تحلیل دولت شکننده عراق و معمای امنیت در خلیج فارس،

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

حسین معین آبادی بیدگلی ¹ , منصوره منصوری ² , پریسا شاه محمدی ³

1 - استادیار علوم سیاسی، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و الهیات، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
2 - دانش آموخته دیپلماسی و سازمان های بین المللی، دانشکده حقوق و الهیات، گروه علوم سیاسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.
3 - دانش آموخته دیپلماسی و سازمانهای بین المللی، دانشکده حقوق و الهیات، گروه علوم سیاسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.

تاریخ دریافت : 1401/02/16 تاریخ پذیرش : 1401/06/13 تاریخ انتشار : 1401/04/01

کلید واژه: خلیج فارس, عراق, معمای‌امنیت, دولت شکننده, نظم عربی,

چکیده مقاله :

معمای امنیت به عنوان یکی از دغدغههای اصلی کشورها در صحنه بینالمللی است که با افزایش امنیت یک کشور، سایر کشورها روند ناامنی را سیر خواهند کرد. وظیفه دولتها ارائه کالاهای سیاسی مانند؛ امنیت، امکانات اقتصادی، نظم قانونی و زیرساختارها است. زمانی که دولت این کارویژهها را نتواند ارائه کند، یک دولت شکننده محسوب می‌شود. مفهوم دولتهای شکننده در یک دهه اخیر، ازجمله ویژگیهای برخی کشورهای خاورمیانه شده است. عراق پس از سال 2003، در گروه دولتهای شکننده قرار گرفته و در طول این سالها همواره در سطح نامطلوبی از امنیت ارزیابی شده است. براین اساس، سوال اصلی این است که، دولت شکننده عراق چه تاثیری بر معمای‌ امنیت در خلیج فارس دارد؟ هدف این نوشتار با استفاده از روش توصیفی –تحلیلی، این است که به بررسی معمای ‌امنیت در عراق به عنوان دولتی در منطقه خلیج ‌فارس پس از سال 2003 بپردازد. یافتههای پژوهش نشان میدهد دولت شکننده عراق با برهم ‌زدن نظم عربی منطقه‌ای، زمینه‌سازی افزایش مداخلات نظامی، تاثیرگذاری بر موازنه ‌قوای منطقه‌ای بین ایران و عربستان، زمینه‌سازی گسترش فعالیت‌های تروریستی و قاچاق نفت در منطقه، معمای‌ امنیت در خلیج ‌فارس را تشدید نموده است.

چکیده انگلیسی:

The security dilemma,as one of the main concerns of countries in the international arena, that as one country's security increases, other countries will go through a process of insecurity.It is the duty of states to provide political goods such as security, economic facilities, legal order and infrastructure.When a state fails to provide these features, it is considered as a fragile state.The concept in the last decade, is one of the characteristics of some Middle Eastern countries.Iraq has been included in the group of fragile states since 2003 and has always had an unsatisfactory level of security since then.Accordingly,the main question is “what effect does the fragile state of Iraq have on the security dilemma in the Persian Gulf?”.Using a descriptive -analytical method, the purpose of this paper tries to examine the security dilemma in post-2003 Iraq as a state in the Persian Gulf region.Findings show that the fragile state of Iraq has intensified the security dilemma in the Persian Gulf by disrupting the regional Arab order, paving the way for increased military intervention,influencing the balance of power between Iran and Saudi Arabia, and paving the way for the spread of terrorist activities and oil smuggling in the Persian Gulf region.

منابع و مأخذ:

ابراهیمی، نبیالله، (1389)، «چشمانداز روابط کشورهای عرب با عراق جدید»،فصلنامه مطالعات راهبردی، سال13، شماره47، صص149ـ123.

-ابراهیمی،یعقوب( ،1394،)«نگاهساختارگرا به شکنندگی دولت در جهان اسلام»،فصلنامهزمیندر گستردهیسیاست،فرهنگ و فلسفه، شماره6، صص2-15.

-اختیاریامیری، رضا، (1394)، «نقش هویتهای متعارض در عدم شکلگیری اجتماعی امنیتی در منطقه خلیجفارس»،فصلنامه مطالعات فرهنگی و سیاسی خلیجفارس،دوره2، شماره3، صص1-21

-الیس، هادی، (1386،)خواستهی کردها برای تشکیل دولت و آیندهی عراق، ترجمهی امیرمحمد حاجییوسفی و معصومه انتظام، تهران: نشر وزارت امورخارجه.

-برژینسکی، ژبینگیو، (1386،)انتخاب: سلطه یا رهبری، ترجمه امیرحسین نوروزی، تهران: نشر نی.

-بروک، لوتار و سورنسون، جورج و استول، میشل و هنریکهلم، هانس، (1394،)دولتهای شکننده: جامعهشناسی جنگ و منازعه در دنیای مدرن، ترجمه احمد رشیدی، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.

-پورسعید، فرزاد، (1392،)فرهنگ توصیفی اصطلاحات امنیت، تهران: پژوهشگاه علومانسانی و مطالعات فرهنگی.

-رضایی، مهدی و تهامی، محمدجواد، (1396)، «بررسی پیامدهای امنیتیمنطقهای دولتهای شکننده؛بررسی موردی عراق»،مجله سیاست دفاعی، دوره25، شماره99، صص189ـ153.

-داویشا، عدید، (1386،)عراق:موانع، پیشرفتها و چشماندازها، ترجمه روحالله طالبی آرانی، تهران: وزارت امورخارجه.

-سلطانیگیشینی، محمدجواد و وثوقی، سعید و ابراهیمی، شهروز، (1396)، «دولت شکستخورده و جنگهای جدید: مطالعهی موردی داعش در خاورمیانه»،فصلنامه رهیافتهای سیاسی و بینالمللی، سال8، شماره3(49)، صص145ـ117.

-شیهان، مایکل، (1388،)امنیت بینالملل، ترجمه سیدجلال دهقانی فیروزآبادی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی. -کاظمی، حجت، (1395)، «خیزشهای هویتی، دولتهای شکننده و بحرانهای ژئوپلیتیکی خاورمیانه»،فصلنامه ژئوپلیتیک، سال13، شماره1، صص172ـ146.

-طاهری، ابراهیم و صادقیبکیانی، امین، (1395)، «تاثیر ساخت مجموعههای امنیتی بر امنیتمنطقهای(مطالعه موردی مجموعه امنیتی خلیجفارس)»،فصلنامه سیاست دفاعی، دوره24، شماره2(94)، صص47-88.

-عطار، سعید و سعیدیراد، آرش و رسولیثانیآبادی، الهام، (1397)، «تحلیل نهادی دولتهای ورشکسته»،فصلنامه مطالعات راهبردی، دوره21، شماره80(2)، صص135-158.

گریفیتس، مارتین، (1390،)دانشنامه روابط بینالملل و سیاست جهان، ترجمه علیرضا طیب، تهران: نشر نی.

مستقیمی، بهرام و ابراهیمی، نبیالله،(1386)، «روابط ایران با شورای همکاری خلیجفارس پس از سال2003،»فصلنامه سیاست، دوره37، شماره23، صص270-280.

نساج، حمید و نظری، مینا و پوررنجبر، مهدیه، (1394)، «شناسایی و تأمین منابع مالی داعش»،فصلنامه حبلالمتین، سال4، شماره11، صص55ـ37. 81/ فصلنامه تحقیقات سیاسی بین المللی  شمار ه51  تابستان 1401  صص 68-82

نظمی، ندا، (1388)، «القاعده و مسأله جهاد»،فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال16، شماره3، صص174ـ141. یزدانفام، محمود، (1390،)دولتهای شکننده و امنیت انسانی، تهران: نشر پژوهشکده مطالعات راهبردی

Altariq, Al-H. (2006). “The Arab Gulf States in The Shadow of The Iranian Nuclear Challenge”, The Henri l. Stemson Center, available at https: // pdfs. Seman ticscho lar.org/eb a1/359b4b1c66c466ace8b646901fb747c895d.pdf, pp. 1-26.

Blanchard, Ch. M. )Coordinator), katzman, K., Migdalovitz, C., & Sharp, J. M. (2009). “Iraq: Regional Perspectives and U.S. Policy”, Congressional Reserch Service (CRS), pp:1-35, in: https://fas.org/sgp/crs/mideast/RL33793pdf

Cordesman, A. H. & Khazai, S. (2014). “Iraq in Crisis, A Report of the CSIS Burke Chairin Strategy”, Center for Strategic and International Studies (CSIS( , Washington, DC: CSIS, Center for Strategic & International Studies, available at: https:// csispro d.s3.ama zonaws.c om/s3fspublic/ legacy_files/files/pu blication/140513_Cordesma IraqInCrisis_Web.pdf

Fragile States (2019). Powered by The Fund FOR Peace (2006-2019). 2019 in: https://fragilestatesindex.org/country-data/ Gardner, Z. (2012). “The Zionist Drive for Greater Israel”, available at: https://www.bibliotecapleyades.net/sociopolitica/esp_sociopol_zion92.html

Gould, L. A. & Pate, M. (2016). State Fragility Around the World: Fractured Justice and Fierce Reprisal, CRC Press, Published February 24.

Hinnebusch, R. (2007). “The US Invasion of Iraq: Explanations and Implications”, Critique: Critical Middle Eastern Studies, Vol.16, No. 3,2007, pp. 209-228. Also available at: https://www.tandfonline.com/doi/pdf/101080/10669920701616443?needAccess=true.

Howard, T. (2014). Failed States and the Origins of Violence, A Comparative Analysis of State Failure as a Root Cause of Terrorism and Political Violence, 1st Edition, Routledge.

Jackson, R. (1991). “Quasi-States: Sovereignty, International Relations and the Third World”, Cambridge Press.

Kinsman, J. (2016).“From Failed States to a Failed Region: The Middle East in Crisis”, 2016, available at: http://policymagazine.ca/pdf/18/PolicyMagazineMarchApril-2016-Kinsman.pdf , pp. 1-3.

Lujan, F. (2013). “The Future of American Military Intervention”, available at: http://www .cnas.org/files/documents/publications/CNAS_LightFootprint_VoicesFromTheField_Lujan.pdf

Nuruzzaman, M. )2008). “Failed and Fragile States”, in International Relations: Revisiting Issues and Rethinking Options, ACSP-CPSA,Vancouver, pp.1-26.

OECD library (2015). “The Changing Face of Fragility and its Implications Post-2015”, in: States of Fragility 2015: Meeting Post-2015 Ambitions, OECD Publishing, Paris, DOI: http://dx.doi.or g/10.1787/9789264227699-6-en.(Accessed on 7 December 2015).

Patrick, S. (2007). “Failed States and Global Security: Empirical Questions and Policy Dilemmas”, International Studies Review, vol.9, No. 4, pp. 644-662.

Reily, D. A. (2008). “The Two-Level Game of Failing States: Internal and External Sources of State Failure”, The journal Conflict Studies, available at: http://jour nals.hil.unb. ca/index.Php/j cs/article/vi ew/11244/13417, pp: 17-32.

Rotberg, R. (2003).“Failed States, Collapsed States, Weak States: Causes and Indicator”, in: https://www.wilsoncenter.org/sites/default/files/statefailureandstateweaknessinatimeofterrorpdf ,pp:1-25

Shabaneh, G. (2013). “Report, Kerry’s Visit to Saudi Arabia and the Saudi American Relations”, Al Jazeera Center for Studies, pp: 1-9. available at: HTTP.

Simons, A., & Tucker, D. (2007). “The Misleading Problem of Failed States: a 'sociogeography' of terrorism in the post-9/11 era”, Third World Quarterly, 28(2), pp. 387-401.

The World Bank, Doing business measuring Business Regulations 2006-2019, (2019). in: http://www.doingbusiness.org/endata. United Nations Development Program (2018). Human Development Reports, IN: http://hdr.undp.org/en/indicators137506#.

Waltz, K. (1979). Theory of International Politics. U.S, New York: McGrow-Hill. 82 تحلیل دولت شکننده عراق .../

Yoo, J. (2011). “Fixing Failed States”, available at: htps://scholarshi p.law.berkeley.e du/cgi/view contentcgi?article=2761&context=facpubslaw.berkeley.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=2761&c ontext=facpubs, 2011, pp.94-150.