سلامت اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن در بین شهروندان شهر اصفهان

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

محمدعلی زکی ¹ , مریم السادات خشوعی ²

1 - دانشیار جامعه‌شناسی، دانشگاه امام حسین(ع)
2 - کارشناس ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان (نویسنده مسؤول)

تاریخ دریافت : 1398/06/27 تاریخ پذیرش : 1398/06/27 تاریخ انتشار : 1392/09/01

کلید واژه: اعتماد اجتماعی, سلامت اجتماعی, بیگانگی اجتماعی, تعهد اجتماعی, مسؤولیت‌پذیری اجتماعی,

چکیده مقاله :

هدف این تحقیق بررسی نقش عوامل مؤثر بر سلامت اجتماعی شهروندان شهر اصفهان بود. بر این اساس تأثیر متغیرهای اجتماعی چهارگانه: اعتماد اجتماعی، تعهد اجتماعی، مسؤولیت اجتماعی و بیگانگی اجتماعی بر سلامت اجتماعی مورد بررسی قرار گرفت. همچنین تعییـن ارتباط متغیرهای زمینه ای نه گانه (جنسیت، سن، وضعیت تأهل، وضعیت شغلی، تحصیلات، مهاجرت، درآمد، حوزه ی اجتماعی شهری و طبقه ی اجتماعی) با سلامت اجتماعی از دیگر اهداف این پژوهش بود. جامعه ی آماری این پژوهش شهروندان 59-19 سال شهر اصفهان و حجم نمونه 384 نفر بوده که به روش تصادفی ساده ی چند مرحله ای انتخاب شدند. روشهای آماری شامل ضریب همبستگی، آزمون t، تحلیل واریانس، تحلیل رگرسیـون و تحلیل مسیر بوده اند. یافته ها نشان داد بین سلامت اجتماعی و متغیرهای مسؤولیت پذیری اجتماعی، تعهد اجتماعی، اعتماد اجتماعی رابطه ی مستقیم و معناداری وجود دارد. بین سلامت اجتماعی و بیگانگی اجتماعی نیز رابطه ی معنادار و معکوسی وجود دارد. هرکدام از متغیرهای هفت گانه ی تحقیق به طور جداگانه (سن، تحصیلات، وضعیت شغلی، مهاجرت، طبقه ی اجتماعی، درآمد و حوزه ی اجتماعی شهری) با سلامت اجتماعی رابطه ی معناداری داشتند. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که بیشترین عوامل مؤثر برای پیش‌بینی سلامت اجتماعی شهروندان اصفهان به ترتیب عبارتند از شش متغیر بیگانگی اجتماعی (42/0-)، اعتماد اجتماعی (36/0)، ساختار طبقاتی اجتماعی (15/0)‌، مسؤولیت‌پذیری اجتماعی (13/0)‌، تعهد اجتماعی (10/0) و مهاجرت (07/0)، که شش متغیر مذکور توانسته‌اند 63 درصد تغییرات سلامت اجتماعی شهروندان اصفهان را تبیین کنند.

منابع و مأخذ:

-         ایمان، محمدتقی و مرادی، گلمراد. (1388). «بررسی رابطه­ی بین رضایت اجتماعی و هویت ملی با تعهد اجتماعی جوانان شهر شیراز»، جامعه­شناسی کاربردی، شماره­ی 34: صص155-174 .

-         ایمان، محمدتقی، مرادی‌، گل مراد، جلاییان بخشنده، وجیهه‌. (1389). «بررسی ارتباط بین مسؤولیت اجتماعی جوانان و احساس امنیت اجتماعی(مورد مطالعه شهر مشهد)» مطالعات امنیت اجتماعی، زمستان 1389؛ صص117-139.

-         ایمان‌، محمدتقی، جلائیان بخشنده، وجیهه. (1389). «بررسی و تبیین رابطه­ی بین مسؤولیت اجتماعی و سرمایه­ی اجتماعی در بین جوانان شهر شیراز»، جامعه­شناسی کاربردی، شماره­ی 37: صص19- 42.

-         زکی، محمدعلی. (1388). «بیگانگی اجتماعی جوانان (مورد مطالعه: دانشجویان دختر و پسر دانشگاه اصفهان)»، پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه، شماره­ی 3 : صص25-51.

