سبک زندگی در روستاهای تبدیل شده به شهر در ایران (مورد مطالعه: شهرهای جدید شهرستانهای خواف و رُشتخوار در استان خراسان رضوی)

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

علی اصغر مهاجرانی ¹ , مهدی یوسف نیا ²

1 - استادیار جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان
2 - دانشجوی دکتری جامعه شناسی اقتصادی و توسعه دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان

تاریخ دریافت : 1395/02/21 تاریخ پذیرش : 1395/02/21 تاریخ انتشار : 1394/12/01

کلید واژه: سبک زندگی, شهرنشینی, مصرف‏ گرایی, فردگرایی, مصرف رسانه‏ ای,

چکیده مقاله :

عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی گوناگونی تحت تأثیر شهرنشینی، سبک زندگی افراد را تغییر داده است. سبک زندگی در نحوه ی گذران اوقات فراغت، پوشاک، تغذیه، مدیریت بدن، سبک معماری و چیدمان داخلی منازل جلوه گر می شود. این پژوهش با هدف بررسی عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی مؤثر بر سبک زندگی ساکنان روستاهای تبدیل شده به شهر در شهرستانهای خواف و رُشتخوار در استان خراسان رضوی انجام شده است. مبانی نظری پژوهش بر مبنای نظریات ابن خلدون، وبر، وبلن، زیمل، بوردیو، گیدنز و چِنی تدوین شده است. روش پژوهش پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ی محقق ساخته است. نتایج نشان می دهد بین مشارکت اجتماعی، سازمان های سیاسی و اداری، شبکه ی راهها و وسایل ارتباطی، روحیه ی فردگرایی، هویت طبقاتی و روابط غیرمستقیم و ثانویه به عنوان عوامل اجتماعی، امکانات فرهنگی و آموزشی، مصرف رسانه ای و سرمایه ی فرهنگی به عنوان عوامل فرهنگی، مصرف گرایی، ایجاد مراکز خرید، تمایل به منافع سوداگرانه، کمرنگ شدن حمایت های مشترک و سطح رفاه اقتصادی به عنوان عوامل اقتصادی و سبک زندگی افراد ارتباط معناداری وجود دارد.

چکیده انگلیسی:

Under the impact of urbanization, a variety of socio-cultural and economic factors influence to change people's lifestyle. Lifestyle preferences of people are demonstrated in their leisure activities, clothing, nutrition, body management, architecture and interior layout of their homes. This study aimed to examine impact of social, cultural and economic factors on the lifestyle of the inhabitants of the villages that have become as a city in Khorasan Razavi Province of khaf and Rushtkhvar. The theoretical framework of the study was based on the ideas of IbnKhaldun, Weber, Veblen, Simmel, Bourdieu, Giddens and Cheney. The research method utilized was survey and data gathering tool was a questionnaire. The research population consisted of all the residents of three centers in the provinces of Khaf and Roshtkhar in horasan Razavi state of which, using a quota sampling technique, 337 individuals were selected as the sample. The results showed that social participation (r=0.116), political and administrative organizations (r=0.013), transportations and communication network (r=0.030), the spirit of individualism (r=0.218), class identity (r=-0.006)' indirect and secondary relationships (r=0.083), (as social factors), cultural and educational facilities (r=0.019), media consumption (r=0.276) and cultural capital (r=0.043) (as cultural factors), and consumerism (r=0.229), shopping (r=0.007), inclination to speculate (r=0.038), the fading of mutual support (r=0.001) , and economic prosperity (r=0.128) (as economic factors) are significantly related to lifestyle.

منابع و مأخذ:

-         ابن خلدون، عبدالرحمان. (1373). مقدمه، ترجمه­ی محمد پروین گنابادی، ج 1 و 2، علمی و فرهنگی، تهران.

-         ازکیا، مصطفی. (1381). جامعه‌شناسی توسعه و توسعه‌نیافتگی روستایی ایران، تهران: انتشارات اطلاعات.

-         اسدی، علی، مهرداد، هرمز. (1356). نقش رسانه­ها در پشتیبانی توسعه­ی فرهنگی، پژوهشکده­ی علوم ارتباطی ایران، تهران.

-     ایزدی خرامه، حسن. (1380). تبدیلروستابهشهرونقشآندرتوسعهروستاییموردمطالعه: استانفارس،رسالهدکتری«جغرافیاوبرنامهریزیروستایی» دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی.

-         باکاک، رابرت. (1381). مصرف، ترجمه خسرو صبری، تهران: انتشارات شیرازه.

-     بوردیو، پیر. (1384). اشکال سرمایه در کتاب: سرمایه اجتماعی، اعتماد، دموکراسی و توسعه، ویراسته کیان تاجبخش، ترجمه افشین خاکباز و حسن پویان، تهران: نشر شیرازه.

-     پور افکاری، نصرالله، کلانتری، صمد، نقدی، اسدالله. (1380). توسعه شهرنشینی و پیامدهای آن (با تکیه بر مورد ایران)، فصلنامه جمعیت، شماره 39 و 40، ص 1 تا 34.

-         پور‌همرنگ، نسرین. (1387). بررسی رفتارهای اجتماعی افراد در محیط شهری مدرن، مطالعه موردی: بلوار گلسار رشت، پایان نامه کارشناسی ارشد «جامعه شناسی» دانشگاه پیام نور تهران، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی.

-         توسلی، غلامعباس. (1384). جامعه شناسی شهری، تهران: انتشارات پیام نور.

-     حقیقتیان، منصور. (1391). بررسی تأثیر شهرنشینی بر روابط اجتماعی در شهر بوشهر (آزمون نظریه لوئیس ویرث)، مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال سوم، شماره هشتم، ص 39 تا 50.

-     ذوالفقاری، مریم. (1391). بررسی تأثیر عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بر سبک زندگی و الگوی مصرف افراد، مطالعه موردی: مناطق شمال، مرکز و جنوب شهر تهران، پایان نامه پایان نامه کارشناسی ارشد «جامعه شناسی» دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی.

-         راهب، غزال. (1386). درنگی در مفهوم روستا، مجله محیط شناسی، سال سی و سوم، شماره41، ص 105 تا 116.

-         رفیع پور، فرامرز. (1380). کندوکاوها و پنداشته­ها، تهران: شرکت سهامی انتشار.

-         سرمد، زهره، بازرگان، عباس، حجازی، الهه. (1380). روش­های تحقیق در علوم رفتاری، تهران: نشر آگه.

-     صادقی قمشلو، فرزانه. (1392). ارزیابی و تحلیل پیامدهای تبدیل روستا به شهر، مطالعه موردی: شهرستانهای جنوبی استان اصفهان، پایان نامه کارشناسی ارشد «جامعه شناسی» دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی.

-     صدیق سروستانی، رحمت الله. (1369). انسان و شهرنشینی، نامه­ی علوم اجتماعی، دانشکده­ی علوم اجتماعی دانشگاه تهران، شماره­ی یک، جلد دوم، ص 198 تا 226.

-     ضیاء توانا، محمد حسن، امیرانتخابی، شهرام. (1386). روندتبدیلروستابهشهروپیامدهایآندرشهرستانتالش، فصلنامه جغرافیاوتوسعه، شماره 10، ص 107 تا 128.

-     علیمردانی، مسعود. (1385). سیر تحول پدیده شهرنشینی و ویژگیهای اجتماعی شهرنشینان در اندیشه ابن خلدون، فصلنامه علوم انسانی، دانشگاه الزهرا، سال شانزدهم، شماره59، ص 97 تا 122.

-         ﻓﺎﺿﻠﻲ، محمد. (1382). ﻣﺼﺮف و ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﻲ، ﻗﻢ: اﻧﺘﺸﺎرات ﺻﺒﺢ ﺻﺎدق.

-         فکوهی، ناصر. (1383). انسان شناسی شهری، تهران: نشر نی.

-         قنادان، منصور. (1375). جامعه شناسی مفاهیم کلیدی، تهران: نشرآوای نور.

-         کیویستو، پیتر. (1380). اندیشه­های بنیادی در جامعه شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.

-         گیدنز، آنتونی. (1384). جامعه شناسی، ترجمه­ی منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.

-         مهدوی کنی، محمد سعید. (1390). دینوسبکزندگی، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران.

-         وبر، ماکس. (1374). اقتصادوجامعه، ترجمه منوچهر ترابی نژاد و عمادزاده، تهران: انتشارات مولی.

-          Bourdieu, Pierre, 1984, Distinction: A social critique of the Judgment of taste.Routledge, 1984.

-          Chaney, David. (1996) Lifestyle, London, Routledge.

-          Dempsey, karl.(1990). “Small town: Astady of social inequality, Cohestion and Belonging”. Melbourn: oxford university press.

-          Omoja L Onwura, 1987, the Role of Small Towns in Rural Development in BornoSatte, Nigeria, UK, London University (Ph.D.).

-          Park, Robert. Ezra. (1969) "The City: Suggestions for the Investigation of Human Behavior in the Urban Invironment", in Richard Sennet(Ed), Classic Essays on the Culture of Cities, New York: Meredith Corporation: 91-130.

-          Simmel, George. (1969) "The Metropolitan and Mental Life", in Richard Sennet (Ed), Classic Essays on The Culture of Cities, NewYork: Meredith Corporation: 47-60.

-          Wei, Rio. (2006).”Lifestyle and new media: Adaption use of wireless communication technologies in china”, New media society, Vol. 6, P991-1008.

-          Wilson, Thomas.(1993). “Urbanism and kinship Bonds: A test of four generalizations”. Social force 71(3), pp. 703-712.