نظام شهری تجسم فضایی مدیریت و برنامه ریزی سرزمین است. با مطالعه نظام شهری نحوه پخشایش و میزان تعادل جمعیت شهرها و تناسب این توزیع با تعداد شهرها مشخص می گردد هدف مقاله حاضر، بررسی نظام شهری استان لرستان و تحلیل میزان تعادل و تناسب اندازه جمعیت و تعداد سکونتگاههای شهری چکیده کامل
نظام شهری تجسم فضایی مدیریت و برنامه ریزی سرزمین است. با مطالعه نظام شهری نحوه پخشایش و میزان تعادل جمعیت شهرها و تناسب این توزیع با تعداد شهرها مشخص می گردد هدف مقاله حاضر، بررسی نظام شهری استان لرستان و تحلیل میزان تعادل و تناسب اندازه جمعیت و تعداد سکونتگاههای شهری در سطح استان می باشد. تحقیق حاضر از منظر هدف؛ شناختی ، استراتژی تحقیق استفهامی، با روش ارزیابی- مقایسه ای با بهکارگیری مدلهای بررسیکننده صوت پذیرفته است؛ داده های تحقیق کتابخانهای و روش گردآوری استفاده از جدول و فیش بوده است. یافتهها، نشان میدهند پخشایش فضایی جمعیت شهری و تعداد شهرهای استان تناسب وجود ندارد در صورت ادامه این روند، و عدم چارهاندیشی در شرایط فعلی، ضمن وقوع پدیده ماکروسفالی در استان، شهرهای میانی و کوچک مجال رشد نمی یابندکه می توان با تزریق امکانات- خدمات و تجویز نقشهای تخصصی به این سکونتگاهها، مانع این امر شد.
پرونده مقاله
رشد و سیر تحول نظام شهری کشورها از گذشته تا حال با توجه به نظرات مختلف موردبررسی قرار گرفته است در این میان اکثر کشورهای در حال توسعه آغاز دورة تحول شهرنشینی و دگرگونی فضایی خود را با توجه به برخی از بنیانهای کمی از جمله شهر برتر تجربه کردهاند‎؛ بدینترتیب که افزا چکیده کامل
رشد و سیر تحول نظام شهری کشورها از گذشته تا حال با توجه به نظرات مختلف موردبررسی قرار گرفته است در این میان اکثر کشورهای در حال توسعه آغاز دورة تحول شهرنشینی و دگرگونی فضایی خود را با توجه به برخی از بنیانهای کمی از جمله شهر برتر تجربه کردهاند‎؛ بدینترتیب که افزایش تعداد جمعیت شهرهای بزرگ به ضرر شهرهای متوسط به خصوص شهرهای کوچک و روستاشهرها عمل میکنند. چنین حالتی در نظام شهری کشورمان نیز به وضوح دیده میشود . در حال حاضر یکی از چالشهای اساسی دولتها به ویژه کشورهای در حال توسعه در جریان شهرنشینی در حال دگرگون یا دیفرانسیل، سازماندهی ساختار فضایی ملی مطلوب میباشد. چنین ساختاری به تقسیم کارکردن اقتصادی - اجتماعی متعادلی در سلسلهمراتب شهری و منطقهای امکان میدهد. لهذا کشورها در جهت ایجاد تعادل فضایی و توزیع متناسب جمعیت سیاستهای راهبردی را مدنظر قرار میدهند . با توجه به مجموعه مطالعاتی که در نظام شهری ایران انجام گرفته، ملاحظه میشود که شبکه شهری ایران از تعادل فضایی برخوردار نبوده و شهرهای کوچک جایگاه مناسبی را در نظام شهری ایران ندارند. بدینجهت ضرورت دارد که سیاستهای راهبردی خاصی در جهت تعادلبخشی نظام شهری اعمال گردد .
