-
دسترسی آزاد مقاله
1 - جایگاه شهرهای ابهر، زنجان و سلطانیه در نظام تقسیمات جغرافیایی اداری ایران دوره اسلامی
مهسا فیضی فیروز مهجورابهر، زنجان و سلطانیه شهرهایی کهن در شمال غرب ایران اند که در منابع دوره اسلامی درباره انتساب آنها به هریک از ایالت های این منطقه از ایران ، به ویژه ایالت های جبال/ عراق عجم و آذربایجان، گزارش هایی گونه گون و گاه آشفته دیده می شود. این مقاله بر آن است که با تکیه ب چکیده کاملابهر، زنجان و سلطانیه شهرهایی کهن در شمال غرب ایران اند که در منابع دوره اسلامی درباره انتساب آنها به هریک از ایالت های این منطقه از ایران ، به ویژه ایالت های جبال/ عراق عجم و آذربایجان، گزارش هایی گونه گون و گاه آشفته دیده می شود. این مقاله بر آن است که با تکیه بر منابع مکتوب جغرافیایی و تاریخی و یافته های باستان شناختی، به بررسی جایگاه این شهرها در نظام تقسیمات جغرافیایی-اداری ایران دوره اسلامی بپردازد. یافته ها نشان می دهد که شهرهای ابهر و زنجان در قرون اولیه اسلامی جز در سده چهارم هجری، از شهرهای ناحیه جبال به شمار می رفتند و استقرارهای منطقه شرویاز از نظر اداری منتسب به یکی از این دو شهر بود. در اوایل سده هشتم هجری، ناحیه شرویاز با افزایش استقرارها و شکل گیری شهر سلطانیه، در جایگاه پایتخت عراق عجم، هویت اداری مستقلی یافت. با افول شهر در سده دهم، سلطانیه روستایی کم اهمیت گاه جزو عراق عجم و گاه آذربایجان به شمار می رفت. در اوایل سده سیزدهم ﻫجری، با شکل گیری ولایت خمسه به کرسی زنجان، سلطانیه، همچنان روستایی وابسته به زنجان بود و ابهر نیز ناحیه ای مستقل از زنجان اما جزو همین ولایت بود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - دراسة مقارنة لصورة المرأة في خمسة نظامي وأحمد شوقي على أساس نظرية فيليس تشيسلر
مینا سالاری سید علی اکبر شریعتی فر ابوالقاسم امیر احمدیهذا المقال دراسة مقارنة لصورة المرأة في قصائد خمسة نظامي وأحمد شوقي علی اساس نظرية فيليس تشيسلر. ونوع البحث وصفي تحليلي ومنهجه مكتبي. وأظهرت نتائج البحث وجود تشابهات كبيرة من حيث تصنيف المرأة وبعض سمات شخصيتها في أسلوب الفكر العسكري ووجهة نظر أحمد شوقي؛ وبالطبع، هذا لا چکیده کاملهذا المقال دراسة مقارنة لصورة المرأة في قصائد خمسة نظامي وأحمد شوقي علی اساس نظرية فيليس تشيسلر. ونوع البحث وصفي تحليلي ومنهجه مكتبي. وأظهرت نتائج البحث وجود تشابهات كبيرة من حيث تصنيف المرأة وبعض سمات شخصيتها في أسلوب الفكر العسكري ووجهة نظر أحمد شوقي؛ وبالطبع، هذا لا يعني أن وجهات نظر نظامي وشوقي متشابهة تماما، ولهما وجهات نظر مختلفة تماما في بعض المجالات. أحمد شوقي شاعر تقليدي لم يتحرر من قيود التقليدية ولم يتخذ خطوات تختلف كثيرا عن أسلافه. يهتم بالملامح الخارجية للمرأة ويصفها اقتداء بالشعراء القدماء، لكن في مسرحياته عندما يتحدث عن المرأة والحب يبدو أنه شاعر عاشق. وفي هذا النوع من الشعر يتحرر الشاعر من القيود التي يفرضها الوضع الاجتماعي، فيعبر عن المشاعر الصادقة والحساسة. في التعريف بالمرأة، يقدم نظامي للمرأة العفة والتواضع وممارسة الحب؛ الحكمة هي السمة المميزة للمرأة في الحب في الخمسة صفة لائقة تبعد عنها نساء شوقي المرغوبة أميالا. في تقديمه للنساء الحكيمات والصوفيات، يعتبر نظامي أن النساء ساميات للغاية لدرجة أنهن يتخذن وجه الله، وعلى عكس النساء الحكيمات في نظرية تشيسلر، فإنهن لا يتمتعن بأي متعة جسدية. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - توارث در فرض اختلاف مذاهب
مریم کهنسال سیذمهدی میرداداشی محمد صادقیتقسیم ارث بین وراث متوفی، امری است که هر یک از ادیان مختلف الهی و مذاهب آنها در خصوص آن احکام و قواعد خاص خود را دارند. با عنایت به اینکه در فقه مذاهب در حوزه ارث اختلافاتی وجود دارد، به طور مثال برخی نهادها مانند عول و تعصیب در فقه ما مسموع نیست، در قوانین کشور در راست چکیده کاملتقسیم ارث بین وراث متوفی، امری است که هر یک از ادیان مختلف الهی و مذاهب آنها در خصوص آن احکام و قواعد خاص خود را دارند. با عنایت به اینکه در فقه مذاهب در حوزه ارث اختلافاتی وجود دارد، به طور مثال برخی نهادها مانند عول و تعصیب در فقه ما مسموع نیست، در قوانین کشور در راستای احترام به پیروان مذاهب دیگر و دیگر ادیان الهی، قواعد ارث آنان در خصوص پیروانشان به رسمیت شناخته شده است. اما مشکل اصلی در جایی است که بین مورث و وارث و یا وارثین متوفی، اختلاف مذهب وجود داشته باشد. به طور مثال متوفی سنی مذهب و وارث شیعه و یا بالعکس باشد.در اینجا این پرسش مطرح میشود که در فرض اختلاف مذهب متوارثین و با توجه به تفاوت احکام ارث در مذاهب اسلامی، ملاک عمل کدام مذهب خواهد بود؟ در پاسخ پرسش فوق باید بیان کرد: با توجه به ماده واحده اجازه رعایت احوال شخصیه ایرانیان غیرشیعه مصوب ۱۳۱۲ و صراحت بند دوم این ماده واحده ونیز به استناد نظرات مشورتی که در این خصوص صادر گردیده و تحلیل دیگر ادله که در این پژوهش به آنها اشاره شده، حتی اگر احدی از وارثین شیعه باشد، این قانون اجرا خواهد شد. کلید واژه ها: ارث، احوال شخصیه،مذاهب خمسه،موجبات ارث،موانع ارث پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - بررسی تطبیقی بزه قتل عمد در مذاهب فقهی اسلامی و قانون مجازات عراق با تاکید بر مجازات آن
سیده پریسا اندک سید علی ربانی موسویانیکی از مهمترین جنایات در میان جرائم، بلکه اشد آنها قتل عمد است و مجازات قتل عمد در فقه اسلامی با عنوان قصاص نفس مورد بررسی فقها قرار می‌گیرد، که در فقه مذاهب اسلامی اشتراکات زیادی در این موضوع به چشم می‌خورد و تنها در مورد ارکان مجازات قصاص گاهی با هم اختلاف نظر دارند. چکیده کاملیکی از مهمترین جنایات در میان جرائم، بلکه اشد آنها قتل عمد است و مجازات قتل عمد در فقه اسلامی با عنوان قصاص نفس مورد بررسی فقها قرار می‌گیرد، که در فقه مذاهب اسلامی اشتراکات زیادی در این موضوع به چشم می‌خورد و تنها در مورد ارکان مجازات قصاص گاهی با هم اختلاف نظر دارند. پژوهش حاضر سعی بر آن دارد تا با روش تحلیلی و توصیفی وجه اشتراک و افتراق مجازات قتل عمد را از نظر فقهای مذاهب خمسه و قانون مجازات عراق بررسی و میزان تاثیرپذیری قانون مجازات عراق را از این مذاهب تعیین نماید. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که مجازات قتل عمد در فقه اسلامی، قصاص و در کشور عراق یکی از سه مجازات حبس ابد یا موقت، اعدام و حبس ابد یا اعدام در نظر گرفته شده است. در فقه اسلامی مجازات اصلی و اولیه جرم قتل عمد، قصاص اعلام شده و در عراق، مجازات اصلی مرتکب قتل عمدی، حبس موقت یا دائم مقرر گردیده و در موارد خاص مجازات قتل عمدی را اعدام دانسته، اگرچه این موارد اکثر حالات و صور در قتل عمد را شامل می‌گردد. در این میان رئیس جمهور مستثنی بوده و به تصریح قانون مجازات عراق، کیفر اولیه و بی‌قید و شرط قاتل وی اعدام مقرر شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - بررسی حکم لهو و لعب از منظر مذاهب خمسه
معصومه پورشبانان نجف آبادی محمدعلی حیدری مسعود راعیهدف پژوهش حاضر بررسی حکم لهو و لعب از منظر مذاهب خمسه شامل شافعی، مالکی، حنبلی و حنفی است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد احکام لهو و لعب در میان مذاهب پنج گانه دارای تفاوت‌ها و تشابهاتی به دلیل استدلال‌های مختلف این مذاهب با یکدیگر می‌باشد. در مذهب شیعی چکیده کاملهدف پژوهش حاضر بررسی حکم لهو و لعب از منظر مذاهب خمسه شامل شافعی، مالکی، حنبلی و حنفی است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد احکام لهو و لعب در میان مذاهب پنج گانه دارای تفاوت‌ها و تشابهاتی به دلیل استدلال‌های مختلف این مذاهب با یکدیگر می‌باشد. در مذهب شیعی دلیل حرمت این مهم رجوع به قرآن، اجماع، احادیث و روایات شیعی از ائمه(ع) است. مطلق لعب و سرگرمی‌ها در اهل سنت حرام نیست، بلکه برخی مصادیق لعب ذاتاً حرام، برخی مکروه و برخی مباح است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - بررسی گونه شناسی پیمان و بازنمایی کارکردهای آن در خمسۀ نظامی گنجوی
سمانه وطن دوست حسن بساک رضا اشرف زادهخمسۀ نظامی گنجوی شامل مجموعه های متنوعی در انواع ادب غنایی، عرفانی، اخلاقی و ... است. شاعر در هر یک از منظومه ها به فراخور درک و بینش مخاطب به مسائلی پرداخته و بخشی از باورها و آیین های جامعۀ بشری به ویژه ایرانیان را شرح داده است. یکی از این آداب، عقد پیمان و سوگند ی چکیده کاملخمسۀ نظامی گنجوی شامل مجموعه های متنوعی در انواع ادب غنایی، عرفانی، اخلاقی و ... است. شاعر در هر یک از منظومه ها به فراخور درک و بینش مخاطب به مسائلی پرداخته و بخشی از باورها و آیین های جامعۀ بشری به ویژه ایرانیان را شرح داده است. یکی از این آداب، عقد پیمان و سوگند یاد کردن ضمن آن است که در ساختار فکری نظامی، گاهی جنبه ای دووجهی دارد و گاهی در سطح روساخت متوقف می شود. در پژوهش حاضر با استناد به منابع کتابخانه ا ی و روش توصیفی- تحلیلی، انواع پیمان و کارکردهای آن در خمسۀ نظامی کاویده و بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که در یک نگاه کلی، پیمان ها به دو دستۀ مکتوب و غیرمکتوب تقسیم می شوند. نوع مکتوب آن، شامل پیمان های سیاسی- امنیتی و پیوند زناشویی است. نوع غیرمکتوب زیرشاخه هایی دارد که عبارت است از: پیمان های اخلاقی (رعایت آزرم و وفاداری)، شهریاری، انگیزشی، همکاری، صلح و انقیاد، زینهارخواهی، الهی، رازگویی و وفاداری به شاه. تنوعی که در این دسته بندی وجود دارد، تأیید می کند که پیمان در خمسۀ نظامی، صرفاً امری اجتماعی نیست و مقوله های شناحتی و معرفتی، اخلاقی و تعلیمی، سیاسی و امنیتی، دینی و اعتقادی و ... با آن ارتباط دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - نسخة خطى مثنوی یوسف و زلیخا اثر غنایی از شعلة گلپایگانی
اردشیر اصلانیامروزه ارزش و اهمیت نسخ خطی بر اهل دانش روشن است. این آثار ارزشمند پل ارتباطی میان زبان و فرهنگ دیروز با امروز هستند و تجربه های گران سنگ گذشته را به نسل های پسین انتقال می دهند. به همین دلیل تصحیح و احیای این نسخه ها از ارزش و اهمیت خاصی برخوردار است. یکی از آثاری که چکیده کاملامروزه ارزش و اهمیت نسخ خطی بر اهل دانش روشن است. این آثار ارزشمند پل ارتباطی میان زبان و فرهنگ دیروز با امروز هستند و تجربه های گران سنگ گذشته را به نسل های پسین انتقال می دهند. به همین دلیل تصحیح و احیای این نسخه ها از ارزش و اهمیت خاصی برخوردار است. یکی از آثاری که در این جستار آن را معرفی خواهیم کرد، نسخة خطی منظومی است عاشقانه، با نام یوسف و زلیخا از ملا مهدی گلپایگانی متخلّص به شعله که در نیمة دوم قرن دوازدهم می زیسته است. شعله شاعری مثنوی سرا بوده که در اشعارش به نظامی توجه خاصی داشته و به تأثیرپذیری از او خمسه ای سروده است. یکی از مثنوی های پنجگانة او همین یوسف و زلیخا اوست که تعداد ابیات آن به 4700 بیت بالغ می شود.از این مثنوی کلاً شش نسخه باقی مانده است. شعله در این اثر غنایی قبل از پرداختن به اصل داستان، ضمن اشعاری عرفانی و مذهبی در موضوعاتی همچون توحید، آفرینش جهان، خلقت آدمی، نعت پیامبر اکرم(ص) و ستایش امامان شیعه سخن گفته است. تلاش نگارنده بر آن است که با معرفی شعله، نقاب از چهره این شاعر گمنام بردارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - بررسی اصطلاحات عرفانی در خمسه امیرخسرو دهلوی
نورماه جمعه پور جواد کبوتری محمد شفیعیآمیختگی عرفان به ادبیات فارسی باعث غنای هرچه بیشتر زبان و ادبیات فارسی شده، استفاده وافر شاعران عارف و عارفان شاعر از این موضوعات و مفاهیم عرفانی توانسته است راهگشای جویندگان این مسیر و باعث حفظ و نگهداری این سرمایه‌های گران بها شود. شناخت صحیح و معرّفی شاعران و اندیشه چکیده کاملآمیختگی عرفان به ادبیات فارسی باعث غنای هرچه بیشتر زبان و ادبیات فارسی شده، استفاده وافر شاعران عارف و عارفان شاعر از این موضوعات و مفاهیم عرفانی توانسته است راهگشای جویندگان این مسیر و باعث حفظ و نگهداری این سرمایه‌های گران بها شود. شناخت صحیح و معرّفی شاعران و اندیشه‌های آنان با توجّه به آثاری که از خود بر جای می گذارند انجام می