بررسی عوامل اجتماعی، اقتصادی مرتبط با سطح رضایتمندی شهروندان از محله ی مسکونی

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

فاطمه گلابی ¹ , توکل آقایاری هیر ² , رضا ابراهیمی ³

1 - استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه تبریز
2 - استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه تبریز
3 - کارشناس ارشد جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

تاریخ دریافت : 1398/06/27 تاریخ پذیرش : 1398/06/27 تاریخ انتشار : 1392/12/01

کلید واژه: شهروندان, مشارکت اجتماعی, رضایت, امنیت اجتماعی, پیوندهای اجتماعی, محله ی مسکونی,

چکیده مقاله :

هدف از این پژوهش بررسی برخی از عوامل مرتبط با رضایتمندی شهروندان از محله ی مسکونی شان بوده است. این مطالعه از نوع پیمایش بوده و به صورت مقطعی در سطح یکی از شهرستان های استان آذربایجان شرقی و در بین محلات مختلف آن به اجرا درآمده است. ابزار تحقیق از نوع پرسشنامه محقق ساخته و حجم نمونه 382 نفر از شهروندان بالای 18 سال بوده است. عواملی مانند مشارکت اجتماعی محلی، پیوندهای محلی، امنیت اجتماعی و میزان دسترسی به امکانات محلی به عنوان متغیر مستقل و متغیر میزان رضایتمندی از محله ی مسکونی به عنوان متغیر وابسته مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج تحلیـل رگـرسیون چندگانه نشـان می دهد که این عوامل در مجموع، می توانند 34 درصد از تغییرات رضایتمندی از محله ی مسکونی را مورد تبیین قرار دهند. از بین متغیرهای مستقل، پیوندهای اجتماعی بیشترین تأثیر مثبت را بر میزان رضایتمندی از محله ی مسکونی داشته است. همچنین، مدت اقامت در محل، از طریق پیوندهای اجتماعی و احساس امنیت، از طریق افزایش مشارکت و پیوندهای اجتماعی بر رضایتمندی ساکنان تأثیر می گذارد.

منابع و مأخذ:

افروغ، عماد. (1376). فضا و نابرابری اجتماعی: مطالعه­ی جدایی‌گزینی فضایی و تمرکز فقر در محله‌های مسکونی تهران، پایان‌نامه­ی دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.

- امیرکافی، مهدی و فتحی، شکوفه. (1390). بررسی عوامل مؤثر بر دلبستگی به محله­ی مسکونی، مطالعه­ی موردی: شهر کرمان، تهران، مجله­ی مطالعات اجتماعی ایران، دوره­ی پنجم، شماره 1.

- ایمان، محمد تقی، کاوه، مهدی. (1391). سنجش میزان رضایت از زندگی در میان ساکنان مسکن مهر فولاد شهر اصفهان، فصلنامه­ی مطالعات جامعه شناختی شهری، سال دوم، شماره­ی 5، زمستان.

- پرتوی، پروین. (1382). مکان و بی­مکانی، رویکردی پدیدار شناسانه، فصلنامه­ی هنرهای زیبا، دوره­ی 14، شماره­ی اول.

- پل، ریک ون. (1390). رویکردها و روش‌های سنجش کیفیت محیط مسکونی شهری، ترجمه­ی رفیعیان، مجتبی و مولودی، جمشید؛ نشر آذرخش.  

- توسلی، غلامعباس. (1382). امنیت اجتماعی با نگرش محلی، نامه­ی پژوهش فرهنگی، سال هشتم، شماره­ی 9.

- ـــــــــــــــ . (1382). جامعه‌شناسی شهری، تهران: پیام نور.

- چلبی، مسعود. (۱۳۷۵). جامعه‌شناسی نظم، تهران: نشر نی.

- ـــــــــــــ . (1385). تحلیل اجتماعی در فضای کنش، تهران: نشر نی.

- حبیبی، سید محسن، اهری، زهرا. (1387). لاله زار عرصه تفرج، از باغ تا خیابان، فصلنامه­ی هنرهای زیبا، دوره­ی 34، شماره­ی اول.

