بررسی میزان سرمایه ی اجتماعی بین حاشیه نشینان شهر ایلام

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

غلامرضا تاج بخش ¹

1 - استادیار علوم اجتماعی دانشگاه آیت ا...العظمی بروجردی(ره)

تاریخ دریافت : 1398/06/27 تاریخ پذیرش : 1398/06/27 تاریخ انتشار : 1392/12/01

کلید واژه: اعتماد اجتماعی, مشارکت اجتماعی, انسجام اجتماعی, سرمایه ی اجتماعی, کنترل اجتماعی, حاشیه نشین,

چکیده مقاله :

هدف تحقیق حاضر بررسی میزان سرمایه ی اجتماعی بین حاشیه نشینان شهر ایلام است. برای توصیف و تبیین سرمایه ی اجتماعی نیز سعی شده که از چند منبع به صورت تلفیقی استفاده شود، یعنی آرای صاحب نظران سرمایه ی اجتماعی مانند گیدنز، بوردیو، کلمن، پوتنام، پوتنام مورد استفاده قرار گرفت. روش تحقیق: پژوهش حاضر از نوع کاربردی و از نظر روش، پیمایش و جامعه ی آماری افراد 18 به بالای ساکن در مناطق حاشیه نشین شهرستان ایلام (اعم از زن و مرد) است. حجم نمونه با توجه فرمول کوکران 285 نفر محاسبه شد. روش نمونه گیری از نوع نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای است. برای گرد آوری اطلاعات این پژوهش از پرسشنامه ی محقق ساخته استفاده شده است که روایی آن از طریق اعتبار محتوا و پایایی از طریق محاسبه ی ضریب آلفای کرونباخ سنجیده شد و سپس اطلاعات گردآوری شده با استفاده از نرم افزار spss تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: یافته های تحقیق نشان می دهد که بیشترین میانگین میزان سرمایه ی اجتماعی مربوط به شاخص مشارکت اجتماعی (62/33=M) و کمترین مقدار آن مربوط به شاخص روابط اجتماعی (39/18=M) است. بین زنان و مردان از نظر میانگین سرمایه ی اجتماعی تفاوت معناداری نیست. همچنین، افراد شاغل و بیکار از میزان سرمایه ی اجتماعی یکسانی برخوردارند. افراد مجرد نسبت به افراد متأهل از سرمایه ی اجتماعی بالاتری برخوردارند. همچنین، بین سرمایه ی اجتماعی بر حسب تحصیلات و نیز بر حسب نوع منزل مسکونی، و قومیت تفاوت معناداری وجود دارد. نتایج: چنین به نظر می رسد یافته های اخیر با نظریات مطرح شده توسط پوتنام و فوکویاما قابل تبیین است و کمک به مشارکت افراد در امور شهری به منظور گسترش اعتماد اجتماعی و رشد و گسترش و تقویت مشارکت رسمی می تواند به ارتقای سرمایه ی اجتماعی در مجموع، در مناطق حاشیه نشین منتهی گردد.

منابع و مأخذ:

-        امیرکافی، مهدی. (1380). «اعتماد اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن»، مجله­ی نمایه پژوهش، شماره­ی 18، سال پنجم.

-        برغمدی، هادی و خزاعی، منصور. (1387). «سرمایه­ی اجتماعی در محلات حاشیه­نشین»، مجموعه مقالات همایش بررسی وضعیت فرهنگی شهر تهران، بهار 1387، صص: 107-95.

-        برغمدی، هادی. (1387). «تأثیر تخریب محله­ی غربت بر سرمایه­ی اجتماعی اهالی محله­ی خاک سفید»، فصلنامه­ی علمی - پژوهشی رفاه اجتماعی، سال هفتم، شماره­ی 28، صص: 283-263.

-        بیرو، آلن. (1380). فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه­ی باقر ساروخانی، تهران: سازمان انتشارات کیهان.

-        جمشیدی­ها، غلامرضا، عنبری، موسی. (1383). «تعلقات اجتماعی و اثرات آن بر بازگشت مهاجران افغانی»، نامه­ی علوم اجتماعی، شماره­ی 23.

-چلبی، مسعود، مظفری زوارکی، کوروش. (1384). مقبولیت اجتماعی قانون در بین شهروندان شهر قزوین، پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد پژوهشگری اجتماعی، استاد راهنما: مسعود چلبی، تهران، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده­ی علوم اجتماعی.

-        زارع شاه آبادی، اکبر و ترکان، رحمت اله. (1391). «بررسی رابطه­ی سرمایه­ی اجتماعی و قانون­گریزی در بین شهروندان شهر یزد»، فصلنامه­ی مطالعـات فرهنگی و ارتباطات، شماره­ی 27، صص: 114-83.

-        عبداللهی، م و میرطاهری، م. (1386). «سرمایه­ی اجتماعی در ایران، وضعیت موجود، دورنمای آینده و امکان­شناسی‌گذار»، فصلنامه­ی رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره­ی 25، تهران: دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.

-        فوکویاما، فرانسیس. (1379). پایان نظم بررسی سرمایه­ی اجتماعی و حفظ آن، ترجمه­ی غلامحسین توسلی، تهران : انتشارات جامعه ایرانیان.

-قاسمی، وحید و دیگران. (1385). «سطح­بندی سرمایه­ی اجتماعی در شهرستان­های استان اصفهان»، فصلنامه­ی علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره­ی 23: صص 248-225.

-        کلمن ، جیمز. (1377). بنیادهای نظریه­ی اجتماعی، ترجمه­ی: منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.

-        لهسایی زاده، عبدالعلی. (1368). نظریات مهاجرت، شیراز، انتشارات نوید.

-        محمودی، امیر و نیکخواه، زهرا. (1391). «بررسی مقایسه­ای سرمایه­ی اجتماعی در مناطق حاشیه­نشین و غیر حاشیه­نشین شهر شیراز»، چهارمین کنفرانس برنامه­ریزی و مدیریت شهری، 20 و 21 اردیبهشت ماه، مشهد مقدس، صص 1- 16.

-        نیرومند، مصطفی و مجید احسن. (1352). حاشیه­نشینان بندرعباس، تهران: دانشگاه تهران .

-        هاشمیان فر، سید علی و عجمی، شهرزاد. (1391). «بررسی فرهنگ شهروندی ساکنان بافت حاشیه­ای شهر اصفهان»، مطالعات شهری، سال دوم، شماره­ی سوم، صص 230-209.

-        نقدی، اسداله و زارع، صادق. (1391). «فرسایش سرمایه­ی اجتماعی و مدیریت بحران در مناطق حاشیه­نشین (مورد مطالعه: زنان حاشیه­نشین شهرک سعدی شیراز)»، ارائه شده در دومین کنفرانس ملی مدیریت بحران.

-        Bourdien, P. (1986). The forms of capital in hand book of theory and research sociology of education, green wood press, New York.

-        Field. John, (2005). Social Capital. London & New York. Rutledge Pub.

-        Putnam. R (2000) " Bowling alone: American's De clining social capital, jornal of Democracy, Vol6.

.