پرونده مقاله
مقدمه و هدف پژوهش: هدف اصلی این پژوهش بررسی و تحلیل درجه تعادل فضایی نظامشهری استان آذربایجانشرقی بر مبنای شاخص آنتروپی و مدل حد اختلاف طبقه ای بر اساسآمار و اطلاعات شش دوره سرشماری میباشد.روش پژوهش: روش اجرای پژوهش به صورت کمی تحلیلی همراه با ارائه مدلهای کاربردیمی باش چکیده کامل
مقدمه و هدف پژوهش: هدف اصلی این پژوهش بررسی و تحلیل درجه تعادل فضایی نظامشهری استان آذربایجانشرقی بر مبنای شاخص آنتروپی و مدل حد اختلاف طبقه ای بر اساسآمار و اطلاعات شش دوره سرشماری میباشد.روش پژوهش: روش اجرای پژوهش به صورت کمی تحلیلی همراه با ارائه مدلهای کاربردیمی باشد. جامعه آماری مورد نظر در این پژوهش، شهرهای استان مورد مطالعه می باشد کهبصورت رسمی در سرشماری ها شهر اعلام شدهاند.٥٨/ یافته ها: در سال ١٣٨٥ کاهش سهم تبریز تداوم یافته و سهم جمعیت شهر تبریز به ١٩درصد رسیده است. سهم جمعیت شهرهای بزرگ استان نیز با کاهش مواجه بوده ولی به دلیلاینکه تعداد شهرهای استان از ٣٩ شهر به ٥٧ شهر رسیده و تعداد شه رهای کوچک وکم جمعیت نیز افزایش زیاد یافته است لذا کاهش سهم جمعیت شهر تبریز نسبت به کلجمعیت استان به دلیل افزایش تعداد شهرهای کوچک مجددًا تشدید و درجه آنتروپی به٠ کاهش یافته است. /٥٠٢نتیجه گیری: نتایج حاصل از این پژوهش حاکی است، استقرار جمعیت در کانون ه ا و طبقاتشهری به صورت متعادل و همگون توزیع نشده اند و روند تمرکزگرایی در کلانشهر تبر ی ز باسرعت قابل توجهی در حال جریان است و شبکه شهری را از حالت نیمه متعادل در دهه ه ایاخیر به سمت شرایط بحرانی سوق داده است
پرونده مقاله
شهرهای جدید پس از جنگ جهانی دوم الگویی برای کمک به حل مشکلات اجتماعی، اقتصادی و محیطی ناشی از تمرکزگرایی شهرهای بزرگ بودند. این شهرهای جدید در جهت حل مشکلات مذکور و همچنین جذب سرریز جمعیتی در حوزه این شهرها مکانیابی و احداث شدند. بدین ترتیب، این الگو در بسیاری از کشورها چکیده کامل
شهرهای جدید پس از جنگ جهانی دوم الگویی برای کمک به حل مشکلات اجتماعی، اقتصادی و محیطی ناشی از تمرکزگرایی شهرهای بزرگ بودند. این شهرهای جدید در جهت حل مشکلات مذکور و همچنین جذب سرریز جمعیتی در حوزه این شهرها مکانیابی و احداث شدند. بدین ترتیب، این الگو در بسیاری از کشورهای دنیا مورد توجه بوده و در کشور ایران هم قبل از سال 1357 با هدف تأمین مسکن شاغلان بخش صنعت و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، عمدتاً به منظور جذب سرریز جمعیت مادرشهرها مورد توجه بوده است.پژوهش حاضر به منظور تحلیل جایگاه شهرهای جدید در نظام فضایی کلانشهر تهران تدوین شده است.روش بکار گرفته شده در این تحقیق، توصیفی-تحلیلی بوده است. یافتهها حاکی از آن است که مکانیابی وایجاد شهرهای جدید در ایران به خصوص در پیرامون کلانشهر تهران نتوانسته به اهداف مورد انتظار مانند منافع حاصل از شهرهای جدید از بعد اقتصادی و زیست محیطی، جایگاه آنها در نظام فضایی منطقه شهری تهران، کاهش جذابیت اقتصادی و معیشتی کلانشهرتهران دست یابد. همچنین در میان شهرهای جدید پیرامون تهران تنها شهر جدید اندیشه به دلیل قرار داشتن در ناحیه ایی که دارای پتانسیلهای بالقوه و بالفعل اقتصادی، سابقه شهرگرایی، قرارگیری در کانون فعالیت واشتغال ودارای جذابیت کافی برای سرمایه گذاری بخش های تعاونی(شرکتهای تعاونی مسکن ادارات) و بخش خصوصی و تقریباً موفق بوده وتوانسته به اهداف کمی جمعیتی واقتصادی پیش بینی شده برای این شهر دست یابد.
پرونده مقاله
یکی از راهبردهای مهمی که در نیم قرن اخیر برای مقابله با عدم تعادل منطقهای ناشی از رشد فزاینده ی شهرهای بزرگ مورد توجه قرار گرفته است، تقویت شهرهای کوچک و میانی و روستا شهرها در نظام شبکه شهری است. بر این اساس هدف اصلی این تحقیق بررسی و تحلیل اثرات کارکردی شکل گیری رو چکیده کامل
یکی از راهبردهای مهمی که در نیم قرن اخیر برای مقابله با عدم تعادل منطقهای ناشی از رشد فزاینده ی شهرهای بزرگ مورد توجه قرار گرفته است، تقویت شهرهای کوچک و میانی و روستا شهرها در نظام شبکه شهری است. بر این اساس هدف اصلی این تحقیق بررسی و تحلیل اثرات کارکردی شکل گیری روستا - شهرها و نقش آن در توسعه و تعادل نظام شبکه ی شهری در استان ایلام در طی نیم قرن اخیر (دوره 1355 تا 1395) است. پژوهش حاضر براساس ماهیت و روش انجام تحقیق جزء تحقیقات توصیفی- تحلیلی می باشد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از شیوه ی تجزیه و تحلیل کمی با تکیه بر مدل ها و تکنیک های برنامه ریزی شهری و منطقه ای استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که سهم فرآیند تبدیل روستا به شهر در افزایش خالص جمعیت شهری استان ایلام؛ رقمی کمتر از20 درصد میزان افزایش کل بوده است. با وجود این روستاهای تبدیل شده به شهر توانسته اند در جذب و نگهداشت جمعیت موفق عمل نموده و در کل تاثیر مثبتی در بسامان سازی فضایی جمعیت و تعدیل نظام سکونتگاهی منطقه داشته باشند.
پرونده مقاله
تعدد نهادهای تصمیمگیر و تصمیمساز در زمینه مدیریتشهری، تداخل قلمرویی آنها خلأهای قانونی و مدیریتی و همچنین برنامهریزی ازجمله چالش هایی برای مدیریتشهری میباشد. جهت رفع و کاهش آثار این چالشها سیستم مدیریتشهری نیازمند سیستم مدیریتی یکپارچه میباشد تا تمام نهادهای م چکیده کامل
تعدد نهادهای تصمیمگیر و تصمیمساز در زمینه مدیریتشهری، تداخل قلمرویی آنها خلأهای قانونی و مدیریتی و همچنین برنامهریزی ازجمله چالش هایی برای مدیریتشهری میباشد. جهت رفع و کاهش آثار این چالشها سیستم مدیریتشهری نیازمند سیستم مدیریتی یکپارچه میباشد تا تمام نهادهای مدیریتی به صورت هماهنگ با یکدیگر عملکنند. مسئله موردمطالعه در این پژوهش چگونگی رسیدن به مدیریت یکپارچه شهری باوجود چالشهای زیاد در سیستم مدیریت شهر( داخلی- خارجی) میباشد که این چالشها باعث شدند تاکنون سیستم مدیریت یکپارچه در ایران تحقق نیابد. ازاینرو پیشنهاد این پژوهش بهکارگیری روش آیندهنگاری باهدف شناسایی کلیه چالشها(عدم قطعیتها) و تشخیص چالشهای بحرانی(عدم قطعیتهای بحرانی) از طریق فرآیند آیندهنگاری و سرانجام انتخاب سناریوهای محتمل در آینده و برنامهریزی برای رسیدن به مدیریت یکپارچه در راستای سناریوهای پیش رو خواهد بود. در این پژوهش کلیه عدم قطعیتها استخراجشده و آیندههای محتمل برای وقوع هر یک بیانشده(آیندههای بدیل) این کار از روش جمعآوری پرسشنامه نیمه ساختاریافته و مصاحبه عمیق با بازیگران مدیریت شهری و کارشناسان و متخصصین مربوطه انجامشده است. و در آخر فرآیند پیشنهادی بهکارگیری روش آیندهنگاری را در سیستم مدیریت یکپارچه بیانشده است تا بتوان به کمک این روش گامی در جهت رسیدن به مدیریت شهری یکپارچه برداشته شود.
پرونده مقاله
شبکه استقرار جمعیت و نظام سلسله مراتب شهری در کشورهای مختلف از جمله کشورهای در حال توسعه از عدم تعادل محسوسی برخوردار است. کشور ایران نیز از این قاعده مسثنی نیست. مقاله حاضر با روش شناسی توصیفی – تحلیلی و با هدف بررسی و تحلیل نظام شهری استان اصفهان با تکیه بر نح چکیده کامل
شبکه استقرار جمعیت و نظام سلسله مراتب شهری در کشورهای مختلف از جمله کشورهای در حال توسعه از عدم تعادل محسوسی برخوردار است. کشور ایران نیز از این قاعده مسثنی نیست. مقاله حاضر با روش شناسی توصیفی – تحلیلی و با هدف بررسی و تحلیل نظام شهری استان اصفهان با تکیه بر نحوه پراکندگی جمعیت شهرهای این استان انجام شده است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از مدل ها وتکنیک های رایج در زمینه تحلیل نظام سلسله مراتب شهری، همچون، مدل حد اختلاف طبقه ای، قانون مرتبه- اندازه، منحنی لورنز، ضریب تراکمی جینی و روش های بررسی میزان نخست شهری همچون شاخص نخست شهری، شاخص دوشهر، شاخص چهار شهر(شاخص کینزبرگ)، شاخص چهارشهر مهتا و شاخص موماو و الوصابی استفاده شده است. این مقاله از حیث نوع تحقیق، کاربردی است و جامعه آماری آن کل شهرهای استان در سرشماریهای نفوس و مسکن سالهای 1375 تا1390 می باشد. یافته های این مطالعه حاکی از وجود شکاف چشمگیر در بین شهرهای استان و عدم تعادل در سلسله مراتب شهری است. به گونه ای که مدل های بکارگرفته شده نشان می دهد شهر اصفهان در تمام طول دوران به صورت نخست شهر ظاهر شده و با سایر شهرهای استان فاصله زیادی دارد و این فاصله با گذشت زمان بیشتر شده است.
پرونده مقاله
هدف مقاله، بررسی نقش شهرهای کوچک استان آذربایجان غربی در توسعة منطقهای است. روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی است. استان آذربایجان غربی در سال 1390 دارای پنج شهر کوچک (50 – 25 هزار نفر جمعیت) به نامهای تکاب، ماکو، سردشت، شاهین دژ و اشنویه است که حدود 10.35 درصد از جمعیت چکیده کامل
هدف مقاله، بررسی نقش شهرهای کوچک استان آذربایجان غربی در توسعة منطقهای است. روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی است. استان آذربایجان غربی در سال 1390 دارای پنج شهر کوچک (50 – 25 هزار نفر جمعیت) به نامهای تکاب، ماکو، سردشت، شاهین دژ و اشنویه است که حدود 10.35 درصد از جمعیت شهری استان را شامل میشوند. در این میان شهر سردشت بیشترین ضریب کشش پذیری و جذب جمعیت را دارا بوده است. تایج شاخصهای نخست شهری به کار رفته نشان میدهد که پدیدة نخست شهری استان در سالهای اولیة مورد مطالعه (1335)، چندان چشمگیر نبوده اما بعد از سال 1375 شدت این نخست شهری تا سال 1390 افزایش یافته است. بر اساس نتایج مدل رتبه ـ اندازة تعدیل یافته، شهر ارومیه حدود 219383 نفر اضافه جمعیت و شهر دوم (خوی) حدود 23100 نفر کمبود جمعیت دارد (و الی آخر) تا در یک سلسله مراتب منظم شهری قرار گیرد. به لحاظ اقتصادی، نقش غالب شهرهای کوچک در سال 1390 خدمات بوده است. کشاورزی و صنعت در سال 1390 نسبت به سال 1385 روند نزولی دارد. به طور کلی، شهرهای کوچک در نظام شهری استان تأثیرات مثبتی داشته و آنچه که کارکرد این شهرها را تا حدود زیادی کم رنگ نموده افزایش بیش از حد جمعیت و تمرکز شدید امکانات در شهر ارومیه است. علاوه بر تمرکز زدایی از شهر ارومیه، تزریق امکانات و سرمایه به سوی شهرهای کوچک راهکار مناسبی است که با تقویت این شهرها میتوان خلأ سلسله مراتب سکونتگاهی را در نظام شهری استان پر نمود.
