بررسی تأثیر شناختِ مؤلفه‌های هویتی بازنمایی شده در نشانه های شهری اصفهان بر هویت ملی

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

حمید رضا صادقی ¹ , رضا اسماعیلی ² , منصور حقیقتیان ³

1 - دانشجوی دکتری جامعه شناسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران
2 - دانشیار مدیریت و برنامه ریزی فرهنگی، واحد خوراسگان، دانشگاه آزاد اسلامی، خوراسگان، ایران
3 - دانشیار گروه جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان

تاریخ دریافت : 1398/10/02 تاریخ پذیرش : 1398/10/02 تاریخ انتشار : 1398/09/01

کلید واژه: هویت ملی, نشانه های شهری, شناخت مؤلفه‌های هویتی, بازنمایی هویت ملی,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر به بررسی تأثیر شناخت مؤلفه‌های هویتی بازنمایی شده در نمادها و نشانه های شهری شهر اصفهان بر هویت ملی پرداخت. روش پژوهش از نوع پیمایش بود. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته پژوهش استفاده گردید. روش نمونه گیری، طبقه ای متناسب بود که با استفاده از نرم افزار نمونه گیری Spss Sapmle Power 620 نفر از شهروندان به عنوان نمونه انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. برای تحلیل داده ها از رویکرد مدل سازی معادله ساختاری واریانس محور(PLS - SEM) استفاده شد. جهت انجام محاسبات در این بخش از نسخه 23 نرم‌افزار SPSS و نسخه 3.2.6 نرم افزار Smart PLS استفاده گردید. یافته های پژوهش بیانگر این بود که وضعیت هویت ملی در میان شهروندان مورد بررسی بالاتر از حد میانگین متوسط است. شناخت مؤلفه‌های هویتی نشانه ها و نمادهای شهری بر هویت ملی تأثیر دارد. اثر متغیر شناخت نمادهای شهری بر متغیر هویت ملی معنادار بوده است. با توجه به مقدار ضریب تأثیر(21/0) می توان گفت این اثر مستقیم و در حد ضعیف است. بنابراین، افزایش شناخت مؤلفه‌های هویتی بازنمایی شده در نشانه ها و نمادهای شهری در حد کمی می تواند منجر به تقویت هویت ملی و برعکس کاهش شناخت مؤلفه‌های هویتی بازنمایی شده در نشانه‌ها و نمادهای شهری منجر به تضعیف هویت ملی در بین شهروندان مورد بررسی می گردد. بررسی ابعاد شناخت مؤلفه‌های هویتی بازنمایی شده در نشانه ها و نمادهای شهری اصفهان نشان می دهد که اثر شناخت مؤلفه‌های اجتماعی(63/0) و فرهنگی(46/0) بر هویت ملی مستقیم و در حد بالا، و اثر شناخت دینی معکوس و در حد بالا(51/0-) است. در مقابل، اثر ابعاد شناخت مؤلفه‌های سیاسی و تاریخی بر متغیر هویت ملی به لحاظ آماری معنادار نیست (05/0 < p). بنابراین، می توانیم بگوییم که شناخت مؤلفه‌های اجتماعی و فرهنگی بازنمایی شده در نمادها و نشانه های شهری اصفهان توانسته است به بازتولید هویت ملی در میان شهروندان کمک نماید، اما شناخت مؤلفه‌های دینی، سیاسی و تاریخی نتوانسته است در این زمینه موفقیت چندانی داشته باشد.

چکیده انگلیسی:

The present study aimed to investigate the effects of recognition of identity signs represented in urban symbols of the city of Isfahan on national identity. The research method was survey. A researcher-made questionnaire was used to collect data.  A class- proportional sampling method was utilized to select 620 individuals. The results showed that national identity was a little above the medium level among the respondents. It was also shown that identity components represented in urban signs and symbols of Isfahan were significantly related to national identity. Given that the coefficient of effect was 0.21, it could be said that the effect was direct but relatively weak. The results also showed that the effect of knowing social components (0.63) and of knowing cultural components (0.46) on national identity were direct and high and the effect of knowing religious components was reverse and high (-0.51). In contrast, the effect of knowing political and historical components on the national identity variable was not statistically significant (p <0.05). Therefore, it can be said that the recognition of the social and cultural components represented in urban symbols of Isfahan were able to help the reproduction of national identity among the citizens, but the recognition of religious, political and historical components has not succeeded in this area.

