بررسی تاثیر سطوح بور بر عملکرد کمی و کیفی واریته های گیاه دارویی- روغنی گلرنگ (Carthamus tinctorius L.)

محورهای موضوعی : زیست شناسی گیاهی

محمدرضا زرگران خوزانی ^{1 *} , محمدحسین قرینه ² , ملیحه جهانی ³ , صدیقه جهانی ⁴

1 - دانشجوی دکتری تخصصی، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی ، دانشکده کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی استان خوزستان، ایران
2 - دانشیار، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ایران
3 - گروه زیست شناسی، موسسه آموزش عالی شاندیز، مشهد ایران
4 - دانش آموخته گروه زیست شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1402/07/12 تاریخ پذیرش : 1402/09/27 تاریخ انتشار : 1403/10/19

کلید واژه: گلرنگ (Carthamus tinctorius L.), بور, عملکرد روغن, عملکرد دانه, شاخص سطح برگ,

چکیده مقاله :

چکیده مقدمه: گیاه گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) گیاهی دارویی و صنعتی می‌باشد که در زمینه مصارف دارویی کاربردهای زیادی دارد و عمده استفاده آن به جهت دانه‌های روغنی گیاه است. هدف: با هدف تعیین اثر سطوح مختلف کود بور بر عملکرد و کیفیت واریته‌های گلرنگ، آزمایشی طی سال زراعی 98-1397 در مزرعه پژوهشی در شهر شوشتر انجام شد. مواد و روش‌ها: این تحقیق بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. عامل اول واریته گلرنگ در سه سطح (اصفهان، گلدشت و صفه) و عامل دوم مقادیر کود بور در پنج سطح (صفر، دو، چهار، شش و هشت کیلوگرم در هکتار) بود. نتایج: نتایج نشان داد که عامل واریته بر شاخص سطح برگ، تعداد طبق در متر مربع، تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، شاخص برداشت، عملکرد روغن و غلظت بور در کل بوته تاثیر معنی‌داری را نشان داد. مقادیر کود بور نیز تاثیر معنی‌داری را بر شاخص سطح برگ، تعداد طبق در متر مربع، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، شاخص برداشت، عملکرد و غلظت بور در کل بوته نشان دادند. واریته اصفهان با میانگین 4/1110 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه و میانگین 59/267 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد روغن را داشت. همچنین از بین سطوح کود بور، سطح چهار کیلوگرم بور در هکتار بیشترین عملکرد دانه روغن و عملکرد روغن را به ترتیب با میانگین‌های 67/1148 و 73/280 کیلوگرم در هکتار به خود اختصاص داد. عملکرد دانه با مصرف بور افزایش یافت که سطوح دو، چهار و شش کیلوگرم اختلاف معنی‌داری از این نظر با همدیگر نداشتند. اما مصرف بیشتر این عنصر تا سطح هشت کیلوگرم در هکتار سبب کاهش عملکرد دانه گردید. نتیجه‌گیری: کاربرد عنصر ریزمغذی بور از طریق افزایش اجزای عملکرد به ویژه تعداد طبق در مترمربع و وزن هزار دانه سبب افزایش عملکرد دانه و روغن گلرنگ گردید. تاثیر معنی‌دار کاربرد عنصر بور بر ویژگی‌های کمی و کیفی گلرنگ نشان می‌دهد به منظور کاهش اثرات زیست محیطی ناشی از مصرف بی‌رویه کودهای شیمیایی، کاربرد عناصر ریزمغذی بعنوان یک راهکار مدیریتی کارآمد در تولید محصولات زراعی مناسب باشد.

چکیده انگلیسی:

Abstract Introduction: Safflower plant (Carthamus tinctorius L.) is a medicinal and industrial plant that has many uses in the field of medicinal uses, and its main use is for the oil seeds of plant. Objective: With the aim of determining the effect of different levels of boron fertilizer on the yield and quality of safflower varieties, an experiment was conducted during the crop year 2017-2018 in a research farm in Shoushtar city. Materials and methods: This research was carried out as factorial in the form of randomized complete block design with three replications. The first factor was the safflower variety in three levels (Isfahan, Goldasht, Sofeh) and the second factor was the boron fertilizer content in five levels (zero, two, four, six and eight kilograms per hectare). Results: The results showed that the variety factor had a significant effect on the leaf area index, the number of pods per square meter, the number of seeds per pod, the weight of 1000 seeds, seed yield, harvest index, oil yield and boron concentration in the whole plant. The amounts of boron fertilizer also showed a significant effect on leaf area index, number of pods per square meter, weight of 1000 seeds, seed yield, harvest index, oil yield and boron concentration in the whole plant. Isfahan variety had the highest seed yield with an average of 1110.4 kg per hectare and the highest oil yield with an average of 267.59 kg per hectare. Also, among the levels of boron fertilizer, the level of four kilograms of boron per hectare had the highest seed yield and oil yield, respectively, with averages of 1148.67 and 280.73 kg per hectare. Grain yield increased with boron application, and levels of two, four and six kilograms did not have a significant difference with each other. But the higher consumption of this element up to the level of eight kilograms per hectare caused a decrease in grain yield. Conclusion: The use of micronutrient element boron increased the yield of safflower seeds and oil by increasing the yield components, especially the number of seeds per square meter and thousand seed weight. The significant effect of application of boron element on the quantitative and qualitative characteristics of safflower shows that in order to reduce the environmental effects caused by excessive use of chemical fertilizers, the use of micronutrient elements as an efficient management solution in the production of crops is suitable.