پرونده مقاله
عدم تعادل و توازن در نظام سکونتگاهها از مهمترین چالشهای توسعة شهرنشینی و نظام شهری در ایران است. با توجه به اینکه عدم تعادل در توزیع جمعیت زمینهساز نابرابری در سایر بخشها نظیر فعالیتهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی میگردد، لذا تلاش در جهت ساماندهی این وضعیت مستلزم مطا چکیده کامل
عدم تعادل و توازن در نظام سکونتگاهها از مهمترین چالشهای توسعة شهرنشینی و نظام شهری در ایران است. با توجه به اینکه عدم تعادل در توزیع جمعیت زمینهساز نابرابری در سایر بخشها نظیر فعالیتهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی میگردد، لذا تلاش در جهت ساماندهی این وضعیت مستلزم مطالعۀ وضع موجود و بررسی روند طی شده در این رابطه میباشد. هدف این مقاله، بررسی و تحلیل نحوه توزیع فضایی جمعیت در نظام شهری کلان منطقه آذربایجان و تحولات آن در پنجاه و پنج سال گذشته (90 – 1335) است. نوع تحقیق کاربردی و روش بررسی آن توصیفی- تحلیلی است که با استفاده از شاخص موران و تکنیکها و شاخصهای نخست شهری، تمرکز و تعادل مورد بررسی قرار گرفته است. جامعهی آماری مورد مطالعه، شامل شهرهای استانهای آذربایجانغربی، آذربایجان شرقی و اردبیل (124 شهر) میباشد نتایج حاصل از شاخص موران، توزیع تصادفی مراکز شهری و جمعیت شهری را در منطقه آذربایجان نشان میدهد. همچنین نتایج پژوهش بیانگر این است که همواره تعادل در منطقه رو به افزایش بوده و فاصله شهرهای بزرگ با شهرهای میانی و کوچک در طول زمان، در کل سیستم شهری کاهش یافته است. علاوه بر این، حرکت به سمت توزیع مطلوب جمعیت شهری در منطقه و بازگشت به شرایط تعادل در سلسله مراتب نظام سکونتگاهی شهرهای منطقه آذربایجان مشاهده میشود.
پرونده مقاله
یکی از راهبردهای مهمی که در نیم قرن اخیر برای مقابله با عدم تعادل منطقهای ناشی از رشد فزاینده ی شهرهای بزرگ مورد توجه قرار گرفته است، تقویت شهرهای کوچک و میانی و روستا شهرها در نظام شبکه شهری است. بر این اساس هدف اصلی این تحقیق بررسی و تحلیل اثرات کارکردی شکل گیری رو چکیده کامل
یکی از راهبردهای مهمی که در نیم قرن اخیر برای مقابله با عدم تعادل منطقهای ناشی از رشد فزاینده ی شهرهای بزرگ مورد توجه قرار گرفته است، تقویت شهرهای کوچک و میانی و روستا شهرها در نظام شبکه شهری است. بر این اساس هدف اصلی این تحقیق بررسی و تحلیل اثرات کارکردی شکل گیری روستا - شهرها و نقش آن در توسعه و تعادل نظام شبکه ی شهری در استان ایلام در طی نیم قرن اخیر (دوره 1355 تا 1395) است. پژوهش حاضر براساس ماهیت و روش انجام تحقیق جزء تحقیقات توصیفی- تحلیلی می باشد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از شیوه ی تجزیه و تحلیل کمی با تکیه بر مدل ها و تکنیک های برنامه ریزی شهری و منطقه ای استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که سهم فرآیند تبدیل روستا به شهر در افزایش خالص جمعیت شهری استان ایلام؛ رقمی کمتر از20 درصد میزان افزایش کل بوده است. با وجود این روستاهای تبدیل شده به شهر توانسته اند در جذب و نگهداشت جمعیت موفق عمل نموده و در کل تاثیر مثبتی در بسامان سازی فضایی جمعیت و تعدیل نظام سکونتگاهی منطقه داشته باشند.
پرونده مقاله
نگاهی به برنامه های منطقه ای در کشور ایران نشان می دهد که نتایج این برنامه ها در جهت تعادل بخشی به نظام شهری و ایجاد سلسله مراتب سکونتگاهی مفید واقع نشده است. در مطالعات انجام شده مناطق براساس مرزهای سیاسی و اداری تعریف شده است. در نتیجه مدلهای کمی مورد استفاده نیز به چکیده کامل
نگاهی به برنامه های منطقه ای در کشور ایران نشان می دهد که نتایج این برنامه ها در جهت تعادل بخشی به نظام شهری و ایجاد سلسله مراتب سکونتگاهی مفید واقع نشده است. در مطالعات انجام شده مناطق براساس مرزهای سیاسی و اداری تعریف شده است. در نتیجه مدلهای کمی مورد استفاده نیز به بهبود مشکلات نظام شهری کمکی نکرده است. بنابراین هدف اصلی پژوهش حاضر تبیین درست مفهوم منطقه از دو بعد عینی و ذهنی و کاربرد صحیح مدلهای کمی در برنامه های منطقه ای است. در این راستا منطقه زاگرس به عنوان منطقه ذهنی (شامل پنج استان کرمانشاه، کردستان، همدان، لرستان و ایلام) و استان کرمانشاه به عنوان منطقه عینی انتخاب شدند. روش پژوهش از نوع مقایسه ای بوده و نتایج استفاده از مدل های کمی (شاخصهای کمی تعیین نخست شهر و همچنین شاخص تمرکز هرفیندال، ضریب جینی و ضریب پراکندگی) در دو منطقه مذکور مقایسه شدند. نتایج پژوهش نشان داد نظام شهری در منطقه زاگرس در مقایسه با استان کرمانشاه تعادل نسبی دارد. با تحلیل یافتهها، رهیافت این مقاله این است که در جهت تعادل بخشی به نظام سکونتگاه های شهری و تمرکززدایی از جمعیت، خدمات و امکانات میبایست به مفهوم منطقه در ابعاد فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، جغرافیایی توجه داشت و این مفهوم را در مرزهای سیاسی و اداری خلاصه نکنیم.
پرونده مقاله
با مطالعه سیستم های شهری نحوه پخشایش و میزان تعادل در توزیع جمعیّت مشخص تر می شود. این مقاله با هدف بررسی تحوّلات نظام شهری منطقه شمال کشور جهت مشخص کردن وضعیّت تعادل آن تدوین شده است. روش تحقیق از نوع توصیفی - تحلیلی بوده و مبنای آماری داده ها، نتایج سرشماری های عمومی چکیده کامل
با مطالعه سیستم های شهری نحوه پخشایش و میزان تعادل در توزیع جمعیّت مشخص تر می شود. این مقاله با هدف بررسی تحوّلات نظام شهری منطقه شمال کشور جهت مشخص کردن وضعیّت تعادل آن تدوین شده است. روش تحقیق از نوع توصیفی - تحلیلی بوده و مبنای آماری داده ها، نتایج سرشماری های عمومی نفوس و مسکن کشور در 8 دوره گذشته است. در این مقاله ضمن طبقه بندی شهرهای منطقه طی 60 سال گذشته، از شاخص های نخست شهری شامل نخست شهر، دو شهر، کینزبرگ، مهتا، موماو و الوصابی، تسلّط موسوی و شاخص های تمرکز شامل هرفیندال، هندرسون و شاخص های تعادل شامل آنتروپی، ضریب تغییرات و رتبه - اندازه جهت بررسی نظام شهری منطقه استفاده شده است. نتایج حاصل از شاخص های نخست شهری و تمرکز نشان می دهد که میزان نخست شهری و تمرکز از سال 1335 تا 1365 روندی کاهشی داشته امّا از سال 1365 تا 1390 روند صعودی یافته است تا اینکه در سال 1395 مجدداً روند نزولی در پیش می گیرد. نتایج شاخص های تعادل نیز نشان می دهد که عدم تعادل و توازن در توزیع فضایی جمعیّت در نظام شهری منطقه از سال 1335 تا سال 1395 همواره افزایش یافته است. نتایج شاخص رتبه - اندازه نیز بیانگر وجود اختلاف نسبتاً زیاد بین جمعیت واقعی و جمعیّت مطلوب شهرهای منطقه طی سال های مورد مطالعه و همچنین اهمیت نسبی شهرهای میانی از سال 1335تا سال 1355 و تسلط نخست شهری از سال 1355 تا سال 1395 می باشد.
پرونده مقاله
ویژگیهای خاص جغرافیایی منطقه مرکزی گیلان همیشه این پتانسیل را در خود داشته که باعث شود مراکز جمعیتی واقع در آن دسترسی ساده و سهل الوصول به گونه ای خاص و منحصر بفرد به شهرمرکزی و به یکدیگر داشته باشند. با این حال فقدان شبکه راههای کارآمد برای ارتباط روزانه به شهرمرکزی در چکیده کامل
ویژگیهای خاص جغرافیایی منطقه مرکزی گیلان همیشه این پتانسیل را در خود داشته که باعث شود مراکز جمعیتی واقع در آن دسترسی ساده و سهل الوصول به گونه ای خاص و منحصر بفرد به شهرمرکزی و به یکدیگر داشته باشند. با این حال فقدان شبکه راههای کارآمد برای ارتباط روزانه به شهرمرکزی در نظام شهری گذشته این امکان را میسر نمی کرد. اما دردو دههً اخیرگسترش و بهبود شبکه راههای آسفالته این امکان را بوجود آورده است تانظام سنتی سلسله مراتبی گذشته به نظام شهری روزانه(DUS)[1] تحول پیدا کند. به دنبال این تحول، مسافرتهای روزانه باعث گردیده جمعیت روزانه رشت رقمی بسیار بالاترازجمعیت ثابت آن شود وهمین امربحث کلانشهرشدن رشت را مطرح نموده است.صرفنظرازتعدادجمعیت شهررشت که با تعاریف موجود درایران نمی تواند به عنوان کلانشهر خوانده شود ، دراین تحقیق سعی شده به گونه ای دیگر به شرایط منحصر بفرد این منطقه پاسخ داده شود . براین اساس رشت و محدوده ای 30 دقیقه ای از اطراف آن که وسعتی حدود 200 2 کیلومتر مربع و جمعیتی بیش از 2/1 میلیون نفر( 50 درصد جمعیت استان )را دربرمی گیرد و حدود 30 درصد شهرهای استان که 65 درصد جمعیت شهری استان را دارا هستند و در حال حاضرنیزحجم زیادی از مسافرتهای روزانه در آن درحال انجام است به عنوان یک منطقه کلانشهری پیشنهاد شده است .
پرونده مقاله
نظام پخشایش جمعیت در استان گیلان متعادل نیست و سیمای اسکان و استقرار جمعیت و شهرها تصویر مناسبی را بدست نمی دهد. الگوی موجود اسکان و روند توزیعی آن نیز بیش از پیش بسوی عدم تعادل و نابسامانی گرایش یافته و تحول خواهد یافت که در این میان بدلیل واقع شدن مرکزیت سیاسی، اقتصاد چکیده کامل
نظام پخشایش جمعیت در استان گیلان متعادل نیست و سیمای اسکان و استقرار جمعیت و شهرها تصویر مناسبی را بدست نمی دهد. الگوی موجود اسکان و روند توزیعی آن نیز بیش از پیش بسوی عدم تعادل و نابسامانی گرایش یافته و تحول خواهد یافت که در این میان بدلیل واقع شدن مرکزیت سیاسی، اقتصادی و... در شهر رشت، این شهرستان بیشترین عدم تعادل را در شبکه و نظام شهری خود، نسبت به دیگر شهرستان های استان دارا می باشد.
اصولاً شهر رشت به عنوان قطب رشد، در پی ایجاد شرایط مکنده و جذب مرکز ثقل، امکانات بخش های پیرامونی سرزمینی را به خود جذب نموده و پیرامون را از مجموعه فعالیت هایی که بستری برای رشد اقتصادی تلقی می شوند، محروم می سازد. بازتاب چنین جریانی بالطبع رشد این مادر شهر و کاهش سهم جمعیتی شهرهای کوچک در اطراف آن می باشد و این امر بدون توجه به یک توسعه متوازن و فراگیر منطقه ای، تعادل و ثبات ملی را نیز به خطر می اندازد.
عدم تعادل در شبکه استقرار جمعیت و بهره برداری از منابع سرزمین در شهرستان رشت، به ضرر شهرهای کوچک و روستاهای اطراف عمل می کند که اختلاف شرایط ناحیه ای و سیاست های اداری و اقتصادی به این مسائل دامن می زند که البته سیاست اقتصادی عامل مهمی در توزیع نامتعادل سلسله مراتب شهری می باشد. می توان گفت که تفاوت های عملکردی شهرهای شهرستان با شهر رشت از دلایل عمده افزایش فاصله جمعیتی بین آنها می باشد که این می تواند از نحوه خدمات رسانی و ضعف و کمبودهای موجود در شهرهای کوچک ناشی شود.
پژوهش حاضر در نظر دارد وضعیت شبکه و نظام شهری شهرستان رشت و روند تحولات این نظام را در طی سه دهه اخیر مورد ارزیابی و تجزیه وتحلیل قرار داده و راهکارها و روش هایی که برای متعادل سازی و موزون نمودن این شبکه شهری کارساز و مؤثر می باشد را بررسی نماید.
