بررسی خواب بذر و تولید بذر مصنوعی در گیاه دارویی کلپوره (Teucrium polium L.)

محورهای موضوعی : کشاورزی و اقلیم

سعیده سعادت ¹ , احمد مجد ^{2 *} , لطفعلی ناصری ³ , علیرضا ایرانبخش ⁴ , مراد جعفری ⁵

1 - دانشجوی دکتری، گروه زیست شناسی، واحد علوم وتحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استاد، گروه زیست شناسی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - دانشیار، گروه باغبانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
4 - استاد، گروه زیست شناسی، واحد علوم وتحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
5 - دانشیار، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

تاریخ دریافت : 1402/08/20 تاریخ پذیرش : 1402/12/27 تاریخ انتشار : 1402/11/14

کلید واژه: بذر مصنوعی, جوانه‌زنی بذر, رکود بذر, Teucrium polium L.,

چکیده مقاله :

کلپوره(Teucrium polium L.)  گیاه دارویی مهم از خانواده نعنا (Lamiaceae) است که در معرض انقراض بوده و خواب بذر و جوانه‌زنی ضعیف آن از مشکلات اصلی زراعی آن می‌باشد. در این پژوهش، اثر 14 تیمار مختلف متشکل از جیبرلیک اسید،  اسید سولفوریک و سرمادهی در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار بر روی شکستن خواب بذر کلپوره مطالعه شد. نتایج نشان داد بین تیمارهای مختلف تفاوت معنی‌داری وجود داشته و بیشترین درصد و سرعت جوانه‌زنی بذور در تیمار با اسید سولفوریک 98 درصد به مدت 15 دقیقه و محلول اسید جیبرلیک (ppm1000) به مدت 120 ساعت در دمای 4 درجه سانتی گراد و کمترین آن در تیمارهای خیساندن در آب و نگهداری در دمای 4 درجه سانتی گراد به مدت دو هفته و کشت در محیط کشتMS  می باشد. یافته ها همچنین نشان داد که اعمال تیمار اسید سولفوریک و اسید جیبرلیک به همراه سرمادهی منجر به بیشترین درصد جوانه‌زنی بذور کلپوره شده که بیانگر بر آن است که خواب بذر در کلپوره از نوع فیزیکی- فیزیولوژیک است. نتایج نشان داد که بذرهای مصنوعی با خاستگاه مریستم نسبت به بذرهای مصنوعی با خاستگاه رویان سوماتیکی تحت شرایط نگهداری اتاق رشد و یخچال از نظر درصد جوانه‌زنی، تولید ریشه و ساقه بهتر بوده‌ است. بنابراین با روش‌های مذکور می‌توان مشکل زراعی این گیاه را برطرف نموده و با تولید بذر مصنوعی، از انقراض آن جلوگیری کرده و مواد اولیه‌ی کافی برای تولید داروهای مختلف با منشأ این گیاه را تأمین کرد.

 

چکیده انگلیسی:

Teucrium polium L. is an important medicinal plant from the Lamiaceae which is endangered and its seed dormancy and poor germination are its main agricultural problems. In this research, the effect of 14 different treatments consisting of gibberellic acid, sulfuric acid, and chilling was studied based on a completely randomized design with three replications on breaking seed dormancy. There was a significant difference between different treatments. The best seed germination performance was observed in the seeds treated with sulfuric acid 98% for 15 minutes and gibberellic acid solution (1000 ppm) for 120 hours at 4°C, while the lowest was found in seeds soaked in water and kept at 4°C for two weeks and cultured in MS culture medium. The results of this research showed that the treatment of sulfuric acid and gibberellic acid along with cooling led to the highest percentage of seed germination, implying seed dormancy in these plants is a physical-physiological type. The results showed that artificial seeds with meristem origin were better than artificial seeds with somatic embryo origin under the conditions of growth room and refrigerator in terms of germination percentage, root and stem production. Therefore, with the mentioned methods, it is possible to solve the agricultural problem of this plant and prevent its extinction by producing artificial seeds and provide enough raw materials for the production of different medicines with the origin of this plant.