بررسی اثر شوری بر عملکرد دانه، غلظت سدیم و پتاسیم 18 ژنوتیپ گندم نان در مرحله پرشدن دانه

محورهای موضوعی : زراعت

شبنم کامیاب ¹ , خلیل عالمی سعید ² , محمد رضا اصلاحی ³ , محمد مرادی ⁴

1 - دانشجوی دکتری، گروه ژنتیک و اصلاح نباتات، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اهواز، اهواز، ایران
2 - دانشیار، اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، اهواز، ایران
3 - استادیار، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی، اهواز، ایران
4 - استادیار، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران

تاریخ دریافت : 1399/07/25 تاریخ پذیرش : 1400/01/21 تاریخ انتشار : 1399/10/01

کلید واژه: تنش شوری, گندم, پتاسیم, سدیم,

چکیده مقاله :

از جمله مهمترین عامل کاهش رشد و تولید گیاهان دربیشتر مناطق جهان از جمله خوزستان تنش شوری است. اصلاح خاک های شور، بهبود مدیریت آبیاری و معرفی ارقام متحمل به عنوان روش های مقابله با شوری می باشند.هدف از این آزمایش معرفی ارقام متحمل و نسبتا سازگار با شرایط هر منطقه است که بتوانند تولید اقتصادی قابل قبولی ارایه دهند.در این پژوهش، آزمایش گلدانی در شرایط محیط بیرون از گلخانه (شرایط طبیعی)، فاکتوریل در قالب طرح کاملآ تصادفی با 18 ژنوتیپ گندم نان در سه تکرار در سه شرایط آبیاری با با آب لوله کشی (63/1 دسی زیمنس بر متر) ، شوری 14 دسی زیمنس بر متر و شوری 21 دسی زیمنس بر متر طراحی و اجرا گردید. ارزیابی ژنوتیپ ها از نظر تحمل به شوری با استفاده از شاخص های وزن خشک، وزن هزار دانه، عملکرد دانه در بوته و محتوای نسبی آب انجام گرفت. رقم سیروان در هر دو سطح شوری 14 دسی زیمنس (30/17 میلی گرم بر گرم وزن خشک سدیم) و 21 دسی زیمنس (43/28 میلی گرم بر گرم وزن خشک سدیم) دارای بیشترین میزان سدیم برگ و رقم افلاک (70/8 میلی گرم بر گرم وزن خشک سدیم)، دارای کمترین میزان سدیم در شرایط تنش شوری 21 دسی زیمنس بود.با توجه به نتایج بدست آمده در بین ژنوتیپ های مورد بررسی در این پژوهش افلاک به‌عنوان رقم متحمل، رقم سیروان به‌عنوان حساس و رقم ارگ به‌عنوان متوسط از میان ارقام سازگار به شرایط خوزستان انتخاب شدند.

چکیده انگلیسی:

Salinity stress is a major problem of limiting agricultural productivity and plant growth in many regions of the word including south-west Iran. There are various practices that can apply including Improvement of saline soils and irrigation management and introduction of toleratedcultivars. The aim of experiment is introducing tolerant and semi tolerant cultivars in many regions for acceptable crop yields. Breeding for salinity tolerance, pot experiment under natural conditions in a completely randomized design and enforced in three replications in three states in a stress, fourteen ds/m and twenty-one ds/m. Genotypes were evaluated for salinity tolerance by using dry matter of grain, seed number, grain yield, 1000-grain weight, and relative water content, leaf Na+, leaf K+, leaf K+/Na+. Sirvan cultivar at both salinity levels 14 (17.30 mg/g) and 21 (28.43 mg/g) ds/m, had the highest amount of leaf sodium and aflak cultivar (8.70 mg / g dry weight), had the lowest sodium concentration under 21 ds/m salinity stress. According to the results, among the genotypes studied, aflak as resistant cultivar, Sirvan as susceptible and Arg cultivar as a medium were selected from varieties adapted to Khouzestan conditions.

