مطالعه تطبیقی تأثیر تحولات سوریه و عراق بر سیاست منطقه‌گرایی جمهوری اسلامی ایران و ترکیه
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی
محمدجواد فتحی
1
,
الهام رسولی ثانی آبادی
2
,
میلاد خسروی نژاد
3
1 - دانشجوی دکتری علوم سیاسی، گرایش آینده پژوهی انقلاب اسلامی، دانشگاه شاهد
2 - دانشگاه یزد
3 - دانش آموخته کارشناسی ارشد روابط بین الملل از دانشگاه علامه طباطبایی
کلید واژه: مکتب کپنهاگ, ایران, ترکیه, تحولات سوریه و عراق, امنیت منطقهای, واژه‌های کلیدی: منطقه‌گرایی,
چکیده مقاله :
چکیده امروزه منطقه گرایی یکی از الزامات سیاست خارجی کشورها را شکل می دهد و توجه به مناطق پیرامونی و پتانسیل های خاص هر کشور، دولت ها را به سمت راهبردهای منطقه ای خاصی رهنمود می کند. کشورها تلاش دارند با استفاده از نقش منطقه ای و ظرفیت های موجود، به افزایش قدرت بین المللی خود بیفزایند. ایران و ترکیه به عنوان دو کشور مهم منطقه ای به لحاظ شرایط خاص آنها در خاورمیانه، همواره به دنبال افزایش نقش منطقه ای خود بوده اند. تحولاتی که از سال 2011 در سوریه و سپس در کشور عراق از سال 2013 آغاز شد، تأثیرات زیادی بر منطقه گرایی دو کشور برجای گذاشته است. براین اساس، سؤال پژوهش حاضر این است که تحولات سوریه و عراق چه تأثیری بر منطقه‌گرایی ایران و ترکیه داشته است؟ فرضیه نیز بدین گونه است که تحولات منطقه با توجه به فراهم آوردن فرصت ها و چالش های مشترک منطقه ای، نگاه ژئوپلتیک ایران و ترکیه را تقویت کرده است. شایان ذکر است که با استفاده از تز مجموعه های امنیتی منطقه ای مکتب کپنهاک، چالش ها و فرصت هایی در قالب سه مؤلفه وابستگی متقابل امنیتی، الگوهای دوستی و دشمنی و همبستگی های فرهنگی و نژادی ایجاد شده است. براساس یافته های پژوهش، فرصت های سیاسی، ایدئولوژیک و اقتصادی و چالش های امنیتی و اقتصادی، موجب تقویت سیاست منطقه گرایی ایران و ترکیه پس از تحولات منطقه شده است. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده و گردآوری داده ها نیز کتابخانه ای ـ اسنادی بوده است.
Abstract: Nowadays regionalism is one of the requirements of active foreign policy. Keeping eyes on the developments in the peripheral region and their specific interest there guides the government to pursue suitable regional policies. Countries try to use their regional role and available opportunities to further their international position. Iran and Turkey as two regional powers and having important place among the Middle East countries are seeking to increase their regional role. The development which started from 2011 in Syria and later in 2013 in Iraq had great impact on regional policies of Iran and Turkey. The question raised by the present article is “what has been the impact of Syria and Iraq on regional policy of Iran and Turkey?” the hypothesis is “ the regional development in the said period have provided common opportunities and challenges for both the country and have strengthen the geopolitical look of Iran and Turkey”. The article has used Copenhagen framework named regional security suite theory and has categorized the opportunities and challenges in three determinants; namely mutual security interdependence, pattern of friendship and enmity and cultural and race affinities. The finding of the study shows that political, ideological and economic opportunities and security, economic challenges have strengthened the regional policy of Iran and Turkey after the said regional developments. The methodology used in the paper is descriptive-analytical
منابع
منابع فارسی
ابراهیمی، نبیاله .(1386). «تأملی بر مبانی و فرهنگ مکتب کپنهاگ»، فصلنامه سیاست خارجی، ش 82.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ .(1389). «گفتمان اسلام سلفی و جهانی شدن امنیت خاورمیانه»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال سیزدهم، ش 4.
آدمی، علی .(1391). «بحران بحرین و امنیت منطقهای جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه راهبرد، سال بیست ویکم، ش 62.
بوزان، باری .(1389). مردم، دولت‌ها و هراس، تهران: ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی.
بوزان، باری و ویور، الی .(1388). مناطق و قدرتها، ترجمه رحمان قهرمان‌پور، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
جعفریان، رسول .(1389). «تشیع در عراق و مناسبات با ایران»، فصلنامه مطالعات تاریخی، ش 15.
