سنجش میزان تأثیر ارزش‌های اجتماعی بر احساس امنیت شهری (مطالعه‌ی موردی: شهر تهران)

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

مصطفی ازکیا ¹ , مهدی مختارپور ²

1 - استاد جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد علوم و تحقیقات تهران
2 - دکتری جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

تاریخ دریافت : 1395/11/20 تاریخ پذیرش : 1395/11/20 تاریخ انتشار : 1395/11/01

کلید واژه: امنیت, عدالت اجتماعی, امنیت اجتماعی, ارزش‌های اجتماعی, فضای شهری,

چکیده مقاله :

مفهوم امنیت، یکی از شاخصه‌های کیفیت زندگی در شهرهاست و آسیب‌های اجتماعی از مهمترین پیامدهای مختلف ناامنی به شمار می‌روند. در این راستا، پژوهش حاضر به دنبال سنجش میزان تأثیر ارزش‌های اجتماعی بر احساس امنیت اجتماعی در مناطق شهری است. بنابراین تحقیق حاضر مبتنی بر مباحث نظری اندیشمندانی نظیر باری بوزان، گیدنز، پارسونز در حوزه‌ی امنیت اجتماعی در فضای شهری و همچنین نظریات کلمن و پاتنام در حوزه‌ی ارزش‌های اجتماعی و مفهوم هم ارز آن تحت عنوان سرمایه‌ی اجتماعی متمرکز است. اهمیت بررسی موضوع درباره‌ی احساس امنیت اجتماعی از اینجا ناشی می‌شود که بدون شناخت عوامل مؤثر و مرتبط بر امنیت در افراد، تأمین امنیت اجتماعی در سطح جامعه امکان‌پذیر نخواهد بود. بر این اساس شناسایی تأثیر ارزش‌های اجتماعی مؤثر بر امنیت اجتماعی از پیش شرط‌های اساسی برای برنامه‌ریزی شهر سالم برای ارتقای سطح امنیت اجتماعی است. پژوهش حاضر به همین دلیل در پی شناسایی مهمترین عوامل تأثیرگذار بر امنیت اجتماعی در شهر تهران صورت گرفته است. روش مورد استفاده در این پژوهش روش پیمایشی است. جامعه‌ی آماری این تحقیق را ساکنان مناطق 22 گانه‌ی شهر تهران تشکیل می‌دهند که طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390 شامل 8154051 نفر است. با استفاده از روش نمونه‌گیری طبقه‌ای متناسب با حجم است، نمونه‌ی آماری از ساکنان شهر تهران برابر 385 نفر انتخاب گردیده است. یافته‌ها نشان می‌دهند که بین متغیر‌های مستقل (ارجحیت جنسی، خود پنداری طبقاتی، فردگرایی- جمع‌گرایی، عدالت اجتماعی، تقدیرگرایی، غرور ملی و اعتماد بین شخصی) و متغیر وابسته (امنیت اجتماعی در مناطق شهری) رابطه‌ی مستقیم وجود دارد.

منابع و مأخذ:

-     ابراهیمی، نبی‌اله. (1386). تأملی بر مبانی و فرهنگ کپنهاگ، فصلنامه‌ی سیاست خارجی، سال 21، شماره‌ی 82، صص 458-439.

-   افتخاری، اصغر. (1381). ساختار و تأویل امنیت، فصلنامه‌ی مطالعات راهبردی (درآمدی بر روش­شناسی تفسیری)، سال پنجم، شماره‌ی اولف شماره‌ی پیاپی15، بهار1381، صص30-11.

-   افشارکهن، جواد و رحیقی یزدی، محمد. (1392). تأثیر عوامل محیطی و اجتماعی بر احساس امنیت شهری (مورد مطالعه: محلات منتخب شهر یزد)، فصلنامه‌ی مطالعات جامعه‌شناختی شهری، سال دوم، شماره‌ی هشتم، صص 78-59.

