معین‌الدین (ملا واعظ) فراهی، نویسنده و شاعر و مفسر و واعظ افغانستانی در قرن دهم است. معین، معینی، معین مسکین، مسکین معین، تخلص شعری اوست. دیوان معین مجموعه‌ای از غزلیات است که کاتب به‌اشتباه آن را به معین‌الدین چشتی نسبت داده و این اثر چند بار نیز به چاپ رسیده است. در م چکیده کامل
معین‌الدین (ملا واعظ) فراهی، نویسنده و شاعر و مفسر و واعظ افغانستانی در قرن دهم است. معین، معینی، معین مسکین، مسکین معین، تخلص شعری اوست. دیوان معین مجموعه‌ای از غزلیات است که کاتب به‌اشتباه آن را به معین‌الدین چشتی نسبت داده و این اثر چند بار نیز به چاپ رسیده است. در مقدمۀ این چاپ‌ها سخنی دربارۀ درستی انتساب این اشعار به چشتی ارائه نشده است. پس از آن برخی از پژوهشگران با بررسی این موضوع ثابت کردند اشعار گردآوری‌شده در دیوان به نام چشتی، از او نیست. برخی از این اشعار به نام ابوسعید ابوالخیر ثبت شده است و بقیة اشعار سرودۀ ملا واعظ فراهی است. چندی پیش دیوان اشعار فراهی بار دیگر به همت سید احمد بهشتی به چاپ رسید. در این چاپ افزون‌بر اشعار منسوب به چشتی، اشعار ثبت‌شده به نام فراهی در منابع گوناگون نیز آمده است. نگارندگان این گفتار هنگام تصحیح و بررسی اثری به نام اخلاق نوری به اطلاعات و اشعار تازه‌ای از ملا واعظ فراهی دست یافتند. این متن با بررسی‌های انجام‌شده، درمجموع صد و یازده بیت است. گفتنی است برخی از غزل‌های فراهی در این نسخه با ضبط بهشتی اختلاف دارد. نویسندة اخلاق نوری از نسل معین‌الدین فراهی هروی است؛ اخلاق نوری از آثار برتر ادب فارسی به شمار نمی‌رود؛ اما ارزش آن ازنظر محتوایی و زبانی درخور توجه است. درواقع وجود اسم کتاب‌های کهن و نقل قول از آنها، ارزش این اثر را تأیید می‌کند؛ به‌ویژه آنکه برخی از این آثار نیز از بین رفته‌اند؛ همچنین ذکر اشعاری که در منابع دیگر نیامده است به ارزش این اثر می‌افزاید. قدمت این نسخه به قبل از قرن یازدهم می‌رسد.
پرونده مقاله
نسخ خطی گنجینه‌های گران‌بهایی هستند که به‌واسطۀ آنها بخش عمده‌ای از فرهنگ و ادب این مرزوبوم به دست ما رسیده است. امروزه یکی از منابع ناگزیر برای هر مصححی، تذکره‌ها و سفینه‌های شعری است. جامعان چنین مجموعه‌هایی با در دست داشتن دست‌نویس‌هایی که گاه در تصاریف روزگار ا چکیده کامل
نسخ خطی گنجینه‌های گران‌بهایی هستند که به‌واسطۀ آنها بخش عمده‌ای از فرهنگ و ادب این مرزوبوم به دست ما رسیده است. امروزه یکی از منابع ناگزیر برای هر مصححی، تذکره‌ها و سفینه‌های شعری است. جامعان چنین مجموعه‌هایی با در دست داشتن دست‌نویس‌هایی که گاه در تصاریف روزگار از بین رفته است، به نام و اشعار شاعرانی اشاره می‌کنند که امروزه برای محققان قلمرو شعر و ادب فارسی نویافته و بیگانه می‌نماید و این امر ضرورت بررسی این نوشته‌های خطی را نشان می‌دهد. تذکرۀ بتخانه نسخۀ خطی ارزشمند و درخور توجهی در حوزۀ ادبیات کلاسیک است که با تصحیح از گمنامی به در آمد. تصحیح این تذکرۀ شعری هم تصحیح کامل‌تری از بعضی ابیات شاعران و اشعار تازه‌یاب آنها به دست می‌دهد و هم دستیابی به آثار شعرای گمنام را مقدور می‌سازد.
نویسندۀ این مقاله، ضمن معرفی نسخۀ خطی جنگ بتخانه و تدوین‌کنندۀ آن، به معرفی شاعر گمنامی همچون مطهر که هزار بیت از اشعارش در این مجموعه ثبت شده که در هیچ دیوانی نیامده است و همچنین با مقابلۀ اشعار ثبت‌شده از ازرقی هروی، مجیرالدین بیلقانی، سید حسن اشرفی سمرقندی، ادیب صابر ترمذی، اثیر اخسیکتی در جنگ مذکور با منابع دیگر، ابیاتی به گنجینۀ دیوان این شاعران بزرگ پارسی‌گوی افزوده می‌شود و همچنین ضبط‌های تازه‌ای که از شعر بعضی از این شاعران ارائه می‌دهد، که به تصحیح و تکمیل دیوان آنان کمک می‌کند.
پرونده مقاله
جُنگ‌ها ازآن‌جهت که در برخی موارد نام و نشان شاعران گمنام و سروده‌های آنها را از دستبرد زمانه، در امان نگاه‌داشته‌اند، دارای اهمیت هستند. از جمله جُنگ‌هایی که دارای آگاهی‌های ارزشمند و ابیات نویافته است، جُنگ نظم و نثر یا جُنگ حکایات است که تاکنون تصحیح و چاپ نشده و به چکیده کامل
جُنگ‌ها ازآن‌جهت که در برخی موارد نام و نشان شاعران گمنام و سروده‌های آنها را از دستبرد زمانه، در امان نگاه‌داشته‌اند، دارای اهمیت هستند. از جمله جُنگ‌هایی که دارای آگاهی‌های ارزشمند و ابیات نویافته است، جُنگ نظم و نثر یا جُنگ حکایات است که تاکنون تصحیح و چاپ نشده و به دست نویسنده ناشناسی نوشته شده است و به شماره 8982 در کتابخانه مجلس شورای اسلامی نگهداری می‌شود. در این جنگ 8500 بیت شعر از شاعران قرن دهم و یازدهم هجری و حکایاتی چند از متون نثر فارسی جمع‌آوری‌شده است. وجود اشعار نویافته از جمله برتری‌های این جُنگ است. پژوهش پیش رو مطالعه‌ای نظری است که به شیوة پژوهش توصیفی- تحلیلی و ابزار کتابخانه‌ای انجام شده است. این پژوهش در گام نخست به معرفی نسخة خطی و باارزش جُنگ حکایات و در گام دوم به اشعار نویافتة موجود در آن می‌پردازد تا از این طریق اهمیت و ضرورت تصحیح نسخ خطی شناسانده شود و نسخه‌ای ارزشمند، با 220 بیت تازه‌یاب را، که تا به امروز تصحیح و چاپ نشده است، معرفی کند.نسخه‌های خطی، جُنگ‌ها، سفینه‌ها، اشعار نویافته، تصحیح نسخه
پرونده مقاله
در کنار دیوان‌های شعری و تذکره‌های شاعران، فرهنگ‌های لُغت، کتاب‌های امثال و حکم، آثار غیرادبی و جُنگ‌ها و سفینه‌های شعری از مهمترین مآخذ زبان و ادبیات فارسی هستند که در آنها می‌توان به نمونه‌های بسیاری از اشعار شاعران بازخورد. ارزش نوع اخیر، یعنی جُنگ‌ها و سفینه‌های ش چکیده کامل
در کنار دیوان‌های شعری و تذکره‌های شاعران، فرهنگ‌های لُغت، کتاب‌های امثال و حکم، آثار غیرادبی و جُنگ‌ها و سفینه‌های شعری از مهمترین مآخذ زبان و ادبیات فارسی هستند که در آنها می‌توان به نمونه‌های بسیاری از اشعار شاعران بازخورد. ارزش نوع اخیر، یعنی جُنگ‌ها و سفینه‌های شعری، اگرچه به اندازۀ دیوان‌های شعری و تذکره‌های شاعران نیست، با این حال در میان آنها، می‌توان اشعار و آثاری یافت که گاه در پاره‌ای از پژوهش‌های ادبی، تنها منابع موثّق هستند. ازجملۀ این جُنگ‌ها و سفینه‌ها، جُنگ خطّی ارزشمندی است که تاریخ کتابت آن را بین قرن دهم تا یازدهم، حدس زده‌اند و دستنویس آن به شمارۀ 651 در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی نگهداری می‌شود. این نسخه به خطّ کاتبی ناشناس و احتمالاً از روی نسخه‌ای متعلّق به قرن ششم یا هفتم هجری کتابت شده‌است. مهمترین ویژگی‌های ارزشمند این نسخه وجود اشعاری از شاعران ناشناس و گمنام، اشعاری تازه از شاعران مشهور، انتساب اشعار برخی شاعران به شاعرانی دیگر، چند سوگندنامۀ نویافته است. مقالۀ حاضر ضمن معرّفی کامل این نسخه، می‌کوشد ارزش‌های ادبی و پژوهشی آن را برای علاقه‌مندان حوزۀ شعر، خصوصاً شعر فارسی در قرن پنجم، ششم و هفتم بازگو کند.
پرونده مقاله
سکوی نشر دانش
سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد
