حقوق بزه‏دیده از منظر فقه و آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 و اساسنامه دیوان کیفری بین‏ المللی

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات میان رشته ای فقه

قاسم کرباس فروش ¹ (استادیار گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر، ایران. (نویسنده مسئول): [e-mail])
حبیب اسدی ² (استادیار گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر، ایران. [e-mail])

تاریخ دریافت : 1400/09/21 تاریخ پذیرش : 1400/10/14 تاریخ انتشار : 1400/09/01

کلید واژه: اخلاق, آیین دادرسی کیفری, بزه‏دیده, حقوق بزه‏دیده, دیوان کیفری بین ‏المللی,

چکیده مقاله :

بدون تردید حمایت از بزه دیده امری ضروری و غیرقابل انکار در رسیدگی های کیفری است. این حمایت مظاهر مختلفی دارد که معمولاً دولت ها برای تأمین حداقل آن تلاش می کنند. قانونگذار ایران نیز در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392، با تعریف واژه ی بزه دیده و پرداختن به حقوقی مانند حق شناسایی و تکریم بزه دیده حق آگاه سازی بزه دیده، حق دسترسی فوری و آسان به نظام عدالت کیفری؛ تامین امنیت بزه دیده، حق محرمانگی تحقیقات، جبران خسارت بزه دیدگان، حق برخورداری از وکیل و معاضدت حقوقی و اعطای نمایندگی خاص به بزه دیدگان، هم ترازی حقوق بزه دیده با متهم تساوی سلاح ها، حق برخورداری از حمایت های پزشکی و روانی، حقوق بزه دیده در مرحله ى تجدیدنظر ،با در نظر گرفتن اصول اخلاقی مسیر خویش را بیشتر به سمت سیستم حقوق اخلاقی چرخانده است. و از انجا که این اخلاق مداری در سیستم کیفری ایران دارای سابقه زیادی در این حد نبود است جای تامل و پژوهش زیادی دارد .بررسی های تطبیقی در این نوشتار نشان می دهد که حقوق مذکور منطبق با حقوق بزه دیده در اساسنامه و آیین دادرسی دیوان کیفری بین المللی است؛ لذا قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 علیرغم ایراداتی که به لحاظ نظری دارد و اشکالاتی که ممکن است در عمل به بار بیاورد، سعی نموده است که نسبت به مقررات سابق دادرسی کشورمان، نگاه یکسانی و اخلاقی را به حقوق متهم و بزه دیده داشته باشد. به این منظور تضمین هایی را مقرر نموده است که تحقق این مهم را در عالم واقع میسر نماید. از یک سو با مقرر نمودن تضمین های عام و کلی، در صدد حمایت از طرفین شکایت کیفری بر آمده و از سوی دیگر تضمین های متناسب با وضعیت هریک از طرفین، به آنها اختصاص داده است.بررسی های تطبیقی در این نوشتار نشان می دهد که حقوق مذکور منطبق با حقوق بزه دیده در اساسنامه و آیین دادرسی دیوان کیفری بین المللی است؛ لذا قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 علیرغم ایراداتی که به لحاظ نظری دارد و اشکالاتی که ممکن است در عمل به بار بیاورد، سعی نموده است که نسبت به مقررات سابق دادرسی کشورمان، نگاه یکسانی و اخلاقی را به حقوق متهم و بزه دیده داشته باشد. به این منظور تضمین هایی را مقرر نموده است که تحقق این مهم را در عالم واقع میسر نماید. از یک سو با مقرر نمودن تضمین های عام و کلی، در صدد حمایت از طرفین شکایت کیفری بر آمده و از سوی دیگر تضمین های متناسب با وضعیت هریک از طرفین، به آنها اختصاص داده است.

چکیده انگلیسی:

With the emergence of victim protection and the emergence of supportive victimology in the twentieth century, the forgotten position of the victim in the criminal process was restored and its findings expressed in the form of universal standards for victim protection. Victim support is an indispensable and indisputable factor in criminal proceedings. This support has various manifestations that governments usually try to provide at least. The Iranian legislator also in the Criminal Procedure Code of 2013, defining the word "victim" and addressing rights such as the right to be recognized and to be given the right to be victimized have the right to be informed, have immediate and easy access to the criminal justice system; , The right to confidentiality of investigations, compensation of victims, the right to legal aid and assistance and special representation to the victims, the equality of rights of the accused with the equality of arms, the right to medical and psychological protection, the rights of the victim at the stage. Appeal, in line with ethics, has shifted its course toward the moral rights system. There is much to think and research about since this orbital ethic in the Iranian penal system has not had such a long history.Comparative studies in this article show that the above rights are in line with the rights found in the Statute and Rules of Procedure of the International Criminal Court; therefore, the Code of Criminal Procedure adopted in 2013, despite its theoretical objections and possible drawbacks He has tried to have a uniform and ethical view of the rights of the accused and the victim in relation to the previous rules of our country. To this end, it has made assurances that this realization will be possible in the real world. On the one hand, by providing ...