جی مارتین، لی .(1389). چهره جدید امنیت خاورمیانه، ترجمه قدیر نصری، تهران: انتشارات مطالعات راهبردی.
چگنیزاده، غلامعلی و آثار تمر، محمد .(1388). «تحرکات قومی کردها و امنیت ملی ترکیه»، فصلنامه علوم سیاسی، شماره دوم.
حشمتزاده، محمد باقر .(1387). تأثیر انقلاب اسلامی برکشورهای اسلامی، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
داد اندیش، پروین وکوزهگر کالجی، ولی .( 1389). «بررسی انتقادی نظریه مجموعه امنیتی منطقهای با استفاده از محیط امنیتی منطقه قفقاز جنوبی»، فصلنامه راهبرد، سال نوزدهم.
عبدالله خانی، علی .(1383). نظریههای امنیت، جلد اول، تهران: ابرار معاصر.
عسگریان، عباسقلی وتجری، سعید .(1396). «تأثیر بحران سوریه برروابط روسیه و ترکیه درمنطقه قفقاز»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، ش 97.
علائی، حسین .(1391). «تحلیل تغییرات موازنه قدرت در خاورمیانه در پی قیام‌های مردمی درکشورهای عربی»، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست وششم، ش 4.
فرجزاده، سکینه .(1389). «بررسی مواضع ترکیه نسبت به جنگ تحمیلی عراق علیه ایران»، فصلنامه دفاع مقدس، سال نهم، شماره سی وپنجم.
قاسمی، صابر .(1374). ترکیه، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
کوهکن، علیرضا وتجربی، سعید .(1393). «بحران سوریه و سیاست منطقهای عربستان سعودی»، فصلنامه راهبرد، ش 10.
مسعودنیا، حسین و همکاران .(1391). «ترکیه و بحران سوریه؛ از میانجیگری تا حمایت از مخالفان دولت»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال اول، شماره چهارم.
مقصودی، مجتبی .(1388). «جایگاه قومیت درمنافع ملی ایران»، فصلنامه روژهف، سال چهارم، ش ش 11 و 12 و 13.
نیاکویی، امیر و بهمنش، حسن .(1391). «بازیگران معارض در بحران سوریه، اهداف و رویکردها»، فصلنامه روابط خارجی، سال چهارم، ش4.
منابع لاتین
Smyth, Philip(2017),”Revolution Unveild:A Closer Look At Iran S Presence An Influence In The Middle East”,Atlantic Council.
Burns And William And Flournoy,Michele (2017)”Contain, Enforce And Enhange:An Integrated Us Strategy To Address Iran S Nuclear And Regional Challenge”, Carnegie Endowment For International Peace.
Eisenstadt, Michael(2015), “Iran And Iraq” ,The Washington Institute For Near East Policy.
Bekdil, Burak(2015),“Dateline: Turkey’s Double Game With Isis”,Middle East Quarterly, Available In: Http://Www.Meforum.Org/5317/Turkey-Isis
Katzman, Kenneth (2010),“ Iran – Iraq Relations”, CRS Report For Congress, No 12
“Turkey Sends In Jets As Syria's Sagony Spills Over Every Border” (25/Jul/ 2015), Guardian, Available In: Http://Theguardian.Com/World/2015/Jul/25
LUCAS, Scott(2015),“The Effects Of Russian Intervention In The Syria Crisis” , GSDRC
Cander, Cengiz(2017),“Turkeys Threats Against Kurdish Referendum Vague But Deliberate”Available In:Https://Www.Google.Com/Amp/S/Www.Al-Monitor.Com/Pulse/En/Originals/2017/09/Turkey-Iraqi-Kurdistan-Referendum-Ankara-Adopts-Ambiguity.Amp.Html
منابع اینترنتی
واعظی، محمود .(1386). چالش‌ها و رویکرد امنیتی ایران در محیط پیرامونی، مرکز تحقیقات استراتژیک، قابل دسترس در:
http://www..csr.ir/departements.aspx?abtid=07&&depid=44&semid=1095
علایی، حسین .(1392). در رقابت برای نفوذ در منطقه کجا هستیم، قابل دسترس در:
http://www.entekhab.ir/fa/news/104298
خبرگزاری صراط .(1392). چرا ایران از سوریه حمایت میکند، قابل دسترس در:
http://www.seratnews.ir/fa/news/108511
خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران .(1394). روابط اقلیم کردستان عراق با ایران به گواهی سنگرهای مشترک، قابل دسترس در: