واقع گرایی انتقادی، برون رفت از دوگانه پوزیتیویسم و هرمنوتیک

محورهای موضوعی : روابط بین الملل

اکبر اشرفی ¹ , علی فلاحی سیف الدین ²

1 - استادیار و عضو هیئت علمی دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
2 - دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

تاریخ دریافت : 1391/01/14 تاریخ پذیرش : 1391/02/06 تاریخ انتشار : 1391/04/05

کلید واژه: واژگان کلیدی: واقع‌گرایی‌انتقادی, ‌ ساختار, کارگزار, هستی‌شناسی‌ عمقی, تعامل‌گرایی, مدل گشتاری کردار اجتماعی,

چکیده مقاله :

چکیده حوزه علوم انسانی، بر خلاف علوم طبیعی که کمتر شاهد مناقشات روشی بوده است، عرصه کشمکش دیدگاه‌های متعدد و متعارض است. رویارویی پوزیتیویسم و هرمنوتیک (به عنوان دو مکتب اصلی فلسفه علوم اجتماعی)، در پاسخ به این سوال که تا چه حد می توان جامعه را با همان روش های علوم طبیعی مطالعه کرد؟، وجه غالب این منازعه را تشکیل می دهد؛ پوزیتیویسم قائل به وحدت روش شناختی و کاربست روش تجربی در مطالعات علوم انسانی است حال آنکه هرمنوتیک معتقد است میان این دو حوزه اساسا تفاوت ماهوی وجود دارد. در این میان برخی از رهیافت های جدید همچون واقع‌گرایی انتقادی کوشیده اند سنتزی برای برون رفت از این مناقشه ارائه کنند. نوشتار حاضر تلاش دارد حتی الامکان پرتویی بر این رهیافت بیفکند. بنابراین سوال اصلی تحقیق پیش روی این است که آیا واقع‌گرایی انتقادی قادر به ارائه سنتز جدیدی برای تلفیق وجوه اصلی پوزیتیویسم و هرمنوتیک بوده است؟ به منظور یافتن پاسخ های مناسب برای این سوال، ضمن اشاره‌ای مختصر به اصول پوزیتیویسم و هرمنوتیک بنیادهای فکری و پیوند این رهیافت (بویژه دیدگاه باسکار) با علوم طبیعی و اجتماعی مورد واکاوی قرار خواهد گرفت.

چکیده انگلیسی:

Abstract In contrast to natural science that have contain few methodological controversies, human science is dominated by unrewarding disputes among various and contrasting views; Affording rival answers by positivism and hermeneutics (as two main traditions in philosophy of social science) to the question that “to what extent can society be studied in the same way as nature?”, form the main dimension of these disputes. Positivists believe sciences are unified in their concordance with positivist principles, while hermeneutics has posited a cleavage in method between the natural and social sciences. Number of new traditions such as Critical Realism argues for Synthesis that overcomes this controversy. This paper attempts to explain critical realism as much as possible. So the main question to be dealt with in the present research is: could critical realism give a synthesis that brings together main aspects of positivism and hermeneutics?  Here in order to give appropriate answer to this question we start this research by looking briefly at positivism and hermeneutics and then move on to outline accounts of critical realism especially its bonds with natural and social science.   Key words: Critical realism, Structure, Agency, Depth ontology, Interaction, Transformational model of social action

منابع و مأخذ:

منابع

1-                بوردیو، پی یر(1380)نظریه کنش دلایل عملی و انتخاب عقلانی. چاپ اول. ترجمه مرتضی مردیها. تهران: انتشارات نقش و نگار.

2-                بنتون، تد و کرایب، یان(1384)فلسفه علوم اجتماعی بنیادهای فلسفی علوم اجتماعی، ترجمه شهناز مسمی پرست و محمود متحد،تهران:آگه.

3-                پارکر، جان(1386) ساخت­یابی، ترجمه حسین قاضیان. تهران: نشر نی.

4-                                 تریگ، راجر(1384) فهم علم اجتماعی، ترجمه شهناز مسمی پرست. تهران: نشر نی.

5-                جلایی پور، حمیدرضا و محمدی، جمال(1387). نظریه‌های متاخر جامعه شناسی. تهران: نشرنی.

6-                چالمرز، آلن اف. (1374)چیستی علم(درآمدی بر مکاتب علم شناسی)، ترجمه سعید زیباکلام، تهران: علمی و فرهنگی.

7-                ریتزر، جورج(1384) نظریه جامعه شناسی در دوران معاصر، چاپ نهم. ترجمه محسن ثلاثی. تهران: انتشارات علمی، 1384.

8-                سیدمن، استیون. کشاکش آراء در جامعه شناسی، ترجمه هادی جلیلی. تهران: نشر نی.

9-                فی، برایان(1383)پارادایم شناسی علوم انسانی، ترجمه مرتضی مردیها. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

10-           کسل، فیلیپ، (1383)چکیده آثار گیدنز، ترجمه حسین قاضیان. تهران: ققنوس.

11-           گیدنز، آنتونی (1384)مسایل محوری در نظریه اجتماعی: کنش، ساختار و تناقض در تحلیل اجتماعی،  ترجمه محمد رضایی. تهران: سعاد.

12-           لوپز، خوزه و اسکات، جان(1385)ساخت اجتماعی، ترجمه حسین قاضیان. تهران: نشر نی.

13-           وینچ، پیتر(1372)ایده علم اجتماعی و پیوند آن با فلسفه، ترجمه زیر نظرسمت. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).

14-           کلیر، اندرو(1382) «واقع گرایی انتقادی»، مترجم یارعلی کردفیروزجایی، مجله ذهن شماره 14.

 

15-            Archer, M. S. (2002)," Realism and the Problem of Structure and Agency", Journal of Critical Realisms, Alethia 5.1.

16-            Archer, et.al. (1998)  "General Introduction" in Critical Realism: Essential Reading.London.

17-            Archer M. s, Collier, a. and Douglas V. (2004). Porpora Transcendence (Critical Realism and god). London: Routledge.

18-            Bhaskar, Roy (2008), A Realist Theory of Science. London: Routledge.

19-            Bhaskar, Roy (1998). The Possibility of Naturalism: a Philosophical Critique of the Contemporary Human Sciences. New York and London: Routledge. 3rd Edition.

20-            Buch-hansen, Hubert (2005). "Critical Realism In The Social Sciences, an Interview with Roy Bhaskar", Distinktion No.11.

21-            Brown, A., Fleetwood, S. and Roberts, J. (2001). Critical Realism and Marxism. London: Routledge.

22-            Ekstrom Mats (1992). "Causal Explanation of Social Action: The Contribution of Max Weber and of Critical Realism to a Generative View of Causal Explanation in Social Science",Acta sociologica. 35.

23-            Houston, Stanley (2005), "Philosophy, Theory and Method in Social Work Challenging Empiricism’s Claim on Evidence-based Practice". Journal of Social Work. 5; 7.

24-            Harvey, David L. (2002). "Agency and Community: A Critical Realist Paradigm"  Journal for the Theory of Social Behavior, Vol. 32, Number 2, 1.

25-            Hartwig, Mervyn and Sharp, Rachel, The Realist Third Way, Routledge, Critical Realism: Interventions Series, 18. Xxiv.

26-            Henry Wai-chung Yeung (1997), "Critical Realism and Realist Research In Human Geography: A Method or A Philosophy In Search of A Method?" Human Geography 21,1,

27-            Henry John F (1997) "Critical Realism in Economics: Development and Debate", Journal of Economic Issues 21, 1.

28-            Kaboub, Fadhel. "Roy Bhaskar’s Critical Realism, A Brief Overview and a Critical Evaluation.

"http://F.students.umkc.edu/fkfc8/Bhaskarcr.htm

29-            "Roy Bhaskar Interviewed", Question by Christopher Norris, Philosophers Magazine. Issue 8,

30-            http://www.philosophers.co. uk/current/Bhaskar.htm

31-            Lewis, Paul (2000). "Realism, Causality, and the Problem of Social Structure." journal for the Theory of Social Behavior, Vol. 30, Number 3, 1.

32-            Lopez, Jose and Potter, Garry (2006). After Postmodernism an Introduction to Critical Realism. London: Atholene press.

33-            Pleasants, Nigel (1999). Wittgenstein and the Idea of a Critical Social Theory: A Critique of Giddens, Habermas and Bhaskar. Routledge.

34-            Peacock, Mark (2000). "Explaining Theory Choice: An Assessment of the Critical Realist Contribution to Explanation." Journal for the Theory of Social Behavior, Vol. 30, Number 3, 1.

35-            Patomaki H. Wight, C. (2004). "After Post Positivism? The Promises of Critical Realism." international studie. 44.

36-            Wad, Peter (2001) "Critical Realism and Comparative Sociology." 5th IACR Conference.

37-            Weik, Elke (2006),"Working Relationship A Meta-view on Structure And Agency", Theory And science, 7(1). p4.