریق تصویر گردیده است. بدینگونه بررسی تصاویر نمادین در آثار هنری منجربه شناخت ایدئولوژی حاکم بر جوامع میشود. یکی از تصاویر نمادین در هنر ایران باستان استفاده از نقشمایه های گیاهی است. هدف این پژوهش شناسایی، بازخوانی و تفسیر نگاره های گیاهی جهت شناسایی جایگاه آنها در باورهای مذهبی، اساطیری و تداوم و پیوستگی آنان در دوران ایران باستان است. این پژوهش کیفی با رویکرد توصیفی- تحلیلی و روش کتابخانهای - میدانی انجام شده است. جامعه آماری مورد مطالعه شامل هشتاد مهر هخامنشی، دویست و پنجاه سکه اشکانی و ششصد و نود سکه ساسانی است که با تاکید بر نقوش گیاهی مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج نشان میدهد بین نگاره های گیاهی بکار رفته در مهرها و مسکوکات ایران باستان با باورهای مذهبی و اسطوره های ایرانی پیوستگی قابل ملاحظه ای مشاهده میشود. نگاره های "نخل، رزت، زنبق، انار، بلوط و انگور " از نقوش پرتکرار هستند که در متون مذهبی زرتشتی به آنها پرداخته شده که نشان میدهد این نقوش از دیرباز مقدس بوده و در هنر کاربرد مذهبی داشته اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
12 - فیل و بنمایههای اسطورهای ـ حماسی و آیینی آن در منظومههای حماسی ایران
مریم رضائی اول ابراهیم استاجیشاهنامة فردوسی اثری گرانسنگ در ادب حماسی ایران و مجموعهای از فرهنگها و باورهای قوم ایرانی از دورترین زمانها تا دورة فردوسی است. در شاهنامه همچنانکه فردوسی به ظاهر روایتگر داستان شاهان و پهلوانان ایرانی از دوران اساطیری تا تاریخی است، با مجموعهای از باورها، فرهنگ چکیده کاملشاهنامة فردوسی اثری گرانسنگ در ادب حماسی ایران و مجموعهای از فرهنگها و باورهای قوم ایرانی از دورترین زمانها تا دورة فردوسی است. در شاهنامه همچنانکه فردوسی به ظاهر روایتگر داستان شاهان و پهلوانان ایرانی از دوران اساطیری تا تاریخی است، با مجموعهای از باورها، فرهنگها و آیینهای مختلف نیز روبهرو هستیم که نقشآفرین آنها، پهلوانان، شاهان، عناصر مختلف طبیعی و جانوران هستند. فیل از جملة این جانوران است که در قسمتهای مختلف شاهنامه دیده میشود؛ از آنجا که همة بنمایههای اسطورهای ـ حماسی و آیینی مرتبط با این حیوان در شاهنامهذکر نشده است، برای رسیدن به جامعیتی کلی دربارة این حیوان ناگزیر در کنار شاهنامه به بررسی دیگر منظومههای حماسی ایران که پس از شاهنامه و متاثر از آن سروده شدهاند نیز پرداختهایم. در این پژوهش نویسندگان با رویکرد تحلیلی ـ تطبیقی به بررسی بنمایههای مرتبط با فیل در شاهنامهو ده منظومة حماسی (بانوگشسبنامه، برزونامه، بهمننامه، جهانگیرنامه، سامنامه، شهریارنامه، فرامرزنامه، کک کوهزاد، کوشنامه و گرشاسپنامه) پرداخته و مهمترین بنمایههای مرتبط با این حیوان را استخراج، طبقهبندی و تحلیل نمودهاند. از مهمترین این بنمایهها میتوان به: اهورایی ـ اهریمنی بودن، توتم فیل، فیلاوژنی پهلوان، پیکرینگی به سیمای فیل، حضور در سپاه، نقش آن در بازیها، تعبیر خواب و... اشاره کرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
13 - بررسی بنمایههای اساطیری در افسانۀ سیستانی نهنگ بور و شهزاده