-         سام آرام، عزت الله. (1388). «بررسی رابطه سلامت اجتماعی و امنیت اجتماعی با تأکید بر رهیافت پلیس محور»، فصلنامه­ی علمی-پژوهشی انتظام اجتماعی، شماره­ی اول: صص9- 29.

-         سجادی، حمیرا، صدرالسادات، سیدجلال. (1384). «شاخص‌های سلامت اجتماعی»، مجله­ی سیاسی – اقتصادی، دوره­ی 19، شماره­ی 304: صص244-253.

-         شربتیان، محمد حسن. (1391). «تأملی بر پیوند معنایی مؤلفه‌های سرمایه­ی اجتماعی و میزان بهره­مندی از سلامت اجتماعی در بین دانشجـویان دانشگاه پیام نور مشهد»، فصلنامه­ی جامعه­شناسی مطالعات جوانان، شماره­ی 5.

-         صبوری، سعید. (1390). بررسی میزان سلامت اجتماعی در بین کارمندان آموزش و پرورش شهر تهران، پایان­نامه­ی کارشناسی«علوم اجتماعی» دانشگاه پیام نور تهران.

-         عبدالله تبار، ‌هادی، کلدی، علیرضا، محققی، سیدحسین، فروزان، آمنه، صالحی، مسعود. (1387). «بررسی سلامت اجتماعی دانشجویان»، فصلنامه­ی علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، شماره­ی 30و31: صص171-189.

-         فروم، اریک. (1360). جامعه­ی سالم، ترجمه­ی اکبر تبریزی، تهران: انتشارات کتابخانه بهجت.

-         قریشی، فخرالسادات، صداقت، کامران. (1388). «بررسی نقش عوامل فرهنگی، اجتماعی مرتبط بر شکل‌گیری اعتماد اجتماعی شهروندان تبریز»، جامعه­شناسی کاربردی، شماره­ی 36: صص75-102

-         کوزر، لوییس. (1387). زندگی و ‌اندیشه­ی بزرگان جامعه­شناسی، ترجمه­ی محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.

-         مرادی، گلمراد، بوستانی، داریوش، همتی‌فر، محمدرضا. (1391). «بررسی رابطه‌ی بین مسؤولیت‌ اجتماعی و سلامت ‌روانی مهاجران (مورد مطالعه: شهر طبس)»، جامعه­شناسی کاربردی، جلد 23، شماره­ی 1: صص149-170.

-         نوریان نجف آبادی‌، محمد و جهانگیر، نرجس. (1390). «رابطه­ی بین میزان اعتماد اجتماعی و سلامت روانی (مطالعه موردی: معلمان شهرستان تیران و کرون)»، فصلنامه­ی جامعه­شناسی تاریخی، سال سوم، شماره­ی 2، پاییز و زمستان 1390: صص35-59.

-         نیک ورز، طیبه. (1389). «بررسی رابطه­ی سرمایه­ی اجتماعی با میزان سلامت اجتماعی دانشجویان دانشگاه شهید باهنر کرمان، پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد جامعه شناسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان.

-         نیازی، محسن و فرشادفر، یاسمن. (1390). «بررسی رابطه­ی بین اعتماد اجتماعی و احساس امنیت اجتماعی در بین زنان مناطق شمال و مناطق جنوب شهر تهران»، فصلنامه­ی مطالعات شهری دانشگاه آزاد دهاقان، سال اول، شماره­ی اول، زمستان 1390: صص147-178.

-         هزارجریبی، جعفر و صفری شالی، رضا. (1390). «رفاه اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن مطالعه­ی موردی شهر تهران»، فصلنامه­ی پژوهش و برنامه­ریزی شهری، شماره­ی 5، تابستان 1390.

-          Blanco ,Amalio & Diaz. Dario, (2007),social  order and  mental health: a social well-being  approach, Autonomy university of Madrid ,psychology in Spain,vol.11(5).

-          Cicognani, Elvira. Pirini, cloudia. Keyes, cory. (2008). Social   Participation, Sense of Community and social well-being: A Study on American,Italian and Iranian University Students. 89:97-112

-          Keyes, Corey Lee. M, (1998),social well-being, social Psychology, Quarterly vol. 61,N. 2,pp121-190

-          Larson,James, (1996),the measurement of social well-being, social Indicators Research 28,pp285-296.

.