شود. امیرخسرو دهلوی مشهور به سعدی هند و طوطی هندوستان از شاعران و عارفان فارسی زبان دهلی است و از شاعران پرکار ادبیات فارسی در داخل و در شاخة برون مرزی(به خصوص شبه قاره) به حساب می آید. او اشعار و مثنوی‌های فراوانی از خود به یادگار گذاشته است. اما خمسة این شاعر توانا با توجه به زبردستی شاعر و اینکه از نظر محققان بهترین نظیره پرداز نظامی می باشد، شایستة بررسی و تحقیق است. از آنجا که امیرخسرو در سایة نظام الدین اولیا از بزرگان مشایخ چشتیه مشرب عرفانی خود را طی کرده است، و از بهترین مریدان شیخ خود بود، آراء و افکار و دیدگاه‌های عرفانی او می تواند در شناساندن بهتر عرفان عملی راهگشا باشد. در این مقاله سعی شد اصطلاحات و مطالب عرفانی که بیشتر مورد توجه امیرخسرو دهلوی واقع شده اند مورد بررسی قرار گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - «خمسه ی» نظامی نردبان صعود زن
فاطمه ممیزی یدالله بهمنی مطلقبا وجود آموز ه های متعالی قرآن و سیره پسندیده ی معصومین(ع) در مورد زن، غالباً در گذشته این عنصر برجسته ی اجتماعی و انسانی به دید منفی و گاه تحقیر آمیز نگریسته می شد. در چنین فضای مرد سالارانه، در بین شاعران کمتر کسی را می توان یافت که از این عنصر برجسته به نیکی یاد کرده چکیده کاملبا وجود آموز ه های متعالی قرآن و سیره پسندیده ی معصومین(ع) در مورد زن، غالباً در گذشته این عنصر برجسته ی اجتماعی و انسانی به دید منفی و گاه تحقیر آمیز نگریسته می شد. در چنین فضای مرد سالارانه، در بین شاعران کمتر کسی را می توان یافت که از این عنصر برجسته به نیکی یاد کرده باشد. حکیم نظامی از اولین شاعران زبان فارسی است که در دفاع از حقوق زن و بیان فضایل و کمالات او داد سخن داده و مظلومیتش را فرا یاد آورده است. شاید یکی از دلایل آن این باشد که در طول زندگی از چشمه زلال محبت مادر و عشق پاک همسر بهره مند بوده است .بنابراین آنیمای شاعر او را بر آن داشته تا در منظومه های خود نگرش مثبت و والایی نسبت به زن از خود نشان دهد. از دیدگاه او زن شخصیتی خردمند و مدبر دارد و می تواند راهنمای خوبی برای مرد باشد. این مقاله سیر تحول و اوج گرفتن نگاه نظامی به زن را از مخزن الاسرار تا اسکندرنامه بررسی می کند تا مقام ویژه ی او را با توجه به جامعه ی مردسالار آن روز نشان دهد. در اندیشه ی نظامی زن ضعیفه نیست بلکه بازتاب زیبایی های پروردگار است. تدابیر او راهنمای مردان بزرگ و حتی پادشاهان قدرتمند است و نشان می دهد که چه بسا زنانی با اعمال و کردار سنجیده، در کشورداری و پادشاهی عملکردی با شکوه تر از مردان روزگار به یادگار گذاشته اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - معراج و جلوه‌های عرفانی آن در خمسه امیرخسرو دهلوی
نورماه جمعه پور جواد کبوتری محمد شفیعییکی از مباحث عرفانی کلامی در ادب فارسی، مسئله‌ی معراج و کیفیّت انجام آن است؛ توجه امیرخسرو دهلوی به این مسئله نشان از جایگاه آن در فکر و روش این شاعر برجسته‌ی فارسی دارد. مسئله‌ی معراج در آثار امیرخسرو تنها به عنوان یک مسئله‌ی دینی و کلامی مطرح نشده و ابعاد و جنبه‌های ع چکیده کاملیکی از مباحث عرفانی کلامی در ادب فارسی، مسئله‌ی معراج و کیفیّت انجام آن است؛ توجه امیرخسرو دهلوی به این مسئله نشان از جایگاه آن در فکر و روش این شاعر برجسته‌ی فارسی دارد. مسئله‌ی معراج در آثار امیرخسرو تنها به عنوان یک مسئله‌ی دینی و کلامی مطرح نشده و ابعاد و جنبه‌های عرفانی فراوانی دارد؛ نشان دادن و اشاره به وجوه مختلف عرفانی آن هدف این تحقیق می‌باشد. به هر حال معراج یکی از بن‌مایه های فکری خاص در فکر و شعر امیرخسرو می‌باشد که بررسی عرفانی این مبحث تا کنون جایگاه چندانی در تحقیقات فارسی نداشته؛ نوع روایت شاعر از معراج و کیفیت انجام آن از مباحث قابل تحلیل می‌باشد.کلیدواژگان:معراج عرفانی، پیامبر(ص)، امیرخسرودهلوی، خمسه.یکی از مباحث عرفانی کلامی در ادب فارسی، مسئله‌ی معراج و کیفیّت انجام آن است؛ توجه امیرخسرو دهلوی به این مسئله نشان از جایگاه آن در فکر و روش این شاعر برجسته‌ی فارسی دارد. مسئله‌ی معراج در آثار امیرخسرو تنها به عنوان یک مسئله‌ی دینی و کلامی مطرح نشده و ابعاد و جنبه‌های عرفانی فراوانی دارد؛ نشان دادن و اشاره به وجوه مختلف عرفانی آن هدف این تحقیق می‌باشد. به هر حال معراج یکی از بن‌مایه های فکری خاص در فکر و شعر امیرخسرو می‌باشد که بررسی عرفانی این مبحث تا کنون جایگاه چندانی در تحقیقات فارسی نداشته؛ نوع روایت شاعر از معراج و کیفیت انجام آن از مباحث قابل تحلیل می‌باشد.کلیدواژگان:معراج عرفانی، پیامبر(ص)، امیرخسرودهلوی، خمسه. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
11 - تحلیل تطبیقی عشق در خمسۀ نظامی و مثنوی مولانا
نرگس خانی عنایت الله شریف پور علی اصغر باباصفریعشق محرک کائنات و اساس و پایۀ خلقت است که در همۀ ذرّات عالم جاری است و به واسطۀ آن، همۀ موجودات به سوی حق تعالی در حرکت هستند. عشق انواع مختلفی دارد و در جهان هستی به دو صورت تجلّی دارد: حقیقی و مجازی. عشق حقیقی مخصوص خداست و کفایت کردن به او که همۀ مظاهر جهان هستی از ا چکیده کاملعشق محرک کائنات و اساس و پایۀ خلقت است که در همۀ ذرّات عالم جاری است و به واسطۀ آن، همۀ موجودات به سوی حق تعالی در حرکت هستند. عشق انواع مختلفی دارد و در جهان هستی به دو صورت تجلّی دارد: حقیقی و مجازی. عشق حقیقی مخصوص خداست و کفایت کردن به او که همۀ مظاهر جهان هستی از اوست. عشق مجازی به آنچه غیر خداست و عشق به مظاهر هستی و کائنات است. در آثار نظامی و مولانا، عشق عنصری کلیدی است که باید به آن توجّه خاصّی کرد. هدف از این پژوهش، تبیین عشق حقیقی در خمسۀ نظامی و مثنوی مولانا است که در آن به روش تحلیل محتوا، به بررسی انواع عشق، تفاوت عشق حقیقی و مجازی و ارتباط عشق مجازی با عشق حقیقی پرداخته شده است. مطابق نتایج، در بین ویژگی‌هایی که این دو شاعر برای عشق برشمرده‌اند، اشتراکات و تفاوت‌هایی وجود دارد. اهمیّت این تحقیق از این جهت است که دیدگاه‌های این دو سخنور ارزشمند را دربارۀ عشق بیان می‌کند و نشان می‌دهدکه مولانا و نظامی، هردو، عشق را یک حقیقت جاری و ساری در کائنات و عامل اتّحاد هستی می‌دانند و عقیده دارند که عشق حقیقی، به خدا اختصاص دارد و عشق مجازی را وسیله‌ای برای دستیابی به عشق حقیقی می‌دانند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
12 - بررسی گونه‌های عشق و تجلّی آن در آثار حکیم نظامی گنجوی
قدمعلی سرامی صائمه خراسانینظامی عشق را ساری در سراسر عالم وجود می‌داند و اعتقاد دارد همۀ کائنات اعم از جمادی، نباتی، حیوانی و انسانی نسبت به هم جنس خود کشش و جذبه‌ای دارند؛ یعنی جذب و انجذاب میان هم‌جنسان در سراسر جهان جاری است. همین نکته، جذبه‌ای ایجاد کرد که پژوهشی بر روی آن انجام شود؛ این مقا چکیده کاملنظامی عشق را ساری در سراسر عالم وجود می‌داند و اعتقاد دارد همۀ کائنات اعم از جمادی، نباتی، حیوانی و انسانی نسبت به هم جنس خود کشش و جذبه‌ای دارند؛ یعنی جذب و انجذاب میان هم‌جنسان در سراسر جهان جاری است. همین نکته، جذبه‌ای ایجاد کرد که پژوهشی بر روی آن انجام شود؛ این مقاله به طور تفضیلی، عشق میان آدمیان را بررسی می‌کند که شامل گونۀ اصلی دوگانۀ عشق‌های حقیقی و مجازی است و چون هر یک از این دو به نظام‌های مستتر و مستقر تعلق دارند، یگانه و گونه‌گون به جلوه آمده‌اند. عشق حقیقی حاصل تأمّل در نظام مستتر هستی است که یگانه و بحت و بسیط است، به خدا اختصاص دارد و عشق مجازی چون متوجه آفریده های خداوند و نظام مستقر موجودات است، رنگارنگ و گونه‌گون جلوه می‌نماید. در این مقام، منظومه‌های نظامی به بازنمایی عشق‌های مجازی (عذری و کامجو) و حقیقی (عشق به خدا و پیامبر) اختصاص می‌یابد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
13 - آفاق در شعر نظامی
صفیه مرادخانی نورالدین بازگیرعلاقة برخی شاعران و نویسندگان به استفاده از یک واژة خاص می‌تواند متضمن معنا و مفهومی پنهان باشد. نظامی گنجه‌ای در آثارش (خمسه)، به نسبت دیگر شاعران هم‌عصرش از واژة آفاق زیاد استفاده کرده است.(پنجاه بار) با توجه به اینکه نام همسر محبوب شاعر آفاق قبچاقی است که بعد از سرود چکیده کاملعلاقة برخی شاعران و نویسندگان به استفاده از یک واژة خاص می‌تواند متضمن معنا و مفهومی پنهان باشد. نظامی گنجه‌ای در آثارش (خمسه)، به نسبت دیگر شاعران هم‌عصرش از واژة آفاق زیاد استفاده کرده است.(پنجاه بار) با توجه به اینکه نام همسر محبوب شاعر آفاق قبچاقی است که بعد از سرودن مخزن الاسرار با او ازدواج کرده و قبل از سرودن خسرو و شیرین درگذشته است، نویسندگان این مقاله بر این باورند که غم از دست دادن آفاق قبچاقی و علاقة مفرط نظامی به او سبب شده که شاعر به صورت ناخودآگاه ،واژة آفاق را بسیار به کار ببرد.حتّی زمانی که استفاده از یک مترادف دیگر مانند: عالم، مُلک، دنیا و ... امکان‌پذیر و حتی مناسب‌تر بوده است. در این نوشته با بررسی آماری کاربرد این واژه در آثار چند تن از شاعران هم‌عصر نظامی و همچنین بررسی کاربرد این واژه و بسامد آن در منظومه‌های نظامی مشخص شده است که هرچه از زمان مرگ آفاق گذشته است ، میزان استفاده از این واژه نیز کمتر شده است.در این نوشته برای بررسی آماری از نرم‌افزارهای دُرج و گنجور استفاده شده است . پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
14 - مطالعه تطبیقی مذاهب خمسه در خصوص جایگاه قاعده‌ی لاحرج در مسأله تعدد زوجات با نگاهی به حقوق کیفری ایران
امین قاسمی فر محسن رزمی حسین احمری احمد فولادیانقاعده ی لاحرج، از پیشرفته‌ترین قواعد فقهی است که ضمن دارا بودن مبانی نقلی و عقلیِ قدر متیقن، داری قلمرو گسترده‌ای است و از عبادیات تا معاملات را شامل میشود. تعدد زوجات، یکی از موضوعاتی که استفاده از قاعده ی لاحرج در آن، مطرح است. نوشتار پیش رو، به این موضوع پرداخته اس چکیده کاملقاعده ی لاحرج، از پیشرفته‌ترین قواعد فقهی است که ضمن دارا بودن مبانی نقلی و عقلیِ قدر متیقن، داری قلمرو گسترده‌ای است و از عبادیات تا معاملات را شامل میشود. تعدد زوجات، یکی از موضوعاتی که استفاده از قاعده ی لاحرج در آن، مطرح است. نوشتار پیش رو، به این موضوع پرداخته است که هر یک از زوج یا زوجه برای جواز تعدد زوجات یا طلاق می‌توانند به قاعده ی لاحرج استناد جویند و از آن، استفاده کنند یا خیر؟ با بررسی منابع فقه امامیه و عامه، به دست می آید که قاعده ی لا حرج، قاعده ای مبتنی بر حالات شخصی است و مصادیق آن، غیر قابل حصر است و زوج، برای تعدد زوجات، به استناد به قاعده ی مذکور، نیازی ندارد. از منظر فقهای امامیه، قاعده ی لاحرج می‌تواند زوجه را در اخذ حکم طلاق یاری کند؛ هرچند که جواز شرعی یا قانونی بر تعدد زوجات باشد. فقهای عامه، با این دیدگاه مخالف هستند. کاربرد قاعده ی لاحرج برای زوجه به صراحت در ماده 1130 قانون مدنی و تبصره آن، منعکس است و تأثیرپذیری قوانین ایران از دیدگاه فقه امامیه را بار دیگر احراز می‌کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
15 - انعکاس آموزه های تعلیمی در خمسة نظامی
محمدحسین خانمحمدی حجت الله همتیحوزة ادبیات تعلیمی فارسی نه تنها در قالب و شیوة بیان بسیار رنگارنگ و متنوع می نماید، که در محتوا نیز پهنة وسیعی درنوردیده و از فردیترین عرصة خود سازی و آموزش و تزکیة درون در آثار صوفیانه و حتی آثار غنایی تا برونیترین حوزة انسانی، یعنی آثار سیاسی و اجتماعی را در بر می گی چکیده کاملحوزة ادبیات تعلیمی فارسی نه تنها در قالب و شیوة بیان بسیار رنگارنگ و متنوع می نماید، که در محتوا نیز پهنة وسیعی درنوردیده و از فردیترین عرصة خود سازی و آموزش و تزکیة درون در آثار صوفیانه و حتی آثار غنایی تا برونیترین حوزة انسانی، یعنی آثار سیاسی و اجتماعی را در بر می گیرد. ادب تعلیمی، همچنان که از نام آن برمی آید، ادبیاتی است که در خدمت ارشاد و تعلیم باشد. هدف اصلی سراینده در این نوع از اشعار، تشریح و تبیین مسائل اخلاقی و اندیشه‌های مذهبی، حکمی و مضامین پند واندرزی است.