-   بهیان، شاپور و فیروزآبادی، آمنه. (1392). بررسی عوامل مؤثر بر احساس امنیت اجتماعی در شهرها (مطالعه‌ی موردی: شهر کرمان)، فصلنامه‌ی مطالعات جامعه‌شناختی شهری، سال سوم، شماره ششم، بهار1392، صص122-103.

-   بیات، بهرام. (1388). بررسی عوامل مؤثر بر احساس امنیت شهروندان تهرانی با تأکید بر رسانه‌های جمعی عملکرد پلیس و بروز جرایم، مجله‌ی انتظام اجتماعی، سال اول، 31- 55.

-   پاتنام، روبرت. (1380). دموکراسیوسنت­هایمدنی (تجربه‌یایتالیاو درس‌هایی برای کشورهای در حال گذار)، ترجمه‌ی محمد تقی دلفروز، چاپ اول، تهران: دفتر مطالعات و تحقیقات سیاسی وزارت کشور، صص431.

-   پوراحمد، احمد؛ مهدی، علی و مهدیان بهمن میری، معصومه. (1392). امنیت شهری؛ فضاهای عمومی بررسی و سنجش سطح امنیت پارک‌های شهری در منطقه 2 شهر قم، نشریه‌ی پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، سال دوم، شماره‌ی پیاپی 5، شماره‌ی اول، صص 24-1.

-     چلبی، مسعود. (1375). جامعه‌شناسی نظم؛ تشریح و تحلیل نظری نظم اجتماعی، تهران: نشر نی.

-   رهنمایی، محمدتقی و پورموسوی، سید موسی. (1385). بررسی ناپایداریهای امنیتی کلان‌شهر تهران بر اساس شاخصهای توسعه‌ی پایدار شهری، پژوهش­های جغرافیایی، شماره57، پاییز1385، صص193-177.

-   زنگی­آبادی، علی و زنگنه، مهدی. (1390). سنجش احساس امنیت اجتماعی در بین شهروندان شهرهای کوچک و مرزی (مطالعه‌ی موردی: شهر خواف)، فصلنامه‌ی دانش انتظامی، سال سیزدهم، شماره‌ی اول، صص65-42.

-   شایگان، فریبا.(1388). نقش سرمایه‌ی اجتماعی پلیس در جلب همکاری مردم در جهت برقراری نظم و امنیت، فصلنامه‌ی امنیت و نظم، سال دوم، شماره‌ی اول، بهار1388، صص79-59.

-   صمدی، جمیل، سحابی، جلیل و عین الله فیضی. (1384). بررسی تأثیر عناصر اجتماعی بر امنیت اجتماعی در شهر سنندج، پژوهشنامه‌ی علوم اجتماعی، سال سوم، شمارۀ 3، 155 - 182 .

-   ضرابی، اصغر و جمالی نژاد، مهدی. (1389). بررسی نقش مدیریت هماهنگ شهری در تحقق‌بخشی میزان امنیت اجتماعی؛ موردپژوهی: استان اصفهان، نشریه‌ی مدیریت شهری، شماره‌ی 26، صص 240-225 .

-   شهابی، سیامک و ربانی، رسول. (1388). تحلیلی بر ارزش‌های اجتماعی جوانان مناطق روستایی اصفهان و عوامل مؤثر بر آن، مجله‌ی مطالعات و پژوهشهای شهری و منطقه‌ای، سال اول، شماره اول، تابستان.

-     غفاری، غلامرضا. (1390). سرمایه‌ی اجتماعی و امنیت انتظامی، چاپ اول، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.

-   قرایی، فریبا؛ راد جهانبانی، نفیسه؛ رشیدپور، نازیلا. (1392). بررسی و سنجش حس امنیت در مناطق مختلف شهری، مجله‌ی آرمانشهر، شماره چهارم، تابستان.

-   کلانتری، محسن. (1380). بررسیجغرافیاییجرموجنایتدرمناطقشهرتهران، پایان نامه‌ی دوره‌ی دکتری دانشگاه تهران، استاد راهنما: دکتر محمد تقی رهنمایی.

-     کلمن، جیمز. (1988).  بنیادهاینظریه‌یاجتماعی، ترجمه‌ی منوچهر صبوری. چاپ اول. تهران: نشر نی، صص491.