- حجازی، الهه. (1376). بررسی میزان همبستگی در شبکه­های همسایگی در شهر مشهد، پایان­نامه کارشناسی ارشد جامعه­شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد.

- خاکساری، علی و همکاران. (1388). محله­های شهری در ایران، تهران: نشر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

- خدایی، زهرا و پورخیری، علی. (1388). کیفیت محیط شهری و نقش آن در ارتقاء رضایت شهروندان، مدیریت و برنامه‌ریزی شهری 3، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک، پژوهشنامه­ی 36، تهران.

- دیکنز، پیتر. (1377). جامعه‌شناسی شهری (جامعه، اجتماع محلی و طبیعت انسانی)، ترجمه­ی حسین بهروان، به نشر.

- ربانی، رسول. (1382). جامعه‌شناسی شهری، دانشگاه اصفهان.

- رفیعیان مجتبی و همکاران. (1388). رضایتمندی شهروندان از محیط‌های سکونتی شهری، فصلنامه­ی علوم محیطی، سال هفتم، شماره اول.

- ـــــــــــــــــــــــــ . (1389). «سنجش کیفیت محیط سکونت در شهرک اکباتان تهران»، فصلنامه­ی مدرس علوم انسانی، دوره­ی 14، شماره­ی 4.

- رفیعیان، مجتبی؛ خدائی، زهرا. (1388). بررسی شاخص‌ها و معیارهای مؤثر بر رضایتمندی شهروندان از فضاهای عمومی شهری، فصلنامه­ی راهبرد، شماره 53.

- رهنورد، فرج‌الله. (1382). توانمندسازی کارکنان، گامی به سوی مشتری­مداری؛ فرایند مدیریت و توسعه، سال 17، شماره­ی 59.

- سرمست، بهرام، متوسلی، محمد مهدی. (1389). بررسی و تحلیل نقش مقیاس شهر در میزان حس تعلق به مکان، دو فصلنامه­ی مدیریت شهری، شماره­ی 26، پاییز و زمستان.

- شکویی، حسین. (1365). جغرافیای اجتماعی شهرها، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.

- شماعی، علی و پوراحمد، احمد. (1384). بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه علم جغرافیا، دانشگاه تهران.

- صدیق سروستانی، رحمت اله، نیمروزی، نوروز. (1389). بررسی ارتباط بین مشارکت در روابط همسایگی و احساس امنیت در محلات شهر مشهد، فصلنامه­ی دانش انتظامی، سال دوازدهم، شماره­ی دوم.

- فتحی پیش­ایستا، شکوفه. (1389). بررسی احساس تعلق به محله مسکونی و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه­ی موردی شهر کرمان)، پایان‌نامه کارشناسی­ارشد، دانشگاه شهید باهنر کرمان.

-گیدنز،آنتونی. (1373). جامعه­شناسی، ترجمه­ی منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.

- معصومی، سلمان. (1390). توسعه­ی محله‌ای در راستای پایداری کلان‌شهر تهران، جامعه و فرهنگ، چاپ اول.

- ملاحسنی، حسین. (1383). سرمایه­ی اجتماعی در سطح محله، چکیده­ی مقالات همایش توسعه محله‌ای، شهرداری تهران.

- ورث، لوئیس. (1358). شهرگرائی به‌عنوان شیوه‌ای از زندگی، مجموعه‌ مقالات مفهوم شهر، گروه مطالعات شهری و منطقه‌ای.

- هزار جریبی، جعفر و صفری شالی، رضا. (1388). بررسی رضایت از زندگی و جایگاه احساس امنیت در آن (مطالعه در بین شهروندان تهرانی)،‌ فصلنامه­یانتظاماجتماعی، سال اول، شماره­ی سوم.

- Aiello, A., Ardone, R., & Scopelliti, M. (2010), Neighborhood planning improvement: Physical attributes, cognitive and affective evaluation and activities in two neighborhoods in Rome. Evaluation and Program Planning, 33(3), 264-275.

- Amerigo, M., & Aragones, J. (1997), A theoretical and methodological approach to the study of residential satisfaction. Journal of Environmental Psychology, 17(1), 47-57.

- Amérigo, Maria; Aragonés, Juan Ignacio (1990), Residential Satisfaction in Council Housing. Journal of Environmental Psychology, 10, 313-325.

- Austin M & Yoko Baba, (1990), Social determinants of neighborhood attachment, Sociological Spectrum, 10, 59-78.

- Avery M. Guest, Jane K. Cover, Ross L. Matsueda and Charis E. Kubrin, (2006), "Neighborhood Context and Neighboring Ties", City & Community, 5, 359–463.

- Baba, Y. and D. M. Austin, (1989), Neighborhood Environmental Satisfaction, Victimization, and Social Porticipation as Determinants of Perceived Neighborhood Safety”. Environment and Behavior, 21 (6), 763-780..

- Chapman, D., & Lombard, D. (2006), Determinants of neighborhood satisfaction in feebased gated and nongated communities. Urban Affairs Review, 41(6), 769-799.

- Chaskin, R. J. (1997). Perspectives on neighborhood and community: A review of the literature. Social Service Review, 71, 521-547

- Filkins, R., Allen, J. C., & Cordes, S. (2000), predicting community satisfaction among rural residents: An integrative model. Rural Sociology, 65, 72-86.

- Forrest, R., & Keans, A. (2001), Social cohesion, social capital and neighborhood, Urban Studies, 38(12), 2125- 2143.

- Grillo, M., Teixeira, M., & Wilson, D. (2010). Residential satisfaction and civic engagement: Understanding the causes of community participation. Social Indicators Research, 97(3), 451-466.

- Head, D. (2009), Determining Correlates of Neighborhood Satisfaction, PhD dissertation, the Wayne State University, Detroit, Michigan.

- Hur, M. Hazel Morrow-Jones (2008), Factors That Influence Residents’ Satisfaction with Neighborhoods, Environment and Behavior, 5, 619-635.

- Hur, Misun. (2008), neighborhood satisfaction physical and perceived characteristics, PhD dissertation, the ohio state university.

- James, R., III, Carswell, A., & Sweaney, A. (2009). Sources of discontent: Residential satisfaction of tenants from an internet ratings site. Environment and Behavior, 41(1), 43-59.

- Jorgensen, B., Jamieson, R., & Martin, J. (2010). Income, sense of community and subjective well-being: Combining economic and psychological variables, Journal of Economic Psychology, 31(4), 612–623.

- Kasarda, J. D., and Janowitz, M. 1974. “Community Attachment in Mass Society,” American Sociological Review 39, 328–339.

- Kearney, Anne R. (2006), Residential Development Patterns and Neighborhood Satisfaction: Impacts of Density and Nearby Nature. Journal of Environment and Behavior, 38, 112-139.

- Lu, M. (1999). Determinants of residential satisfaction: Ordered logit vs. regression models. Growth and Change, 30(2), 264-277.

- Mendoza, M.G, V. Napoli, (1995), System of society, mami-dadc community colley, sixth edition.

- Nancy C. Higgitt And Jean A. Memken, (2001), Understanding Neighborhoods, Housing And Society, 28(1&2), 29-46.

- Perez, F., Fernandez-Mayoralas, G., Rivera, F., & Abuin, J. (2001), aging in Place: Predictors of the residential satisfaction of elderly, Social Indicators Research, 54(2), 173-208.

- Potter, J., & Cantarero, R. (2006). How does increasing population and diversity affect resident satisfaction? A Small Community Case Study, Environment and Behavior, 38(5), 605-625.

- Sirgy, M. J. & Cornwell, T. (2002), How Neighborhood Features affect Quality of Life. Social Indicators Research, 59 (1), 79-114.

-Van poll, R., 1997, the Perceived Quality of Urban Environment: a Multi-attribute Evaluation, University of Groningen.

.