منابع و مأخذ:

- ابوالحسنی. سید رحیم .(1387). مؤلفه‌های هویت ملی با رویکردی پژوهشی.  فصلنامه سیاست. دوره 38. شماره 4: 22 – 1.

- پاکزاد، جهانشاه. (1384). راهنمای طراحی فضاهای شهری در ایران. تهران: شرکت طرح و نشر پیام سیما.

- جنکینز، ریچارد. (1381). هویت اجتماعی. ترجمه تورج یاراحمدی. تهران: شیرازه.

- حاجیانی. ابراهیم. (1379). تحلیل جامعه‌شناختی هویت ملی در ایران و طرح چند فرضیه.  فصلنامه مطالعات ملی.  سال دوم شماره پنجم: 228 - 193

- حبیبی. سید محسن.(1380). مسیر پیاده گردشگری. نشریه هنرهای زیبا. شماره 9: 51 – 43.

- دانش. جابر و طیبی. امیر. (1390). کیفیت حضور در میادین شهری با تأکید بر نمونه‌های سنتی ایران. فصلنامه شهر ایرانی اسلامی. شماره چهارم: 81 – 71.

- دهقان­نژاد. مرتضی؛ دهقان نژاد. فاطمه و کریم پور. ناصر.(1386). بافت قدیم نصف جهان. اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان.

- ساروخانی. باقر. (1380). روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی. چاپ سوم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

- سلیمی سبحان. محمدرضا؛ حیدری. جهانگیر و یاری. منیر. (1395). تأثیر نشانگان و نمادهایِ فرهنگیِ فضاهای شهری بر تقویت هویت ملی. جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری. دوره 8. شماره 29: 57 – 33.

- شاردن،. ژان.(1372). سفرنامه شاردن. ترجمه اقبال یغمایی. تهران: توس.

- شیان. شیما. (1392). طراحی المان‌های شهری با تکیه بر فرهنگ نوروز، به منظور حفظ و گسترش این آیین و انتقال ویژگی‌های آن به فضای شهری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد پژوهش هنر. تهران: دانشگاه الزهرا. دانشکده هنر.

- فکوهی. ناصر. (1383). انسان‌شناسی شهری. تهران: نشر نی

- کاستلز. مانوئل. (1385). عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ: قدرت هویت. ترجمه حسن چاوشیان. جلد دوم. تهران: نشر طرح نو.

- گل‏محمدی. احمد. (۱۳۸۳). جهانی‌شدن، فرهنگ و هویت، تهران: نشر نی.

- گودرزی. حسین و بختیاری. مهدی. (1395). میزان توجه به مؤلفه‌های هویت ملی در نام‌گذاری معابر اصلی شهر تهران. فصلنامه مطالعات ملی. دوره 17. شماره: 70 – 53.

- گیدنز، آنتونی. (1382). تجدد و تشخیص. ترجمه ناصر موفقیان. تهران: نشر نی.

- لینچ . کوین. (1385). سیمای شهر. ترجمه منوچهر مزینی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران .

- ورجاوند. پرویز. (۱۳۷۸). پیشرفت و توسعه بر بنیاد هویت فرهنگی. تهران: شرکت سهامی انتشار.

- Castells, M. (2006). Globalization and Identity (A Comparative Perspective, journal of Transfer, No (04), pp: 56 – 67.

- López Alves, F., (2013). Nations and national identity in urban Latin America: The case of Buenos Aires (No. 525). Serie Documentos de Trabajo, Universidad del CEMA.

- Mehrtens, C., (2010). Urban Space and National Identity in Early Twentieth Century São Paulo, Brazil: Crafting Modernity. Springer.

- Strain, G., (2012). Neighborhood and nation in neoliberal times: Urban upheaval, resistance, and national identity in Buenos Aires, Argentina.

- Whiting, R.L., (2013). Space, place, and nationalism: Constituting, transmitting, and contesting national identity in the urban landscape of Zagreb, Croatia from 1850 to 1940. University of Illinois at Urbana-Champaign.