زمینه و هدف: تهیه نقشه حاصلخیزی اراضی دارای اهمیت ویژهای از نظر، تعیین مناطقی که نیاز به مواد غذایی خاصی دارند، بهینه کردن مصرف کودهای کشاورزی و تسهیل در مدیریت بهینه تغذیه خاک و گیاه، دارد. تغییرات مکانی در عناصر غذایی خاک و گیاه امری معمول است، ولی شناخت این تغییرات چکیده کامل
زمینه و هدف: تهیه نقشه حاصلخیزی اراضی دارای اهمیت ویژهای از نظر، تعیین مناطقی که نیاز به مواد غذایی خاصی دارند، بهینه کردن مصرف کودهای کشاورزی و تسهیل در مدیریت بهینه تغذیه خاک و گیاه، دارد. تغییرات مکانی در عناصر غذایی خاک و گیاه امری معمول است، ولی شناخت این تغییرات بهویژه در اراضی کشاورزی جهت برنامهریزی دقیق و مدیریت، امری ضروری است. این تحقیق با هدف پهنهبندی الگوی توزیع مکانی عناصر غذایی نیتروژن، فسفر، پتاسیم، گوگرد، کلسیم و منیزیم در خاک و برگ درختان باغهای پرتقال دزفول با استفاده از مدل گاوسی و سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS) انجام شد.روش پژوهش: در محدوده باغهای پرتقال شهرستان دزفول با مساحت 3200 هکتار تعداد 130 نقطه جهت نمونهبرداری روی نقشه مشخص شدند. برای تعیین محل نمونهبرداری، فاکتورهایی نظیر خاک، کشت و سیستم آبیاری، شیب، پستی و بلندی، نحوه رشد درختان پرتقال در نظر قرار گرفته شد. پس از نمونهبرداری خاک (عمق 0-60 سانتیمتری) و گیاه، نمونهها به آزمایشگاه انتقال یافت و غلظت عناصر غذایی پرمصرف اندازهگیری شد. پس از آنالیزهای آماری اولیه روی دادهها، سطح همبستگی متغیرهای سنجش شده در خاک و برگ درختان پرتقال از طریق آزمون همبستگی پیرسون محاسبه شد. با استفاده از نرم افزار R موقعیت مکانی نقاط نمونهبرداری در مدل گاوسین شبیهسازی گردید. میانیابی با استفاده از روشهای کریجینگ ساده و کرنل صورت گرفت. تحلیل حساسیت مدل به ازاء تغییرات اعمال شده در مقادیر مبنا برای اجرای الگوریتم نیز بر اساس جایگزینی مقادیر مورد نظر از توابع پسین صورت گرفت.یافتهها: بررسی شاخصهای پراکندگی نشان داد بیشترین ضریب تغییرات در خاک مربوط به عنصر فسفر و در نمونههای برگ مربوط به عنصر ازت است. نتایج نشان داد مقدار مجذور میانگین مربعات خطا برای عناصر نیتروژن، فسفر، پتاسیم و گوگرد در کریجینگ ساده در خاک به ترتیب 171/0، ۱۵۲/۰، ۱۳۲/۰ و ۱۵۳/۰ و در روش کرنل ۲۱۲/۰، ۱۵۲/۰، ۲۲۹/۰ و ۱۶۶/۰ و برای نمونههای برگ درختان پرتقال در کریجینگ ساده به ترتیب ۱۲۱/۰، ۱۸۸/۰، ۱۱۶/۰ و ۱۳۱/۰ و در روش کرنل ۱۸۴/۰، ۲۰۶/۰، ۱۷۲/۰ و ۲۲۹/۰ محاسبه گردید. نتایج الگوی توزیع مکانی هر کدام از عناصر اندازهگیری شده در خاک و برگ درختان پرتقال نشان داد کمترین مقدار ازت در جنوب منطقه است (42/0 تا 33/1 میلیگرم بر کیلوگرم) و الگوی توزیع آن شبیه توزیع در برگ درختان پرتقال (09/1 تا 29/1 میلیگرم بر کیلوگرم) است. منیزیم در شمال و قسمتی از جنوب کمترین مقدار (11/3 تا 57/4 میلیگرم بر کیلوگرم) و گوگرد در بیشتر خاک منطقه بین 31/21 تا 25/26 میلیگرم بر کیلوگرم است.نتایج: در بررسی کارایی مدل آماری گاوسین در پراکنش عناصر غذایی در خاک و برگ درختان پرتقال باغهای شهرستان دزفول، نتایج نشان داد ضریب همبستگی خطی پیرسون محاسبه شده، بیشترین همبستگی بین کلسیم و پتاسیم همچنین منیزیم و کلسیم در خاک وجود دارد ولی در برگ درختان پرتقال همبستگی خطی بین هیچ کدام از عناصر غذایی وجود ندارد. در برآورد بهترین روش درونیابی عنصر کلسیم در خاک کمترین خطا در هر دو روش کرنل و کریجینگ ساده را داشت درحالی که در برگ گیاه، منیزیم در روش کرنل و پتاسیم در روش کریجینگ ساده خطای کمتری دارد. بالاترین خطا برای خاک و گیاه به ترتیب مربوط به پتاسیم و کلسیم در روش کرنل است.
پرونده مقاله