منابع و مأخذ:

. ریاحی، م.، مستاجران، ا.، میراولیایی، م. 1398 . بررسی اثر تنش شوری بر جوانهزنی بذر 18 رقم گندم
( Triticum aestivum L. (. نشریه فیزیولوژی محیطی گیاهی ، 58 : 10 - 1 .
2 . نهتانی، ح.، مهدینژاد، ن. 1399 . ارزیابی تحمل تنش شوری براساس خصوصیات بیوشیمیایی و مورفولوژیک
برخی ارقام گندم. علوم و تحقیقات بذر ، 7 : 55 - 67 .
3. Cheraghi, S.A, Hasheminejhad M.Y, Rahimian M.H. 2009. An overview of the salinity problem in Iran: Assessment and monitoring technology. In: Advances in the assessment and monitoring of salinization and status of biosaline agriculture Reports of expert consultation held in Dubai, United Arab Emirates, 26–29 November 2007. World Soil Resources Reports No. 104. FAO, Rome, p 21-22.
4. Wenji, L, Xiaoli, M, Peng, W, Lianyin L. 2018. Plant salt tolerance mechanism: A review. Biochemical and Biophysical Research Communications. 495(1): 286-291.
5. WU, H. 2018. Plant salt tolerance and sodium and transport. The Crop Journal. 6(3): 2015-225.
6. Kumar, S, Beena, A.S, Awana, M, Singh, A. 2017. Physiological, biochemical, epigenetic and molecular analysis of wheat genotypes with contrasting salt tolerance. Plant Science. 12: 257-268.
7. Desheva, G. 2016. Correlation and path coefficient analysis of quantitative characters in winter bread wheat varieties. Trakia Journal of Sciences. 14(1): 24-26.
8. Saqib, M, Zorb, C, Rengel, Z, Schubert, S. 2005. The expression of the endogenous vacuolar K+/Na+ antiporters in roots and shoots correlates positively with the salt resistance. Plant Science. 169: 959-965.
9. Shafiq, F, Reza, SH, Bibi, A, Khan, L. 2018. Influence of proline priming on antioxidative potential and ionic distribution and its relationship with salt tolerance of wheat. Cereal Research Communications. 46(2): 1-12.
10. Allel, D, Benamar, A, Badri M, Abdelly, C. 2019. Evaluation of salinity tolerance indices in north African barley accessions at reproductive stage. Czechia Journal of genetics and plant Breeding. 55(2): 61-69.
11. Patterson, B, Macrae, E, Ferguso, I. 1984. Estimation of hydrogen peroxide in plant extracts using titanium (IV). Annual Biochemical. 139: 487-492.
12. Ritchi, S.W, Naguyen, H.T, Holiday, A.S. 1990. Leaf water content and gas exchange parameters of two wheat genotypes differing in drought resistance. Crop Science. 30: 105-111.

13. Rivelli, A.R, Munns, R.A. James, R. 2016. Effect of salinity on water relations and growth of wheat genotypes with contrasting sodium uptake. Functional Plant Biology. 29(9): 1065-1074
14. Meneguzzo, S, Navari-Izzo F, Izzo R. 2000. NaCl effects on water relations and accumulation of mineralnutrients in shoots, roots and cell sap of wheat seedling. Journal of Plant Physiology. 156: 711-716.
15. Tvakoli, F, Moradi, F, Vazan, S, Shiran, B. 2019. Differential response of salt-tolerance and susceptible barley genotypes to salinity stress. Journal of Crop Science. 24(3): 244-260.
16. Zaman, B, Niazi, B.H, Athar, M, Ahmad, M. 2005. Response of wheat plants to sodium and calcium ion interaction under saline environment. International Journal of Environmental Science and Technology. 2(1): 7-12.
17. Wang, M, Xia, G., 2018. The landscape of molecular mechanism for salt tolerance in wheat. The Crop Journal. 6(1): 42-47.
18. Asgari, H.R, Cornelis W, Van Damme P. 2011. Effect of salinity on wheat (Triticum aestivum L.) grain yield, yield components and ion uptake. Desert. 16: 169-175.
19. Yassin, M, Hossain, A, Fara, S, Saneoka, H. 2019. Assessment of salinity tolerance bread wheat genotypes: using stress tolerance indices. Fresenius Environmental Bulletin. 28(5): 4199-4217.
20. MohamedB Ali, M, El-Sadek A. 2016. Evaluation of drought tolerance indices for wheat (Triticum aestivum L.) under irrigated and rainfed conditions. Communications in Biometry and Crop Science. 11(1): 77-89.
21. Zafar, S, Ashraf, M.Y, Niaz, M, Abida, K, Jafar, H. 2015. Evaluation of wheat genotypes for salinity tolerance using physiological indices as screening tool. Pakistan Journal of Botany. 47(2): 397-405.
22. Ekiz, H, Yilmaz, A. 2003. Determination of the salt tolerance of some barley genotypes and the characteristics affecting tolerance. Turkish Journal of Agriculture and Forestry. 27: 253-360.
23. Maha, A, Sanaa, I, Mabrook, Y, Amira, Y, Gouda M. 2017. Evaluation of some Egyptian bread wheat cultivars under salinity stress. Alexandria Science Exchange Journal. 38(12). 259-270.