اشعار تعلیمی گاهی به صورت منظومه‌ها و داستان‌ها و قطعاتی مستقل و جداگانه و گاه در میان موضوعات دیگر ادبی به تعلیم و پند و اخلاق و مفاهیم حکمی، مذهبی، پندواندرز می پردازد. نظامی گنجوی، هرچند بیشتر به عنوان شاعری تغزّلی و غنایی شهرت دارد؛ اما بررسی دقیق آثار وی، نشانگر سیمای خردورزانه و تعلیمی آثار وی، در پسِ سخن‌پردازی های هنرمندانه اوست. نظامی با بهره‌گیری از آموزه‌های اخلاقی شعر خود را ارزش و غنای بیشتری بخشیده است. شعر او پیام جامع و جهانی دارد و مختص به تاریخ یا فرهنگ خاصی نیست. این مقاله درون مایه‌های تعلیمی منظومه‌های نظامی گنجوی را می کاود تا ارزش واعتبار هنری آثار او در همراهی با آموزه‌های تعلیمی و اخلاقی را نشان دهد واز طریق همین آموزه‌ها گرایش‌های اخلاقی، سلایق رفتاری و جهان‌بینی او را بررسی نماید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
16 - معیارهای تمایز قتل از دیدگاه مذاهب خمسه
سار آخوندی یونس واحد یاریجان محمد رسول آهنگریانمقاله حاضر با هدف بررسی معیارهای تمایز قتل از دیدگاه مذاهب خمسه ، به روش توصیفی – تحلیلی به انجام رسیده است روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای است، نظر فقیهان مذاهب پنج گانه درباره ملاک و صور و مصادیق عمد، شبه عمد و خطایی بودن قتل و به تبع آن، تقسیماتی که برای هر یک چکیده کاملمقاله حاضر با هدف بررسی معیارهای تمایز قتل از دیدگاه مذاهب خمسه ، به روش توصیفی – تحلیلی به انجام رسیده است روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای است، نظر فقیهان مذاهب پنج گانه درباره ملاک و صور و مصادیق عمد، شبه عمد و خطایی بودن قتل و به تبع آن، تقسیماتی که برای هر یک ارائه کرده اند مطالعه شده و سپس مورد مقایسه و تطبیق قرار گرفته است. مذاهب پنج گانه فقهی مشهور (امامیه ، شافعی، حنفیه ، مالکیه و حنبلیه) در مساله قتل و انواع آن بر اساس ملاک هایی که برای هر نوع در نظر گرفته اند، علیرغم اشتراکاتی که دارند در برخی موارد دچار اختلاف نظر نیز می باشند. در این مقاله ابتدا نظر مشهور یا اجماع فقیهان امامیه درباره ملاک و صور و مصادیق عمد، شبه عمد و خطایی بودن قتل و به تبع آن تقسیماتی که برای هر یک ارائه کرده اند بیان شده و سپس دیدگاه فقیهان هر یک از مذاهب چهارگانه اهل سنت درباره آن ملاکها درنظرگرفته شده و وجه تمایز آن مورد بررسی قرار گرفته است چون بر اساس ملاک تمایز نوع قتل تعیین می شود و مسئولیت کیفری هر کدام مشخص می گردد . پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
17 - عشاق عامل تکامل مفهوم عرفانی عشق در خمسه نظامی نگاهی به تفاوت مسلک عشاق در خمسه نظامی با عشاق پیش از آن در ادبیات فارسی
ندا عابد مریم جلالیعشق در خمسه نظامی مفهومی اصلی است تا جایی که نظامی عشق را جوهره زندگی دانسته و زندگی بدون عشق را با افسردگی و مرگ برابر می‌داند. عشق در خمسه نظامی ستون اصلی خلق داستان‌های منظوم اوست. این پژوهش بر آن است تا سرچشمه منظوم سازی عشق عارفانه در حوزه ادب فارسی را با توجه به م چکیده کاملعشق در خمسه نظامی مفهومی اصلی است تا جایی که نظامی عشق را جوهره زندگی دانسته و زندگی بدون عشق را با افسردگی و مرگ برابر می‌داند. عشق در خمسه نظامی ستون اصلی خلق داستان‌های منظوم اوست. این پژوهش بر آن است تا سرچشمه منظوم سازی عشق عارفانه در حوزه ادب فارسی را با توجه به مقایسه موضوع عشق در اشعار نظامی و شاعران پیش از او ارزیابی نماید. این مقاله به شیوه توصیفی ـ تحلیلی انجام شده و پرسش اصلی این است که نظامی در ایجاد مقوله عشق عذری در ادب فارسی چه نقشی داشته است؟ یافته‌ها نشان می‌دهد پیش ازنظامی آن چه به عنوان عشق در متون ادبی مطرح شده، عموماً با توجه به امور جسمانی و شرح معاشقه عاشق و معشوق در شرایط رزم و بزم معرفی شده است و نظامی دگرگونی اصلی را در تغییر نگاه به عشق جسمانی و تبدیل آن به مفهوم عرفانی در ادب فارسی ایجاد کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
18 - حسینی شیرازی و مثنوی اشترنامه
کاووس رضاییاین گفتار گزارشی از یکی از آثار گران سنگ دوره ی قاجاریه به نام پنج گنج حسینی یا خمسه ی حسینی سروده ی شاعر نامدار (محمد حسین معروف به حسینی شیرازی یا حسینی قزوینی شیرازی پسر محمد حسن مجتهد اصولی )می باشد.مثنوی های پنج گانه ی این اثر عبارتند از :وامق و عذرا، مهر و ماه، اش چکیده کاملاین گفتار گزارشی از یکی از آثار گران سنگ دوره ی قاجاریه به نام پنج گنج حسینی یا خمسه ی حسینی سروده ی شاعر نامدار (محمد حسین معروف به حسینی شیرازی یا حسینی قزوینی شیرازی پسر محمد حسن مجتهد اصولی )می باشد.مثنوی های پنج گانه ی این اثر عبارتند از :وامق و عذرا، مهر و ماه، اشترنامه، الهی نامه و وصف الحال، که هر یک از جایگاه خاصی برخوردار می باشد. بعد از معرفی سراینده به بررسی و چگونگی تصحیح و معرفی این آثار پرداخته شده است. این گفتار گزارشی از یکی از آثار گران سنگ دوره ی قاجاریه به نام پنج گنج حسینی یا خمسه ی حسینی سروده ی شاعر نامدار (محمد حسین معروف به حسینی شیرازی یا حسینی قزوینی شیرازی پسر محمد حسن مجتهد اصولی )می باشد.مثنوی های پنج گانه ی این اثر عبارتند از :وامق و عذرا، مهر و ماه، اشترنامه، الهی نامه و وصف الحال، که هر یک از جایگاه خاصی برخوردار می باشد. بعد از معرفی سراینده به بررسی و چگونگی تصحیح و معرفی این آثار پرداخته شده است. این گفتار گزارشی از یکی از آثار گران سنگ دوره ی قاجاریه به نام پنج گنج حسینی یا خمسه ی حسینی سروده ی شاعر نامدار (محمد حسین معروف به حسینی شیرازی یا حسینی قزوینی شیرازی پسر محمد حسن مجتهد اصولی )می باشد.مثنوی های پنج گانه ی این اثر عبارتند از :وامق و عذرا، مهر و ماه، اشترنامه، الهی نامه و وصف الحال، که هر یک از جایگاه خاصی برخوردار می باشد. بعد از معرفی سراینده به بررسی و چگونگی تصحیح و معرفی این آثار پرداخته شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
19 - حسینی شیرازی و مثنوی مهر و ماه
کاووس رضاییاین گفتار گزارشی از یکی از آثار گران سنگ دوره ی قاجاریه به نام پنج گنج حسینی یا خمسه ی حسینی سروده ی شاعر نامدار (محمد حسین معروف به حسینی شیرازی یا حسینی قزوینی شیرازی پسر محمد حسن مجتهد اصولی )می باشد.مثنوی های پنج گانه ی این اثر عبارتند از :وامق و عذرا، مهر و ماه، اش چکیده کاملاین گفتار گزارشی از یکی از آثار گران سنگ دوره ی قاجاریه به نام پنج گنج حسینی یا خمسه ی حسینی سروده ی شاعر نامدار (محمد حسین معروف به حسینی شیرازی یا حسینی قزوینی شیرازی پسر محمد حسن مجتهد اصولی )می باشد.مثنوی های پنج گانه ی این اثر عبارتند از :وامق و عذرا، مهر و ماه، اشترنامه، الهی نامه و وصف الحال، که هر یک از جایگاه خاصی برخوردار می باشد. بعد از معرفی سراینده به بررسی و چگونگی تصحیح و معرفی این آثار پرداخته شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
20 - تطبیق مفاهیم تمثیلی و نمادین گاو در آثار حماسی، غنایی و عرفانی
حمید ایاز رضا کشتگرنماد یک شگرد بیانی است که معنا و مفهوم وسیعی دارد و به جای اشاره مستقیم موضوعی، آن را غیر مستقیم و به واسطه موضوعی دیگر ، با شیوه تمثیل بیان می کند. هدف این مقاله – که با روش کتابخانه ای و شیوه تحلیلی - تطبیقی نوشته شده - بررسی مفاهیم نمادین و تمثیلی «گاو» در آثار حما چکیده کاملنماد یک شگرد بیانی است که معنا و مفهوم وسیعی دارد و به جای اشاره مستقیم موضوعی، آن را غیر مستقیم و به واسطه موضوعی دیگر ، با شیوه تمثیل بیان می کند. هدف این مقاله – که با روش کتابخانه ای و شیوه تحلیلی - تطبیقی نوشته شده - بررسی مفاهیم نمادین و تمثیلی «گاو» در آثار حماسی، غنایی و عرفانی (با تکیه بر شاهنامه فردوسی، خمسه¬ی نظامی و مثنوی مولوی) است و می خواهد به این پرسش ها پاسخ دهد : در اوستا و متون پهلوی در مورد گاو چه نگرشی وجود دارد؟ گاو در هریک از آثار مورد بررسی در چه مفاهیم نمادین و تمثیلی به کار رفته است؟ کدام مفهوم مایه حماسی، کدام غنایی و کدام مایه عرفانی دارد؟ نماد، تمثیل، گاو، شاهنامه فردوسی، مثنوی مولوی، خمسه نظامی پرونده مقاله
سکوی نشر دانش
سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد
پیوندهای سایت
مراکز مرتبط
پشتیبانی
صفحات رسمی
حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1403-1400