هستی‌شناسیِ هنر از منظر فلسفه‌ی اسلامی
محورهای موضوعی : هنر
1 - دکتری معارف اسلامی، دانشگاه تهران، دانشکده الهیات، پردیس فارابی، تهران، ایران(نویسنده مسئول)
کلید واژه:
چکیده مقاله :
مسألۀ این تحقیق، بررسی چیستی، چرایی و چگونگیِ تحقق هنر از منظر فلسفه‌ی اسلامی می‌باشد. این بررسی، براساس تبار‌شناسی فلسفیِ هنر در سه لایه‌ی مفهومی، ماهوی و وجودی می‌باشد؛ از این رو در ابتدا، سنخ مفهومی این پدیده از منظر فلسفی تبار‌شناسی شده و براساس آن در لایه‌ی ماهوی، عناصر دخیل در تعریف هنر به زبان فلسفی، بازتولید و در مرحله‌ی بعد،براساس بازتولید فلسفی این عناصر، به بررسی نحوه‌ی تحقق هنر از منظر فلسفه‌ی اسلامی پرداخته می‌شود. با انجام این تحقیق به روش تحلیلی – اسنادی، روشن می‌شود که تحقق هنر از منظر فلسفه‌ی اسلامی منوط به انجام یک نظام فرآیندی می‌باشد که دارای چهار ریزفرآیند است. به این صورت که در ابتدا، فرآیند ظهور معنا در هنرمند صورت‌گرفته و سپس با فرآیند ایجادِ یک ایده برای تبدیل معنا به اثر هنری ادامه پیدا می‌کند. در مرحله‌ی بعد، با استعاره‌سازی اثر هنری و متناسب با آن معنای مدّ نظر، روند هنری شدن آن معنا، شکل می‌گیرد. در انتها نیز با ایجاد معنا در مخاطبِ اثر هنری، فرآیندِ تحقق هنر خاتمه می‌یابد.
The objective of this research is to investigate the 'what,' 'why,' and 'how' of realizing art from the perspective of Islamic philosophy. This examination is rooted in the philosophical genealogy of art across three layers: conceptual, substantive, and existential. Initially, the conceptual origin of this phenomenon is explored from a philosophical standpoint. Subsequently, in the substantive layer, the elements contributing to the definition of art are elucidated in philosophical terms. In the third stage, the method of realizing art from the perspective of Islamic philosophy is scrutinized based on the philosophical reproduction of these elements. Conducted in an analytical-documentary manner, this research reveals that the realization of art, from the perspective of Islamic philosophy, relies on a systematic process comprising four micro-processes. Firstly, the emergence of meaning occurs in the artist, followed by the creation of an idea to transform this meaning into an artistic work. Subsequently, by metaphorically aligning the artistic effect with the intended meaning, the process of rendering that meaning into art takes shape. Ultimately, the process of realizing art concludes with the audience of the artistic work interpreting and internalizing the created meaning.