سید مهدی رحیمی علی اکبر سامخانیانی ابراهیم محمدی محمد فاطمی منشداستان نهنگ بور و شهزاده از لحاظ بنمایهها و ریشههای اساطیری غنی است و میتوان بسیاری از بازنمودهای اسطورهای، علیالخصوص اسطورههای سکایی، یونانی، چینی و هندی را در آن مشاهده کرد. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی بنمایههای اساطیری مطرح در این داستان همچو چکیده کاملداستان نهنگ بور و شهزاده از لحاظ بنمایهها و ریشههای اساطیری غنی است و میتوان بسیاری از بازنمودهای اسطورهای، علیالخصوص اسطورههای سکایی، یونانی، چینی و هندی را در آن مشاهده کرد. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی بنمایههای اساطیری مطرح در این داستان همچون خونخوردن، اژدهاکشی، آفرودیت، بنمایة عدد سه، گذر قهرمان از آب به همراه اسب، آزار نرساندن آتش به پاکان و رسیدن به جاودانگی، بیمرگی و پیروزی مرگ بپردازد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که داستان نهنگ بور و شهزاده به عنوان یکی از داستانهای عامیانۀ سیستانی، از لحاظ بنمایههای اساطیری از غنای بسیاری برخوردار است و این امر به نوبۀ خود، لزوم توجه بیشتر به فرهنگ بومی و داستانهای عامیانۀ سرزمین سیستان را نشان میدهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
14 - تحلیل بنمایههای اسطورهای در آثار نویسندگان معاصر (رمان درخت انجیرمعابد، داستانهای کوتاه کاجهای مورّب، باغ اناری و جایی دیگر)
رقیه محمودی وند بختیاری پروانه عادل زاده کامران پاشایی فخریحیات و مرگ گیاهان و درختان از دیرباز موردتوجه بشر بوده است. بشر هر چهارفصل را با دوران زندگانی خود یکی دانسته و داستانهایی از پرستش و شفابخشی گیاهان ساخته است. او به درختان دخیل بسته و علاج درد خود را از آنها جُسته است. در پَسِ این نگاهِ بشر نخستین، حقیقتی نهفته است و چکیده کاملحیات و مرگ گیاهان و درختان از دیرباز موردتوجه بشر بوده است. بشر هر چهارفصل را با دوران زندگانی خود یکی دانسته و داستانهایی از پرستش و شفابخشی گیاهان ساخته است. او به درختان دخیل بسته و علاج درد خود را از آنها جُسته است. در پَسِ این نگاهِ بشر نخستین، حقیقتی نهفته است و آن، استمداد از تجلّیِ شفابخشی است نه پرستش درخت! نیاکان ما در جستوجوی جوانی و جاودانگی محو پدیدههایی شدهاند که به گمان خود منبع جاودان این نیروها هستند؛ پس باید اسطورهها را کاوید تا به حقیقت آنها رسید. رمانها و داستانها بهترین مجال برای درخشش اسطورهها هستند. در این مقاله به بررسی بنمایههای گیاهپیکری در درخت انجیر معابد، باغاناری، جایی دیگر و کاجهای مورّب پرداختهایم. روش پژوهش ما به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی است و بعد از استخراج دادهها به تحلیل بنمایه‍ها پرداختهایم. هدف بررسی نحوۀ حضور بنمایههای گیاهپیکری در این آثار است؛ اینکه آیا آنها به شکلی نمادین حضور دارند یا بهصورت روایت اسطورهای؟ در آثار بررسیشده، این بنمایهها هم بهشکل نمادین و تلویحی حضور دارند و هم بهصورت روایت اسطورهای. ضروری است با نگاهی اسطورهپردازانه زوایای این داستانها را بکاویم تا بنمایههای اساطیری را در آنها برای تشخیص ابتذال و خرافه از حقیقت اسطورهای باز شناسیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
15 - اسطورة فریدون، نمادها، بنمایهها و تحولات آن
شهناز ولیپور هفشجانیدر این مقاله اسطورة فریدون و تغییر و تحولات آن در گذر زمان و زمینههای مختلف دینی با توجه به منابع قبل و بعد از اسلام بررسی شده استوضمن مقایسة فریدونو کارهای او با بعضی از شخصیتهای اسطورهای ودایی و آیین میترا و ارتباط آنها با نمادهای باروری، نشان داده میشود کهکارویژ چکیده کاملدر این مقاله اسطورة فریدون و تغییر و تحولات آن در گذر زمان و زمینههای مختلف دینی با توجه به منابع قبل و بعد از اسلام بررسی شده استوضمن مقایسة فریدونو کارهای او با بعضی از شخصیتهای اسطورهای ودایی و آیین میترا و ارتباط آنها با نمادهای باروری، نشان داده میشود کهکارویژة اینپهلوان اژدهاکش اوستا، کارویژة خدایان باروری و بارندگی است.در متون بعد ازاسلام گرچه فریدون کارویژه و چهرة خدایی خود را تا حد زیادی از دست داده است و به پادشاهی با قوای فوق طبیعی تنزل یافته است، همچنان بنمایههای اساطیریو قوای فوق طبیعی جایگاه خود را در این اسطورة تحریف شده، حفظ کردهاند و نشاندهندة ارتباط پنهانیآن با جهان پر رمز و راز اساطیریاند که از جملة آنها است: رازآموزی، گذر از آزمونهای دشوار برای اثبات قابلیتها، ارتباط رازآمیز اسم با ذات هر فرد، بهره داشتن از سحر و جادو و وضع جشنها و آیینهایی که غالباً با دربرداشتن عناصر نمادینی چون گاو به زایندگی و حاصلخیزی مربوط میشوند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
16 - بررسی مختصات سبکی و موتیفپردازی در غزلیات کلیم کاشانی (990-1061 ه. ق)
محمود صادق زادهکلیم کاشانی، شاعری خلاق، معتدل و پرسخن است که در همة انواع شعر، طبعآزمایی کرده، ولی شهرت اصلی وی در غزلسرایی است. غزلیات کلیم به جز ویژگیهای مشترک سبک هندی، به دلیل نیروی آفرینندگی شعری، تصرفات واژگانی و معنایی و گرایشهای غنایی و حکمی از مختصات زبانی، ادبی و فکری بر چکیده کاملکلیم کاشانی، شاعری خلاق، معتدل و پرسخن است که در همة انواع شعر، طبعآزمایی کرده، ولی شهرت اصلی وی در غزلسرایی است. غزلیات کلیم به جز ویژگیهای مشترک سبک هندی، به دلیل نیروی آفرینندگی شعری، تصرفات واژگانی و معنایی و گرایشهای غنایی و حکمی از مختصات زبانی، ادبی و فکری برخوردار است. هنر کلیم در تصویرآفرینی، نازک خیالی و مضمونپردازی است و از تمام امکانات بیانی و بدیعی به صورت معتدل، ساده و روشن استفاده میکند و تصاویر شعری وی با وجود فشردگی، از ابهام و پیچیدگی بدور است. تشبیهات غزلیات کلیم را به سه دسته تقسیم کردهاند: گسترده، دور از ذهن و آفریدة ذوق شاعر. کلیم در غزلیات خود، بیشتر از استعارههای تشخیص حسی بهره میبرد و گاهی با قدرت ابداع و تصرّف در عناصر طبیعی حتّی از موضوعات غیرشاعرانه، تصاویر بدیع خلق میکند. هرچند اسلوب معادله، از اصلیترین صورت های شعری صائب است، اما وی را آغازگر این شیوه میدانند و یکی از شاخصهای شعر وی هم بشمار میرود. غزلیات کلیم به لحاظ فکری ـ انفسی بیانگر اندیشههای غنایی و فلسفی اوست. بسامد واژهها و موتیفهای خاص وی، نیز در بسیاری از موارد نشانگر اندیشههای مأیوسانه و شک آلود فلسفی است. یکی از مختصات اصلی غزلیات کلیم، همین کاربرد موتیفهای خاص است، که مرکز ثقل تخیّل است و نحوة نگرش وی را بیان میکند. موارد یاد شده، در این جستار با تجزیه و تحلیل غزلیات کلیم و بهره جستن از پیشینة تحقیق و با ذکر نمونههایی بررسی شده است. پرونده مقاله