-
دسترسی آزاد مقاله
1 - بررسی و شناسایی باستانشناختی شهرستان درمیان، خراسان جنوبی
محسن دانا علی‌اصغر محمودی‌نسب حسین صدیقیان میثم نیکزادشرق ایران به ویژه خراسان جنوبی یکی از مناطقی است که تحقیقات باستان شناسی محدودی در آن انجام شده است و با وجود داشتن آثار تاریخی فراوان، سیمای باستان‌شناسی آن ناشناخته باقی مانده است. شهرستان درمیان یکی از مناطق استان خراسان جنوبی است که نسبت به سایر شهرستان های استان چکیده کاملشرق ایران به ویژه خراسان جنوبی یکی از مناطقی است که تحقیقات باستان شناسی محدودی در آن انجام شده است و با وجود داشتن آثار تاریخی فراوان، سیمای باستان‌شناسی آن ناشناخته باقی مانده است. شهرستان درمیان یکی از مناطق استان خراسان جنوبی است که نسبت به سایر شهرستان های استان کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است. این شهرستان در شرق استان قرار گرفته و هم مرز با کشور افغانستان است. با توجه به بررسی باستان شناسی که در سال ۱۳۹۴ و در سطح شهرستان صورت گرفت، تعداد ۲۱۳ اثر تاریخی در آن شناسایی شد. این آثار شامل محوطه های تاریخی، مسجد، قلعه، برج، حمام، آرامگاه، آسیاب ، آسباد، حوض‌انبار، قبرستان، غار های تاریخی و سنگ نگاره است که قدمت آنها به دوره‌های پیش از تاریخ (هزاره سوم پ.م) تا دوران اسلامی متأخر (پهلوی) باز می گردد. بیشترین تعداد این محوطه ها مربوط به دوران اسلامی بوده و کهن ترین آنها، محوطه شاه‌ولی، مربوط به هزاره سوم پ.م است. نظر به این که بسیاری از آثار تاریخی این شهرستان برای نخستین بار شناسایی شده بودند، ضرورت داشت که در پژوهشی مستقل به بررسی و تحلیل آنها پرداخته شود. بدین سبب، هدف اصلی این پژوهش، بررسی و تحلیل آثار تاریخی شناسایی شدۀ شهرستان درمیان است. روش تحقیق در این پژوهش به صورت توصیفی و تحلیلی بوده که داده های آن از طریق بررسی میدانی و مطالعات کتابخانه ای جمع‌آوری شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که آثار تاریخی این شهرستان، نسبت به برخی از مناطق هم جوار از قدمت کمتری برخوردار است، اما عموماً با حوزه های فرهنگی شمال شرقی و جنوب شرقی ایران ارتباطات نزدیکی داشته است. علاوه بر این، چنین مشخص شد که شهرستان درمیان در دو بازۀ زمانی دورۀ اشکانی و سده‌های میانی اسلامی از اهمیت و رونق زیادی در منطقه برخوردار بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - گزارش توصیفی بررسی و شناسایی باستانشناختی حوزه آبریز ابهررود
ابوالفضل عالیحوزه آبریز ابهر رود به دلیل اهمیتش در پژوهشهای باستانشناختی شمال غرب ایران؛ طـی دو فـصل در سال ۱۳۸۳ و ۱۳۸۴ با ۳۴۰۰ کیلومتر مربع وسعت مورد بررسـی و شناسـایی باسـتان شـناختی قـرار گرفـت. بررسی در محدوده شهرستان‌های ابهر و خرمدره با اهـدافی همچـون شناسـایی و ثبـت آثـار، مط چکیده کاملحوزه آبریز ابهر رود به دلیل اهمیتش در پژوهشهای باستانشناختی شمال غرب ایران؛ طـی دو فـصل در سال ۱۳۸۳ و ۱۳۸۴ با ۳۴۰۰ کیلومتر مربع وسعت مورد بررسـی و شناسـایی باسـتان شـناختی قـرار گرفـت. بررسی در محدوده شهرستان‌های ابهر و خرمدره با اهـدافی همچـون شناسـایی و ثبـت آثـار، مطالعـه الگـوی پراکندگی استقرارها، مطالعه پیوندهای فرهنگی این حوزه با دیگر نقاط کشور و ... انجام یافت و در نتیجـه آن ۲۵۷ اثر باستانی شناسایی گردید. آثار شناسایی شده بسیار متنوع بوده و بیشتر شامل تپه‌هـا و محوطـه‌هـای باستانی که احتمالا مراکز روستایی قدیم بودند، می‌شد. مطالعه سفال‌ها و دیگر یافته‌های سطحی حاکی از آن است که منطقه ابهررود از دوره پارینه‌سنگی قدیم مورد سکونت بـشر قـرار گرفتـه و اسـتقرار در بخـش‌هـای مختلف آن تا دوران متاخر اسلامی ادامه یافته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - الگوهای استقراری دوران پیش از تاریخ در حوضه آبریز ابهررود
شکوه خسروی حمید خطیب‌شهیدی حامد وحدتی‌نسب سجاد علی بیگیاستان زنجان و بویژه حوضۀ جغرافیایی ابهررود، به دلیل قرارگیری در میان سه حوضۀ فرهنگی – جغرافیایی فلات مرکزی، شمال غرب و غرب ایران یکی از مناطق مهم، اما ناشناخته در پژوهشهای باستان‌شناسی به شمار می‌رود. ویژگی‌های اقلیمی، جایگاه خاص جغرافیایی و موقعیت خاص منطقه در ک چکیده کاملاستان زنجان و بویژه حوضۀ جغرافیایی ابهررود، به دلیل قرارگیری در میان سه حوضۀ فرهنگی – جغرافیایی فلات مرکزی، شمال غرب و غرب ایران یکی از مناطق مهم، اما ناشناخته در پژوهشهای باستان‌شناسی به شمار می‌رود. ویژگی‌های اقلیمی، جایگاه خاص جغرافیایی و موقعیت خاص منطقه در کریدور طبیعی فلات مرکزی به شمال غرب ایران سبب شده که این منطقه از دیرباز مورد توجه گروه‌های انسانی واقع گردد. این موقعیت و وضعیت جغرافیایی به روشنی نشان‌دهندۀ اهمیت حوضۀ آبریز ابهررود در مطالعات باستان‌شناسی ایران است. با این وجود اطلاعات ما دربارۀ تحولات منطقه در دوران مختلف پیش از تاریخ و کیفیت ارتباط این منطقه با سایر حوضه‌های فرهنگی بسیار محدود است. از این رو انجام پژوهشهای باستانشناختی و بویژه بررسی‌های منطقه‌ای بسیار ضروری می‌نمود. اطلاع و آگاهی از الگوهای استقراری این منطقه می‌تواند درک و آگاهی ما را از چگونگی تقابل مناطق فرهنگی-جغرافیایی پیرامون فزونی دهد. بر این اساس بررسی‌های باستان‌شناسی حوضه آبریز ابهررود طی دو فصل در سال‌های ۱۳۸۲ و ۱۳۸۴ به انجام رسید و در پی آن آگاهی‌های ارزشمندی در مورد پیشینه استقرار در منطقه پیش روی ما قرار گرفت. در این نوشتار به نتایج حاصل از بررسی‌های باستانشناختی حوضه آبریز ابهررود و تحلیل آنها پرداخته شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - گزارش مقدماتی بررسی باستان‌شناسی حوضه آبگیر سد تالوار (بیجار)
حامد وحدتی‌نسب محمود حیدریانپروژه بررسی حوزه آبگیر سد تالوار با هدف شناسایی و نجات بخشی محوطه‌هایی که در حوزه آبگیر سد قرار دارند؛ در پائیز و زمستان سال ۱۳۸۶ تعریف و اجرا شد. بررسی مزبور به صورت پیمایشی فشرده در محدوده حوزه آبگیر سد انجام گرفت و حاصل آن شناسایی ۱۷ محوطة باستانی از دوران مس‌سنگی تا چکیده کاملپروژه بررسی حوزه آبگیر سد تالوار با هدف شناسایی و نجات بخشی محوطه‌هایی که در حوزه آبگیر سد قرار دارند؛ در پائیز و زمستان سال ۱۳۸۶ تعریف و اجرا شد. بررسی مزبور به صورت پیمایشی فشرده در محدوده حوزه آبگیر سد انجام گرفت و حاصل آن شناسایی ۱۷ محوطة باستانی از دوران مس‌سنگی تا دوره‌های متأخر اسلامی بود. تاریخگذاری محوطه‌ها بر اساس گونه‌شناسی و مطالعات مقایسه‌ای مجموعه‌های سطحی گردآوری شده انجام شد. محوطه‌های باستانی شناسایی شده در قالب سه گروه کلی پیش از تاریخی، تاریخی و اسلامی طبقه‌بندی گردیدند. قدیمی‌ترین یافته‌های بررسی، آثار سفالی معرف فرهنگ مس‌سنگی شناخته شده در منطقه‌اند. پس از این مرحله، آثار محدودی از عصر مفرغ جدید و عصر آهن قابل مشاهده‌اند. منطقه با یک وقفه کوتاه روبرو شده تا این‌که بار دیگر زندگی در دوره تاریخی در آن به جریان افتاد و از این دوره تا دوره اسلامی شواهدی از وجود زندگی جوامع انسانی در آن به وفور مشاهده می‌شود. مقاله مذکور ابتدا به معرفی محوطه‌های مهم شناسایی شده در حوزه سد پرداخته و در ادامه با توجه به آثار سفالی به‌دست آمده، فرهنگ‌ها و تداوم سنت‌های سفالی حوزه سد را مورد مطالعه قرار خواهد داد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - گزارش مقدماتی بررسی محوطه‌های پیش ازتاریخ دشت فسا در سال ۱۳۸۸ استان فارس
مجید منصوری احمدعلی اسدیدشت فسا یکی از حوزه های فرهنگی غنی پیش از تاریخ استان فارس است که متأسفانه نام آن در ادبیات باستان شناختی ایران جز در مواردی کوتاه به میان نیامده است. بررسی ها و کاوش های باستان شناسی در استان فارس، چه قبل از انقلاب و چه بعد از آن، بطور عمده در حوزۀ رود کر متمرکز ب چکیده کاملدشت فسا یکی از حوزه های فرهنگی غنی پیش از تاریخ استان فارس است که متأسفانه نام آن در ادبیات باستان شناختی ایران جز در مواردی کوتاه به میان نیامده است. بررسی ها و کاوش های باستان شناسی در استان فارس، چه قبل از انقلاب و چه بعد از آن، بطور عمده در حوزۀ رود کر متمرکز بوده است. هر چند شهرستان فسا نیز اهمیت باستان شناسی خود را با بررسی میروشجی در سال ۷۳-۱۹۷۲ نمایان ساخت ولی نتایج این بررسی آنچنان که شایسته بود مورد مطالعه قرار نگرفت. به منظور تهیۀ نقشه باستان‌شناسی کشور، شهرستان فسا در فروردین‌ماه سال ۱۳۸۸ بار دیگر به وسیلۀ تیمی ایرانی به سرپرستی احمدعلی اسدی بررسی شد. در نوشتار حاضر به معرفی ۱۵ محوطۀ پیش از تاریخی که در بررسی اخیر شناسایی شده است پرداخته می شود. هر چند که بسیاری از محوطه های پیش از تاریخ فسا از لحاظ داده های فرهنگی سطحی فقیر هستند ولی سعی شده است تا یک گاهنگاری نسبی برای هر کدام از محوطه ها نیز ارائه گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - گزارش مقدماتی بررسی و شناسایی باستانشناختی حوضه آبریز قزل اوزن در محدوده شمال شرقی استان زنجان، دهستان‌های آب‌بر و درام
محمد بهرام‌زاده ارض‌الله نجفی رضا آخوندیدره طارم علیا واقع در شمال استان زنجان با جریان رودخانه قزل اوزن در میانه آن توسط دو رشته کوه موازی از رشته کوه‌های البرز محدود شده که جهت امتداد آنها شرق به غرب است. در این پژوهش، با تلفیق نتایج حاصل از معدود پژوهشهای باستانشناختی و مطالعات جدید می‌توان تصویری از وضع چکیده کاملدره طارم علیا واقع در شمال استان زنجان با جریان رودخانه قزل اوزن در میانه آن توسط دو رشته کوه موازی از رشته کوه‌های البرز محدود شده که جهت امتداد آنها شرق به غرب است. در این پژوهش، با تلفیق نتایج حاصل از معدود پژوهشهای باستانشناختی و مطالعات جدید می‌توان تصویری از وضعیت فرهنگی منطقه در دوران مختلف ارائه نمود و با تجزیه و تحلیل داده‌های بدست آمده از این پژوهش، ارتباطات و برهم‌کنش‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای این ناحیه با نواحی همجوار و غیرهم جوار را مشخص کرد. به این منظور دهستان‌های آب بر و درام از بخش مرکزی شهرستان طارم علیا مورد بررسی قرار گرفتند. طی این بررسی تعداد ۳۹ محوطه و مکان باستانی شناسایی و ثبت شد که در این پژوهش معرفی و مطالعه گردیده‌اند. با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش و با استناد به شناسایی تعداد زیادی محوطه عصر آهن (۱۶ مورد) و دوران تاریخی (۱۲) مورد شاهد گسترش کمی و کیفی شواهد سکونت و استقرار جوامع بشری در منطقه از هزاره دوم قبل از میلاد تا نیمه نخست هزاره اول پس از میلاد هستیم. رونقی که به نظر می‌رسد، با توجه به حجم انبوه مکان‌ها و محوطه‌ها و آثار فرهنگی ادوار مختلف اسلامی (۱۹) مورد در طول دوران اسلامی همچنان تداوم داشته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - بررسی باستان‌شناسی بخش کردیانِ شهرستان جهرم، استان فارس
مجید منصوری کمال لطفینسبکردیان یکی از بخشهای چهارگانه شهرستان جهرم است که در شرق و جنوب شرقی این شهرستان قرار دارد. بررسی باستان‌شناسی این بخش در تیرماه سال ۱۳۹۳ انجام شد که منجر به شناسایی ۵۷ اثر از دوره های مختلف گردید. آثار و محوطه‌های شناسایی شده شامل دو غار، نه برج دیده بانی، نه قلعه یک چ چکیده کاملکردیان یکی از بخشهای چهارگانه شهرستان جهرم است که در شرق و جنوب شرقی این شهرستان قرار دارد. بررسی باستان‌شناسی این بخش در تیرماه سال ۱۳۹۳ انجام شد که منجر به شناسایی ۵۷ اثر از دوره های مختلف گردید. آثار و محوطه‌های شناسایی شده شامل دو غار، نه برج دیده بانی، نه قلعه یک چهار طاقی، پنج کاروانسر، هفت تپه محوطه، هفت بند و پل، پنج آسیاب، پنج گورستان، چهار آب انبار، دو امامزاده و یک راه باستانی بود. از دوره پیش از تاریخ هیچ تپه محوطه‌ای شناسایی نشد. اولین استقرارهای تقریباً گسترده در منطقه، در دوره ساسانی شکل گرفته که به نظر می‌رسد، دلیل این امر کنترل منابع آب از طریق ایجاد بند و بست بر روی رودخانه‌های فصلی، زیر کشت بردن زمین‌های مرغوب و همچنین تجارت دریایی از طریق خلیج فارس بوده است. از دورۀ اسلامی نیز استقراهای پراکنده‌ای شناسایی شد که احتمالاً ساکنین آنها از قنات‌های مختلفی که در منطقه وجود داشته برای کشاورزی و باغداری استفاده می‌کرده‌اند. در دوره صفوی و با رونق گرفتن تجارت از طریق بنادر جنوبی مسیری که به سمت جنوب ادامه داشته و از بخش کردیان عبور می کرده، از پویایی زیادی برخوردار شده که وجود کاروانسراهای متعدد و توصیف جهانگردان خارجی بیانگر این امر است. به نظر می‌رسد، دسترسی به منابع آب، زمین حاصلخیز و قراگیری در مسیر کاروانی - تجاریی که به بندر عباس ختم می‌شد، در پراکنش محوطه‌ها و آثار بخش کردیان در دوره‌های مختلف نقش بسزایی داشته است. پرونده مقاله
سکوی نشر دانش
سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد
پیوندهای سایت
مراکز مرتبط
پشتیبانی
صفحات رسمی
حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1403-1400