پرونده مقاله
بررسی جمعیت و شهرنشینی در استان گیلان گویای این واقعیت است که در دوره زمانی 1365- 1335 رشد جمعیت شهری تقریباً سیر صعودی داشته و ازدهه 1375- 1365 روندی نزولی در پیش گرفته است؛ که نوسانهای موجود در کل استان، جوامع شهری و روستایی را نشان میدهد. در تمام این دوران نرخ رشد چکیده کامل
بررسی جمعیت و شهرنشینی در استان گیلان گویای این واقعیت است که در دوره زمانی 1365- 1335 رشد جمعیت شهری تقریباً سیر صعودی داشته و ازدهه 1375- 1365 روندی نزولی در پیش گرفته است؛ که نوسانهای موجود در کل استان، جوامع شهری و روستایی را نشان میدهد. در تمام این دوران نرخ رشد جمعیت شهری بیشتر از نرخ رشد جمعیت کل و روستایی بوده؛ با این وجود، همواره جمعیت روستایی بیشتر از جمعیت شهری بوده است؛ در سال 1385 برای اولین بار سهم جمعیت شهری از کل جمعیت بر سهم جمعیت روستایی فزونی میگیرد. استان گیلان طی پنج دهه گذشته همواره با افزایش تعداد نقاط شهری مواجه بوده، که یکی از عوامل مؤثر در افزایش شهرنشینی در این استان بوده است. میانگین جمعیت نقاط روستایی تبدیل شده به شهر در دورههای مختلف سرشماری گویای این واقعیت است که اغلب روستاهای تبدیل شده به شهر کم جمعیت میباشند، به طوری که میانگین جمعیت این نقاط از 5374 نفر در سال 1345 به 3344 نفر در سال 1385 کاهش یافته است. بررسی تعداد و جمعیت شهرها در طبقات مختلف نشان میدهد که شهرهای کمتر از 25 هزار نفر (شهرهای کوچک) بیشترین تعداد شهرها و کمترین میزان جمعیت را در تمام دورههای سرشماری به خود اختصاص دادهاند. شاخصهای نخست شهری در استان، حرکت به سوی عدم تعادل را نشان میدهند به این معنی که در سطح استان گیلان درجه نخست شهری و تمرکز در حال افزایش است. علت اصلی تمرکز شهری و منطقهای، نه رشد صنعتی، بلکه مکان و موقعیت دولت و تشکیلات نوسازی است.
پرونده مقاله
روند سریع گسترش منطقه شهری تهران طی چهار دهه اخیر بدون داشتن الگو و برنامهای خاص موجب تشدید عوارض نامطلوبی، ازجمله افزایش تمرکزها و تراکمهای غیرقابلکنترل شده است. هدف از این تحقیق ساماندهی به اسکان و استقرار جمعیت و فعالیت در توسعه آتی شهرها و توزیع مرکزیتها در سطح چکیده کامل
روند سریع گسترش منطقه شهری تهران طی چهار دهه اخیر بدون داشتن الگو و برنامهای خاص موجب تشدید عوارض نامطلوبی، ازجمله افزایش تمرکزها و تراکمهای غیرقابلکنترل شده است. هدف از این تحقیق ساماندهی به اسکان و استقرار جمعیت و فعالیت در توسعه آتی شهرها و توزیع مرکزیتها در سطح منطقه بهمنظور کاهش شدت تمرکزگرایی و وابستگی مستقیم سکونتگاههای منطقه به شهر تهران و بهتبع کاهش بار مسائل و مشکلات شهر تهران با ایجاد تعادل فضایی بیشتر در نظام شهری منطقه است. رویکرد حاکم بر این پژوهش توصیفی، تحلیلی و از نوع کاربردی-توسعه ای است. پژوهش حاضر با استفاده از روش آنتروپی به بررسی و ارائه تحلیل درخصوص میزان تعادل فضایی نظام شهری منطقه طی سالهای 1355-1390 پرداخته است. نتایج تحقیق نشان میدهد ضریب آنتروپی (شاخص بینظمی) منطقه طی سالهای 1355 تا 1390 از 28/0 به 49/0 افزایش یافته است که حاکی از افزایش نسبی تعادل فضایی در سطح منطقه است؛ ولی هنوز با عدد یک که نشاندهنده ایجاد تعادل فضایی مناسب در منطقه است فاصله زیادی دارد. بنا بر یافتههای تحقیق با اتخاذ تدابیر برگرفته از مدیریت هماهنگ منطقهای و توسعه شهری چند مرکزی میتوان شاهد ایجاد تعادل فضایی بیشتر در نظام شهری منطقه، کاهش شدت تمرکزگرایی و وابستگی مستقیم سکونتگاههای منطقه به شهر تهران و کاهش بار مسائل و مشکلات شهر تهران و منطقه شهری تهران و دستیابی به یک شبکه سکونتگاهی متعادل و پایدار در سطح منطقه بود.
پرونده مقاله
سکوی نشر دانش
سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد