فهرست مقالات گلستان سعدی

• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  1 - آزاررسانی از منظر قرآن و بازتاب آن در گلستان سعدی
  ملیحه متغیر سید محمد امیری
  آزاررسانی و ظلم از مهم‌ترین موضوعاتی است که قرآن کریم به طور گسترده به آن پرداخته و مشخص کرده که پرهیز یا انجام آن می‌تواند تأثیر عمیق روحی و روانی، اخلاقی، اجتماعی، عملی و ... به صورت مثبت یا منفی بر انسان داشته باشد. این مقاله با هدف تبیین موضوع آزاررسانی در قرآن کریم چکیده کامل

  آزاررسانی و ظلم از مهم‌ترین موضوعاتی است که قرآن کریم به طور گسترده به آن پرداخته و مشخص کرده که پرهیز یا انجام آن می‌تواند تأثیر عمیق روحی و روانی، اخلاقی، اجتماعی، عملی و ... به صورت مثبت یا منفی بر انسان داشته باشد. این مقاله با هدف تبیین موضوع آزاررسانی در قرآن کریم و بازتاب آن در گلستان سعدی، سامان یافته است که در آن به ریشه‌ها و عوامل آزاررسانی، انواع ظلم(اعتقادی، اجتماعی و فردی)، انواع آزاررسانی(جسمی و روحی) و مواردی در خصوص هر کدام پرداخته شده است؛ و با نمونه‌هایی از آیات قرآنی و گاه احادیث و روایات مزیّن گردیده که برای هر کدام شواهدی نیز از گلستان سعدی به عنوان نمونه آورده شده است که گواهی استوار از سطح آگاهی شیخ اجل نسبت به قرآن و سنت می‌باشد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  2 - سعدی وگوته (‏نگاهی به دیوان غربی _شرقی و تاثیرکلام سعدی بر گوته)
  سیدسعید فیروزابادی
  همگان حافظ را سرچشمه الهام گوته_شاعر نامدار المان_می دانند. دراین باره، مقاله های بسیاری نگاشته شده، ولی نکته مهم دراین زمینه، تاثیردیگر سخنوران بزرگ پارسی زبان برگوته است. سال ها پیش از ترجمه هامر _پورگشتال از دیوان حافظ، ادام اولئاریوس، فرستاده دربار اشلزویگ _هولشتاین چکیده کامل

  همگان حافظ را سرچشمه الهام گوته_شاعر نامدار المان_می دانند. دراین باره، مقاله های بسیاری نگاشته شده، ولی نکته مهم دراین زمینه، تاثیردیگر سخنوران بزرگ پارسی زبان برگوته است. سال ها پیش از ترجمه هامر _پورگشتال از دیوان حافظ، ادام اولئاریوس، فرستاده دربار اشلزویگ _هولشتاین به اصفهان عهد صفوی _گلستان سعدی را به المانی ترجمه کرده بود و این ترجمه نه تنها برگوته، بلکه بر بسیاری از شاعران و نویسندگان المانی زبان تاثیر نهاد. این تاثیرپذیری گاه همچون غزل های حافظ بر صور خیال وخیال بندی های گوته تاثیر نهاده وگاه شاعر المانی سخن سعدی را بی کم وکاست اورده است. هدف از نگارش مقاله حاضر، یاداوری برخی از این ویژگی ها و در عین حال، اهمیت ترجمه گلستان سعدی به زبان المانی است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  3 - بررسی اثرپذیری سبک فتوت‌نامه‌ی سلطانی از سبک گلستان و رسالات منثور سعدی با رویکرد آیات قرآنی بر پایه نظریه بینامتنیت
  نجمیّه کریمی حسین  آذرپیوند غلامرضا تمیمی تواندشتی
  فتوّت یا جوانمردی، یک حرکت اجتماعی و تکانه‌ی روحی در فرهنگ ایران باستان بوده که از زمان ورود دین مبین اسلام به جغرافیای گسترده ی ایران، با فرهنگ قرآنی و مبانی شریعت محمدی (ص) درآمیخته و درمیان توده‌ی مردم آن روزگار رواج یافته است. این پژوهش به روش تحلیل کیفی محتوا و با چکیده کامل

  فتوّت یا جوانمردی، یک حرکت اجتماعی و تکانه‌ی روحی در فرهنگ ایران باستان بوده که از زمان ورود دین مبین اسلام به جغرافیای گسترده ی ایران، با فرهنگ قرآنی و مبانی شریعت محمدی (ص) درآمیخته و درمیان توده‌ی مردم آن روزگار رواج یافته است. این پژوهش به روش تحلیل کیفی محتوا و با مراجعه به اسناد و مدارک معتبر کتابخانه‌ای، اثرپذیری سبک فتوت نامه‌ی سلطانی را از سبک گلستان و رسالات سعدی، بر اساس نظریه بینامتنیت مورد بررسی قرار داده و به این نتایج دست یافته است که: فتوت نامه سلطانی بیشترین اثرپذیری را از آیات نورانی و سوره های مبارک قرآن مجید و آثار سعدی شیرازی داشته است. واعظ کاشفی معارف قرآنی و مبانی عرفان اسلامی را به شیوه ی نثر آمیخته با نظم و تقلیدی استادانه از مقامات حریری، بدیع‌الزمان و سعدی شیرازی آراسته است. چون احوال نفسانی، شخصیت افراد را می سازد و شاعر نیز مانند دیگر افراد اجتماع، تحت تأثیر احوال نفسانی و احساسات و عواطف قرار می گیرد و شخصیت هنری او که در واقع سبک او به شمار می رود از این طریق تکوین می یابد. پس اگر دو یا چند شاعر همزمان در جغرافیایی خاص می زیسته و شعر می سروده اند لزوما نمی توان گفت دارای سبکی یکسان می باشند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  4 - چهره‌شناسی و چهره‌پردازی شخصیت در حکایت‌های گلستان سعدی
  ابراهیم ظاهری عبده وند پرستو کریمی
  10.30495/dk.2021.685943
  چهره شناسی و چهره پردازی، از جمله موضوع های مهم در آثار سعدی است که با شناخت آن ها، می توان به دیدگاه این اندیشمند، دربارۀ چگونگی شناخت انسان پی برد. هدف در این پژوهش نیز بررسی این موضوع در حکایت هایی از گلستان، با روش توصیفی-تحلیلی (کتابخانه ای) است. چهره شناسی چکیده کامل

  چهره شناسی و چهره پردازی، از جمله موضوع های مهم در آثار سعدی است که با شناخت آن ها، می توان به دیدگاه این اندیشمند، دربارۀ چگونگی شناخت انسان پی برد. هدف در این پژوهش نیز بررسی این موضوع در حکایت هایی از گلستان، با روش توصیفی-تحلیلی (کتابخانه ای) است. چهره شناسی از نظر فلسفی، عرفانی، عاشقانه و تعلیمی، چهره پردازی فیزیکی، پوششی و روانشناختی و اهمیّت هر کدام در دیدگاه سعدی، از جمله موضوع های بررسی شده در این پژوهش هستند. نتایج پژوهش نشان می دهد از نظر سعدی، چهره شناسی یا فراست، به معنی پی بردن به درون شخصیت از طریق کنش ها یا ارتباطات غیرکلامی است. از نظر چهره پردازی، در حکایت های گلستان، شخصیت ها، سه چهرۀ فیزیکی، پوششی و روان شناختی دارند که هر کدامشان در موقعیتی، مهم ارزیابی شده است. چهره پردازی پوششی و فیزیکی، جایگاه اجتماعی و فرهنگی شخصیت ها و شیوۀ ارزشیابی از آنان را نشان می دهند و از طریق چهره پردازی روانشناختی، درون شخصیت ها نشان داده شده است. از نظر کارکرد و انتقال درونمایه، سعدی از طریق افعالی مانند بایستن، شایستن، توانستن و خواستن، چهرۀ روانشناختی شخصیت ها را به صورت غیرمستقیم برای خواننده برملا کرده و با ایجاد ارتباط عاطفی، احساس تنفر یا تحسین شان را برانگیخته و بدین ترتیب، شیوۀ تفکر آنان را دربارۀ موضوع مورد نظر خود جهت دهی کرده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  5 - مقایس هی فعل مرکب از دیدگاه دستور زبان سنتی و جدید در گلستان سعدی
  شمیلا ملکی نعمت الله علیپور
  مقاله‌ی حاضر با موضوع مقایسه‌ی فعل مرکب از دیدگاه دستور زبان سنتی و جدید و با هدف کلی تعیین تفاوت‌ها و شباهت‌های فعل مرکب با توجه به نظر نویسندگان دستور زبان‌های سنتی و جدید تدوین شده است. در این تحقیق افعال متن گلستان سعدی با استفاده از هفت دستور زبان فارسی: خیام پور، چکیده کامل

  مقاله‌ی حاضر با موضوع مقایسه‌ی فعل مرکب از دیدگاه دستور زبان سنتی و جدید و با هدف کلی تعیین تفاوت‌ها و شباهت‌های فعل مرکب با توجه به نظر نویسندگان دستور زبان‌های سنتی و جدید تدوین شده است. در این تحقیق افعال متن گلستان سعدی با استفاده از هفت دستور زبان فارسی: خیام پور، خانلری، فرشیدورد، ارژنگ، انوری - گیوی، وحیدیان کامیار، عمرانی- سبطی به روش توصیفی مورد بررسی قرار گرفت و این نتیجه حاصل شد که شباهت‌ها و اختلاف نظر‌های اساسی در تشخیص فعل مرکب بین دستور نویسان قدیم و جدید دیده می‌شود. بنابراین می‌توان گفت: که بسیاری از فعل‌های گلستان سعدی که از دیدگاه دستور نویسان سنتی، مرکب توصیف می‌شدند، امروزه با در نظر گرفتن ملاک‌های جدید، ساده در نظر گرفته می‌شوند. برای تبیین این شباهت‌ها و اختلاف نظر‌ها نمونه‌ها و شواهد مناسب در این مقاله درج گردید. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  6 - بررسی تطبیقی درون مایه‌ها ومضامین عرفانی در مقامات حمیدی و گلستان سعدی
  هدیه خنافره منصوره تدینی مسعود پاکدل فرزانه رحمانیان
  مقامات حمیدی و گلستان سعدی از کتاب‌های بسیار مهم در ادب فارسی ‌در دو دورۀ متفاوت‌اند که شباهت‌های ساختاری و محتوایی آن‌ها، مطالعۀ تطبیقی آن دورا از چشم‌اندازهای گوناگون روا می‌دارد. در این مقاله که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی سامان یافته است با بهره‌گیری از تحلیل محتوا، به د چکیده کامل

  مقامات حمیدی و گلستان سعدی از کتاب‌های بسیار مهم در ادب فارسی ‌در دو دورۀ متفاوت‌اند که شباهت‌های ساختاری و محتوایی آن‌ها، مطالعۀ تطبیقی آن دورا از چشم‌اندازهای گوناگون روا می‌دارد. در این مقاله که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی سامان یافته است با بهره‌گیری از تحلیل محتوا، به درون مایه‌ها ومضامین عرفانی این دو کتاب و بررسی تطبیقی آن‌ها توجه شده است و شباهت‌ها و اختلاف‌های آن دو بیان گردیده‌اند. حمیدی و سعدی با برگزیدن قالب داستان و بهره‌گیری از اصول داستان‌نویسی کوشیده‌اند تا هنر نویسندگی خود را نشان دهند و رغبت خواننده را برای مطالعۀ اثرشان برانگیزند. این دونویسنده درعین هنرآفرینی درگزینش ادبی و داستانی، رگه‌هایی از عرفان را دخیل می سازند و مفاهیم، مضامین و درون‌مایه‌های عرفانی در صحنه‌های این داستان‌ها و تأثیر فضای معنوی، اخلاقی، عرفانی و ادبی بر شخصیت‌ها، تشابهات آثارآن‌ها را تحقق می‌بخشد؛ با این تفاوت که در گلستان رنگ عرفانی بیشتر و نمایان‌تر از مقامات حمیدی است. در مقامات تنها یک مقامه آشکارا در تصوف خودنمایی می‌کند و در همین مقامه می‌توان نظرگاه عرفانی حمیدی را جستجو کرد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  7 - معنی شناسی شناختی تجربه عشق در گلستان سعدی
  معصومه منتشلو
  یکی از مکاتب جدید در حوزه زبان شناسی، زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ است که به بررسی رابطه میان زبان انسان ، ذهن او، تجارب اجتماعی و فیزیکی او می پردازد. از باورهای پیروان این مکتب این است که زبان، الگوهای اندیشه و ویژگی های ذهن انسان را منعکس می کند. بنابر این مطالعه زبان، مطالعه ی چکیده کامل

  یکی از مکاتب جدید در حوزه زبان شناسی، زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ است که به بررسی رابطه میان زبان انسان ، ذهن او، تجارب اجتماعی و فیزیکی او می پردازد. از باورهای پیروان این مکتب این است که زبان، الگوهای اندیشه و ویژگی های ذهن انسان را منعکس می کند. بنابر این مطالعه زبان، مطالعه ی الگوهای ذهنی سخنگویان آن است. بحث طرحواره های تصویری از ساخت های مورد توجه در پژوهش های معنی شناسی شناختی است. تجربیات انسان از جهان خارج ساخت هایی در ذهن او پدید می آورد که آنها را به زبان خود انتقال می دهد تا بتواند مفاهیم مجرد و انتزاعی را در قالب آنها بیان کند، این ساخت های مفهومی همان طرحواره های تصویری اند. در این مقاله سعی شده با نگرشی شناختی به بررسی مفهوم عشق، به عنوان یکی از جنبه های اصلی تفکر سعدی، در گلستان پرداخته شود. از این رو نخست تعریف ها و توصیف های سعدی درباره عشق استخراج و سپس در چارچوب مهمترین طرحواره های تصویری یعنی، طرحواره های حجمی، حرکتی و قدرتی به بررسی معنایی آن از طریق تحلیل محتوا اقدام شد و نتیجه ی آن چنین به دست آمد : سعدی از طرحواره ی حجمی برای بیان مفهوم استعاری عشق دریاست ، از طرحواره ی حرکتی برای بیان عشق سفر است و از طرحواره ی قدرتی برای بیان عشق سلطان است استفاده کرده است. و از این طریق توانسته عشق و ملزومات آن را به صورت پدیده هایی عینی و ملموس قابل درک کند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  8 - بررسی تطبیقی گلستان سعدی و مقامات بدیع‌الزمان همدانی
  دکتر رسول عبادی دکتر مریم محمدزاده
  بدیع الزمان همدانی یکی از بزرگ ترین نویسندگان عصر عباسی، فنّ جدیدی را ابداع کرد که مورد توجّه نویسندگان و شاعران آن زمان و حتّی دوره های بعد قرار گرفت. این اقبال به فن ابتکاری بدیع‌الزمان، به زبان عربی محدود نشد و ادبای سایر زبان ها نیز به پیروی از بدیع الزمان آثار ارزش چکیده کامل

  بدیع الزمان همدانی یکی از بزرگ ترین نویسندگان عصر عباسی، فنّ جدیدی را ابداع کرد که مورد توجّه نویسندگان و شاعران آن زمان و حتّی دوره های بعد قرار گرفت. این اقبال به فن ابتکاری بدیع‌الزمان، به زبان عربی محدود نشد و ادبای سایر زبان ها نیز به پیروی از بدیع الزمان آثار ارزشمندی را تألیف نمودند. ازجمله این آثار کتاب گلستان سعدی است. سعدی در تألیف این اثر بی بدیل تا حدود زیادی از مقامات عربی تأثیر پذیرفته، تا جایی که برخی از منتقدان، گلستان را در شیوۀ انشا نوعی مقامات دانسته و مقدمۀ آن را یک مقامۀ کامل به‌حساب آورده اند. مقاله حاضر درصدد است تا گلستان سعدی را به شکل تطبیقی با مقامات بدیع‌الزمان مقایسه کرده و موارد اشتراک و اختلاف میان آن ها را به شکل واضح بیان نماید. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، گلستان در دوازده مورد با مقامات بدیع‌الزمان مشترک و در شش مورد با آن متفاوت است. بدین ترتیب و با عنایت به وجود موارد مشترک بیشتر نسبت به موارد اختلاف، معلوم می شود که سعدی گلستان را به شیوه مقامات و به تبعیت از سبک بدیع الزمان تألیف کرده، اما این تأثیرپذیری تقلید صرف نبوده و نبوغ سعدی در گلستان به‌وضوح نمایان است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  9 - بهارستان جامی (نقد و بررسی تصحیحی از بهارستان حاکمی)
  سید حامد آهنگرانی
  10.30495/noskheh.2021.693892
  کتاب‌ها و آثار برجامانده از قرون گذشته که غالباً به‌صورت نسخ خطی در کتابخانه‌های داخل و خارج نگهداری می‌شوند، از منابع غنی و معتبر در قلمرو ادبیات منظوم و نقد و تصحیح آن به شمار می‌روند. یکی از آثار، بهارستان است که در حکایات و اندرزهای اخلاقی به نثر ساده و مسجع؛ آمیختگ چکیده کامل

  کتاب‌ها و آثار برجامانده از قرون گذشته که غالباً به‌صورت نسخ خطی در کتابخانه‌های داخل و خارج نگهداری می‌شوند، از منابع غنی و معتبر در قلمرو ادبیات منظوم و نقد و تصحیح آن به شمار می‌روند. یکی از آثار، بهارستان است که در حکایات و اندرزهای اخلاقی به نثر ساده و مسجع؛ آمیختگی این کتاب با نظم، آن را در زمره شایسته‌ترین تألیفاتی قرار داده است که در اقتفای گلستان سعدی به رشته تحریر درآمده است. نورالدین عبدالرحمن جامی (898-817 ه.ق) با احاطه‌ای که به زوایای نهان و آشکار زبان و ادبیات فارسی، عربی، مبانی معرفتی اسلامی، ذوق هنری. قریحه شاعری داشته است. به نیکی از بهارستان، متنی برساخته است که از همه آثاری که به تقلید از گلستان تصنیف شده‌اند، به این شاهکار زبان فارسی نزدیک‌تر است. روش نوشتاری در این مقاله به شیوه قیاسی است تلاش می‌شود با مقایسه آن با نسخه هادی اکبرزاده صورت صحیح این اثر در نسخه مورد بررسی (نسخه حاکمی) نشان داده شود. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  10 - واکاوی لایه های تعلیمی پنهان در طنز گلستان
  احمدرضا یلمه ها مسلم رجبی
  هر گفتار و رفتارى که به ظاهر غیر جدّى و به صورتى لطیف و همراه با مزاح جلوه‌گر شود و در کُنه خود بیانگر حقیقت و واقعیّتى جدّى باشد، طنز گفته می شود. در حقیقت طنز خنده هایی است عاقلانه و عارفانه بر زندگی که به وسیلۀ کشف و برهنه کردن تضادها و ناهماهنگی های زندگی جلوه گر می چکیده کامل

  هر گفتار و رفتارى که به ظاهر غیر جدّى و به صورتى لطیف و همراه با مزاح جلوه‌گر شود و در کُنه خود بیانگر حقیقت و واقعیّتى جدّى باشد، طنز گفته می شود. در حقیقت طنز خنده هایی است عاقلانه و عارفانه بر زندگی که به وسیلۀ کشف و برهنه کردن تضادها و ناهماهنگی های زندگی جلوه گر می شود. سمت و سوی طنز اجتماعی است و مایۀ اصلی آن انتقاد و برملا کردن کاستی ها و کمی ها است امّا نه به صورت خشک و جدّی و کتابی، بل به شکل خنده آور و گاهگاهی نیش دار و تمسخر آمیز. هدف از این طنز اصلاح کردن معایب و مفاسد و نیز مبارزه با رذایل است که در صورت تحقّق چنین امری ما با رشد و تعالی فضائل انسانی و محامد اخلاقی روبه رو خواهیم شد. یکی از کسانی که از این نوع ادبی در آثارش سود جسته و از طنز در راه بهبود و صلاح پذیری جامعه، استفادۀ شایان نموده است، سعدی شیرازی است.این پژوهش سعی دارد تا از طریق بررسی تحلیلی-توصیفی به واکاوی لایه های تعلیمی پنهان در گلستان سعدی بپردازد تا در پایان برهمگان آشکار شود که سعدی از طنز در گلستانش به خاطر هدفی والاتر از خنده استفاده نموده و آن همانا تعلیم فضایل اخلاقی و تربیتی در انسان است.بدیع بودن موضوع در بردارندۀ نتایج ارزندۀ ادبی و تربیتی خواهد بود و استادی بی نظیر سعدی را در استفاده از این نوع ادبی نمایان خواهد نمود. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  11 - بررسی انگاره‌های تعلیمی در کتاب «ریاض الخلود» اثر ملا ابوبکر مصنّف چوری(اثرِ تقلیدیِ ناشناخته از گلستان سعدی)
  فاروق نعمتی هادی یوسفی
  10.30495/pars.2022.699379
  ملا ابوبکر مصنّف چوری، از ادیبان و علمای قرن یازدهم هجری است؛ او آثار و تألیفات گران‌سنگی در حوزه‌های مختلف دینی و ادبی از خود به یادگار گذاشته است. کتاب ریاض الخلود، اثری تعلیمی ـ اخلاقی به زبانِ پارسی است که یکی از مهم‌ترین آثار نویسندة آن به شمار می‌رود. این کتاب درب چکیده کامل

  ملا ابوبکر مصنّف چوری، از ادیبان و علمای قرن یازدهم هجری است؛ او آثار و تألیفات گران‌سنگی در حوزه‌های مختلف دینی و ادبی از خود به یادگار گذاشته است. کتاب ریاض الخلود، اثری تعلیمی ـ اخلاقی به زبانِ پارسی است که یکی از مهم‌ترین آثار نویسندة آن به شمار می‌رود. این کتاب دربردارندة بسیاری از مضامین اخلاقی و تربیتی است و به تقلید از گلستان سعدی، در هشت باب به نگارش درآمده؛ مصنّف در آن، بارزترین مقوله‌های تعلیمی را گاه به‌صورت نظم و گاه به‌صورت نثر بیان کرده است. این مقاله به‌روش تحلیلی ـ توصیفی و با هدفِ بررسیِ کلّی کتاب ریاض الخلود ازمنظر ادبیات تعلیمی می‌کوشد تا به مهم‌ترین افکار و اندیشه‌های حِکمیـاخلاقی مصنّف در خلالِ این اثر تعلیمی بپردازد و به این پرسش اصلی پاسخ دهد: مهم‌ترین درون‌مایه‌های تعلیمی و اخلاقی در کتاب ریاض الخلود چیست؟ و نویسنده از چه ابزارهایی در این زمینه استفاده می‌کند؟. یافته‌های پژوهش گویای آن است که مصنّف چوری با پیروی از سبک و رویکرد اخلاقی سعدی در گلستان، با گوشزدکردن برخی از ویژگی‌های نیک و برحذرداشتن از برخی صفات مذموم، توانسته است علاوه‌بر تصنیف یک اثر بدیع و تأمل‌برانگیز در حوزة ادب تعلیمیِ فارسی، نقش خود را در جایگاه یک معلم اخلاق در دورة خود نمایان کند. بهره‌گیری از آیات قرآن کریم و احادیث، توجه به سخنانِ بزرگان ایران باستان، استفاده از ضرب‌المثل‌ها، حکایات و... از اسلوب‌های نویسندة کتاب در بیان مضامین تعلیمی است. در این میان، آوردنِ ابیاتی به زبان فارسی و عربی، از مهم‌ترین ابزارهای ملا ابوبکر مصنّف در کتاب ریاض الخلود است که دربردارندة معانیِ اخلاقی و تعلیمی است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  12 - بررسی مقایسه‌ای گفتگو در گلستان سعدی و قابوس نامه عنصرالمعالی با تکیه بر منطق گفتگویی میخاییل باختین
  حسین حسن پور آلاشتی مرضیه حقیقی
  نظریۀ منطق مکالمه یا منطق گفتگویی در قرن بیستم در تقابل با نقد سبک‌شناختی و زبان‌شناسی ساختارگرای سوسوری مطرح شد. میخاییل باختین، از یک سو در اعتراض به رژیم تک‌آوای استالین و از سوی دیگر در مخالفت با نظریۀ فردی و غیراجتماعی بودن زبان -که پیش از او بر حوزۀ نقد ادبی حکمفر چکیده کامل

  نظریۀ منطق مکالمه یا منطق گفتگویی در قرن بیستم در تقابل با نقد سبک‌شناختی و زبان‌شناسی ساختارگرای سوسوری مطرح شد. میخاییل باختین، از یک سو در اعتراض به رژیم تک‌آوای استالین و از سوی دیگر در مخالفت با نظریۀ فردی و غیراجتماعی بودن زبان -که پیش از او بر حوزۀ نقد ادبی حکمفرما بود- این نظریه را مطرح کرد و در آن به ساختار اجتماعی گفتار، نقش غیر یا دیگری در گفتگو و ماهیّت چندصدا و مکالمه‌گرای زبان ادبی و هنری پرداخت. از آن‌جا که باختین، گفتگومندی را در ذات هنر نهفته می‌داند، این نظریه در عصر حاضر برای خوانش متون مختلف و آثار ادبی و هنری بسیاری به کار گرفته می‌شود. با توجه به این‌که منطق گفتگو برآمده از ساختار جامعه‌ای تک‌صدا، جزم‌اندیش و شادی‌ستیز است، در این پژوهش یکی از تاریک‌ترین ادوار حیات اجتماعی و ادبی ایران؛ یعنی دوره بعد از هجوم مغول مورد توجه قرار گرفته است و برای نشان دادن میزان تأثیر ساختار اجتماع بر گفتگوگرایی نویسندگان، دو اثر منثور قابوس‌نامه و گلستان که یکی مربوط به قبل از حملۀ مغول و دیگری مربوط به دوره استیلای مغول است، انتخاب شده‌ است که گرچه به لحاظ اشتمال بر مضامین و نکات تربیتی و اخلاقی تا حدودی همسان هستند اما نوع بیان و رویکرد عنصرالمعالی با سعدی در روایت و توجه به مؤلفه‌های گفتگو تفاوت دارد. از این‌رو در این پژوهش به بررسی منطق گفتگو در این دو اثر منثور ادب فارسی پرداخته می‌شود. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  13 - مطالعۀ تطبیقی ساختار روایی حکایت در ادبیات تعلیمی و قالب رسانه‌ای آگهی خدمات عمومی مطالعۀ موردی: گلستان سعدی
  محمد اخگری منوچهر دانش پژوهان
  حکایت یکی از پرکاربردترین قالب‌های روایی در ادبیات فارسی است که ادبیات تعلیمی برای انتقال مفاهیم اخلاقی و اجتماعی از آن بسیار بهره برده است. با پیدایش رسانه‌های جمعی و اجتماعی در عصر حاضر و کارکرد تعلیمی و آموزشی رسانه، این مسئله قابل ‌طرح است که آیا قالب‌های ادبیات تعل چکیده کامل

  حکایت یکی از پرکاربردترین قالب‌های روایی در ادبیات فارسی است که ادبیات تعلیمی برای انتقال مفاهیم اخلاقی و اجتماعی از آن بسیار بهره برده است. با پیدایش رسانه‌های جمعی و اجتماعی در عصر حاضر و کارکرد تعلیمی و آموزشی رسانه، این مسئله قابل ‌طرح است که آیا قالب‌های ادبیات تعلیمی می‌توانند در تولیدات تعلیمی رسانه‌ای بازآفرینی شوند و چگونه می‌توان از قالب‌ها و شیوهای روایی ادبیات کهن برای رسانه‌های امروز الگو گرفت. پژوهش حاضر با روش مطالعۀ موردی به مقایسۀ شیوۀ روایت در حکایات گلستان سعدی و قالب رسانه‌ای آگهی خدمات عمومی (PSA) می‌پردازد. آگهی خدمات عمومی، قالبی کوتاه برای انتقال پیام‌های عام‌المنفعه و غیرتجاری است که چندین دهه از تولید آن در همۀ انواع رسانه‌های مکتوب، شنیداری، دیداری و نوین تولید می‌گذرد و به‌لحاظ کارکرد و نوع روایت، با حکایات تعلیمی گلستان سعدی قابل‌ مقایسه است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که روایت مسجع گلستان سعدی از منظر محتوایی، شیوۀ روایت، ایجاد تعلیق در ذهن مخاطب و نیز پایان‌بندی اخلاقی در قالب زبانی آهنگین، الگویی مناسب برای نوشتن متن قالب رسانه‌ای آگهی خدمات عمومی است که می‌توان آن را روایت مسجع رسانه‌ای نامید. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  14 - کاربست گفتمان عاطفی در متون تعلیمی با تکیه بر باب پنجم گلستان سعدی
  مریم محمودی اعظم خادم
  در متون تعلیمی برقراری ارتباط مؤثر با مخاطب اهمیت بسیار دارد. باب پنجم گلستان سعدی نمونه ای کارآمد در این ارتباط است و شامل مجموعه مهارت‌هایی است که برای مدیریّت عواطف بشری و به‌منظور تبدیل وضعیتی تنش‌زا به وضعیتی مطلوب به کار می‌رود. موضوع این باب نیز توصیف هیجانات دور چکیده کامل

  در متون تعلیمی برقراری ارتباط مؤثر با مخاطب اهمیت بسیار دارد. باب پنجم گلستان سعدی نمونه ای کارآمد در این ارتباط است و شامل مجموعه مهارت‌هایی است که برای مدیریّت عواطف بشری و به‌منظور تبدیل وضعیتی تنش‌زا به وضعیتی مطلوب به کار می‌رود. موضوع این باب نیز توصیف هیجانات دوران جوانی است. چرخش رویکرد مخاطب از اثر زودگذر به اثر ماندگار در رویارویی با یک متن تعلیمی مسلماً مشروط بر تأمّل و ممارست در تعالیم آن است. بر اساس همین ضرورت، در این نوشتار باب پنجم گلستان از منظر گفتمان عاطفی بررسی شده است. در این تحقیق، مبانی نظری، تقسیم‌بندی هیجانات اساسی از شیوِر و نظریّة هوش هیجانی از گلمن و همچنین مبانی نظری مربوط به توانش‌های چهارگانه و گفتمان عاطفی در نشانه‌معناشناسی و زبانشناسی جدید بوده‌است. نتایج تحقیق نشان می دهد که لذت مهم‌ترین کنش عاطفی در این متن است که تفاهم و هماهنگی میان هم‌نشینان از عوامل اصلی ایجاد آن است. همچنین از منظر گفتمانی ادّعای حضور گفته پرداز به‌عنوان دانای محدود، واقع گرایی و باورپذیری متن را افرایش داده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  15 - بررسی تصویر شاه- انسان کامل در متون نثر تعلیمی (قابوس‌نامه، سیاست‌نامه، اخلاق ناصری، گلستان سعدی و سلوک ‌الملوک)
  اسماعیل صادقی راضیه رئیسی نافچی
  عرفان و سیاست دو مقوله‌ای هستند که با هم نسبت دارند و بر هم تأثیر می‌نهند. تلفیق شخصیت شاه- حاکم با انسان کامل عرفانی، یکی از جایگاه‌های این اثرگذاری است. انسان‌ها در پی پیدا کردن الگوی انسان کامل عرفانی، با نسبت دادن فره ایزدی و تأیید الهی، شاهان را نمونۀ آن الگو دانست چکیده کامل

  عرفان و سیاست دو مقوله‌ای هستند که با هم نسبت دارند و بر هم تأثیر می‌نهند. تلفیق شخصیت شاه- حاکم با انسان کامل عرفانی، یکی از جایگاه‌های این اثرگذاری است. انسان‌ها در پی پیدا کردن الگوی انسان کامل عرفانی، با نسبت دادن فره ایزدی و تأیید الهی، شاهان را نمونۀ آن الگو دانسته‌اند. این الگو دارای ویژگی‌‌هایی مشابه با انسان کامل مورد نظر ادیان غیر الهی و الهی است؛ از جمله داشتن فره ایزدی، عادل، خردمند و حکیم بودن. این پژوهش با استفاده از روش تحلیل-محتوا، تأثیر عرفان را در شکل‌گیری تصویر شاه-انسان کامل در متون تعلیمی (قابوس‌نامه، سیاست‌نامه، اخلاق ناصری، گلستان سعدی و سلوک ‌الملوک) بررسی کرده و نتایج تحقیق حاکی از آن است که نگرش عرفانی در تصویر و ترسیم شخصیت شاه- حاکم در متون غیر عرفانی (تعلیمی) نقش بسزایی داشته است. بر این اساس، ما با دو نوع نگرش روبه‌رو هستیم: 1. شاه-انسان کامل قابل ‌تحقق؛ 2. شاه-انسان کامل غیر قابل ‌تحقق (ایدئال). بر اساس بررسی‌های به‌‌عمل‌‌آمده شاه-انسان کامل غیر قابل‌ تحقق، فقط در سلوک ‌الملوک توصیف ‌شده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  16 - مؤلفه‌های تعلیم‌وتربیت مطلوب در گلستان سعدی
  بهمن نزهت عبدالناصر نظریانی یحیی حسینایی
  شناخت و بهره‌گیری از مؤلفه‌های تعلیم‌وتربیت، از جنبه‌های فراوانی اهمیت دارد. بی‌تردید، بخش قابل ملاحظه‌ای از آموزه‌های اخلاقی و تربیتی در آثار ارزشمند ادبی نگاشته شده است. یکی از شاهکارهای بی‌مانند ادبی در این خصوص، گلستان سعدی است. سعدی در گلستان، مهم‌ترین مفاهیم تربیت چکیده کامل

  شناخت و بهره‌گیری از مؤلفه‌های تعلیم‌وتربیت، از جنبه‌های فراوانی اهمیت دارد. بی‌تردید، بخش قابل ملاحظه‌ای از آموزه‌های اخلاقی و تربیتی در آثار ارزشمند ادبی نگاشته شده است. یکی از شاهکارهای بی‌مانند ادبی در این خصوص، گلستان سعدی است. سعدی در گلستان، مهم‌ترین مفاهیم تربیتی و اساسی‌ترین شیوه‌های رفتار نیک و پسندیدۀ آدمی را بیان کرده است. او با نگاهی موشکافانه به انسان‌، حقایقی مربوط به تمامی طبقات جامعه را به تصویر می‌کشد و در قالبِ پند و حکمت به مخاطب منتقل می‌کند. هدف غایی این پژوهش، شناسایی مؤلفه‌هایی تعلیم‌وتربیت مطلوب در گلستان سعدی است. این مقاله از جمله پژوهش‌های میان‌رشته‌ای در حوزۀ مطالعات علوم انسانی است که به روش کیفی و با راهبرد داده‌بنیاد انجام شده است. در این روش، پس از گردآوری داده‎‌های کیفی، مفاهیم مرتبط شناسایی شد. با دسته‌بندی، مقایسۀ مفاهیم و حذف موارد تکراری، مؤلفه‌های مورد نظر ترسیم شد. در پایان این فرایند، پایه‌های اصلی نظریۀ تعلیم‌وتربیت مطلوب در گلستان سعدی شامل 68 مفهوم در قالب 14 مؤلفه تشکیل گردید. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  17 - تعلیم الگوی حکومت در کلیله و دمنه و گلستان سعدی
  آسیه ذبیح‌نیا عمران سمیه سنگکی
  نویسندگان کتاب‌های کلیله و دمنه و گلستان سعدی، هر یک به گونه‌ای در طرح مسألة حکومت و ضرورت تشکیل دولت‌های سیاسی تأکید ورزیده‌اند. در هر دو اثر مذکور، مسألة آیین کشورداری، حکومت، شیوه و راه‌های آن قابل بررسی است. رعایت ِاصول و موازین اخلاقی در کشورداری هم چون عدالت، رعی چکیده کامل

  نویسندگان کتاب‌های کلیله و دمنه و گلستان سعدی، هر یک به گونه‌ای در طرح مسألة حکومت و ضرورت تشکیل دولت‌های سیاسی تأکید ورزیده‌اند. در هر دو اثر مذکور، مسألة آیین کشورداری، حکومت، شیوه و راه‌های آن قابل بررسی است. رعایت ِاصول و موازین اخلاقی در کشورداری هم چون عدالت، رعیت‌پروری و امثال آن، پیوندی استوار با شیوة شخصی شاهان دارد و حتی این امر در منابع تاریخی ایران نیز نمود فراوانی دارد. کلیله و دمنه و گلستان نیز هریک به سهم خویش تأثیر عمده‌ای دارند. سعدی در گلستان یک باب را به سیرت پادشاهان اختصاص می‌دهد و نکات مهمی را در این زمینه متذکر می‌شود. در کتاب کلیله و دمنه نیز این امر به گونه‌ای دیگر و با زبان حیوانات بازگو می‌شود. نویسندگان هر دو کتاب کلیله و دمنه و گلستان، در صدد چاره برای رفع مشکل‌های مردم و دفع ستم و فساد و تباهی هستند. در هر دو اثر، حکومت ظالمانه ناروا دانسته شده و برای ریشه‌شناسی ناهنجاری حکومت‌ها، الگویی مناسب ارائه می‌شود که در صورت تحقق آن‌ها، سعادت دنیا و آخرت مردم تأمین می‌شود. در نظر نویسندگان هر دو اثر، هر گونه رفتار پادشاه، عوامل حکومت و صاحبان حرفه و پیشه، به شرط این که غفلت از خداوند نباشد و در جهت رضای حق و شفقت بر خلق باشد شایسته و سازنده است. نویسندگان هر دو اثر، برای رسیدن به الگوی برتر حکومتی، نگرشی اسوه‌گرا دارند و برای نشان دادن نمودار عینی آن به آموزه‌های دینی تکیه می کنند و بر اهتمام به امور دنیا و دین تأکید می‌ورزند. هر دو اثرعدالت‌محوری و رعیت‌پروری را مهم‌ترین رکن حکومت صالح به شمار می‌‌آورند. این مقاله به منظور تبیین شیوه‌های حکومتی عادلانه و با تکیه بر عدالت، در کلیله و دمنه و گلستان تدوین شده و یافته‌های پژوهش به شکل توصیفی وتحلیلی ارائه شده‌اند. پرونده مقاله