الگوی شکل گیری روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران از دوره بازرگان تا دوره خاتمی (1384-1357)
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللیمحمد یوسفی جویباری 1 , سید محمد طباطبایی 2
1 - دکتری روابط بین الملل و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز
2 - استادیار و عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی
کلید واژه: اهداف ملی, نقش‌های ملی, واژگان کلیدی: روابط خارجی, سیاست خارجی ایران در دوره‌های حکومت دولت موقّت, دولت آرمانگرایان ایدئولوژی محور, دولت عملگرایان مصلحت‌محور, دولت آرمانگرایان فرهنگ‌محور, سمت‌گیری,
چکیده مقاله :
پس از وقوع انقلاب اسلامی، روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران متأثر از متغیرهای گوناگونی بوده که به نوبه خود نوع و مرزهای روابط خارجی در دوره‌های مختلف را تعیین و مشخص کرده است. در واقع، اهداف و نقش‌های ملی متفاوت در دوره‌های مختلف، به سمت‌گیری‌های متفاوت و در نهایت، روابط خارجی متفاوت در دوره‌های اول تا چهارم منجر شده است. این سؤال اساسی مطرح می‌شود که چه متغیرهایی در تعریف نقش‌ها و اهداف ملی بیشترین تأثیرگذاری را در دوره‌های اول تا چهارم داشته که درنهایت، به شکل‌گیری روابط خارجی متفاوت منجر شده است؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که ساختار نظام بین‌الملل، نیازهای داخلی، درک و نگرش تصمیم‌گیرندگان و ژئوپلتیک به‌عنوان چهار متغیر اساسی باعث تعریف نقش‌ها و اهداف ملی در دوره‌های اول تا چهارم شده که در نهایت، این روند به شکل‌گیری مرزهای روابط خارجی در دوره‌های اول تا چهارم منجر شده است. آنچه در این دوره‌ها باعث شکل‌گیری روابط خارجی متفاوت شده، متأثر از وزن متفاوت هر کدام از این متغیرهای چهارگانه در دوره‌های اول تا چهارم است. روش پژوهش در این مقاله، توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری داده‌ها منابع کتابخانه‌ای، اسنادی و اینترنتی است.
Abstract After the occurrence of the Islamic revolution, foreign relations of Islamic Republic of Iran underwent several changes and new variables emerged which on its turn led to changes in foreign relations and determined the nature and kind of relations in different period. In fact different national objectives and roles in several periods led to different orientation and consequently different foreign relations in the first to fourth period. Now the basic question which arises here is; what variables put the most impact on national objectives and roles in first to fourth period and as a result formation of different foreign relations? The structure of international system, domestic needs, the perception, attitude of decision makers and geopolitics are four important variables that have defined the national objectives and roles during first to fourth period and as a result led to formation of different dimension for foreign relations. The factors that have led to the formation of different foreign relations in four periods depend on the weight of the four mentioned variables. The methodology used in the study is descriptive-analytical and the method of data collection is library, documents and internet sources.