-     کوزر، لوئیس. (1971). زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی، ترجمه‌ی محسن ثلاثی.

-     کولی، چارلز هورتون. (1966). مکتب شیکاگو، چاپولی، 1996؛ استراوس، 1996.

-   گروسی فرشی، میر تقی؛ مانی، آرش و بخشی پور رودسری، عباس. (1386) . بررسی ارتباط بین ویژگی‌های شخصیتی و احساس شادکامی در بین دانشجویان دانشگاه تبریز، فصلنامه‌ی روانشناسی دانشگاه تبریز، 143-158.

-     گیدنز، آنتونی. (1377). پیامدهای مدرنیته، ترجمه‌ی محسن ثلاثی، تهران: نشر مرکز.

-     مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران. (1389). مجموعه شهری تهران، گزیده مطالعات طرح.

-   مک کلین لای، آردی؛ لیتل، آر. (1380). امنیت جهانی؛ رویکرد‌ها و نظریه‌ها، ترجمه‌ی اصغر افتخاری، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.

-     موتیمر، دیوید. (1382). فراسوی استراتژی، اندیشه­ی انتقادی و مطالعات امنیتی نوین، ترجمه‌ی محمود عسکری، فصلنامه‌ی مطالعات راهبردی، پاییز.

-   نادری، حمدالله؛ جاهد، محمدعلی؛ شیرزاده، مهین­دخت. (1388). بررسی احساس امنیت اجتماعی و سرمایه‌ی اجتماعی مطالعه‌ی موردی شهر اردبیل، فصلنامه‌ی مطالعات امنیت اجتماعی، سال8، شماره21، بهار1389، صص 87-59.

-   نبوی، سید عبدالحسین؛ حسین­زاده، علی­حسین؛ حسینی، سیده هاجر. (1389). بررسی عوامل اجتماعی و اقتصادی مؤثر بر احساس امنیت اجتماعی، فصلنامه‌ی جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیست و یکم، شماره پیاپی40، شماره4، زمستان1389، صص96-73.

-     نظریان، اصغر. (1380). طرح تحقیقاتی و پیرامون، معاونت پژوهشی دانشگاه تربیت معلم تهران.

-   نوروزی، فیض الله و فولادی سپهر، سارا. (1388). بررسی احساس امنیت اجتماعی زنان 29- 15 ساله شهر تهران و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن، فصلنامه‌ی راهبرد، سال هجدهم، شماره53، زمستان1388، صص159-129.

-     نویدنیا، منیژه. (1382). درآمدی بر امنیت اجتماعی، فصلنامه‌ی مطالعات راهبردی، سال ششم، شماره مسلسل 19.

-   ـــــــــــــــ . (1385). گفتمانی پیرامون امنیت اجتماعی، فصلنامه‌ی مطالعات امنیت اجتماعی، معاونت اجتماعی و ارشاد ناجا – مرکز مستندات اجتماعی، شماره چهارم و پنجم.

-   ویسیان، محمد؛ زمانی، صادق؛ عین­شاهی، محمد.(1391). بررسی عوامل مؤثر بر توسعه‌ی امنیت پایدار (مطالعه‌ی موردی: استان کردستان)، مقالات همایش ملی شهرهای مرزی و امنیت؛ چالش­ها و رهیافت­ها، دانشگاه سیستان و بلوچستان، 30 و 31 فروردین 1391، صص2535-2521.

-     Bilging, Pinar; Both, Ken; Jones, Richard Wyn (1998). “Security studies: The next stage?” Inverno 98, N 48-2.

-     Buzan, Barry (2000), “Security Studies: Beyond Strategy”. (www.Yorku.ca/dmutimer*securitystudies.htm)

-     Buzan, Barry; Weaver, Ole (1998). Liberalism and security: the contradictions of the liberal leviathan, Copenhagen peace research institute (COPRI) Working papers.

-     Roe. Paul (1996). The societal security dilemma” Copenhagen peace research institute (COPRI) Working papers.

.