تبیین اثر بخشی مدل کسب‌وکار اقتصاد دایره‌ای در شرکت‌های دانش بنیان
محورهای موضوعی : مدیریت بازاریابی
فاطمه شهدکار
1
(دانشجوی دکتری کارآفرینی بین الملل، واحد امارات متحده عربی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
تقی ترابی
2
(دانشیار، گروه مدیریت اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
فریدون رهنمای رود پشتی
3
(استاد، گروه مدیریت بازرگانی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
کلید واژه: اقتصاد خطی, مدل‌های کسب‌وکار, مدل‌های کسب‌وکار اقتصاد دایره‌ای, اقتصاد دایره‌ای, شرکت‌های دانش بنیان,
چکیده مقاله :
هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر به کارگیری مدل کسب‌وکار اقتصاد دایره‌ای برای شرکت‌های دانش بنیان می‌باشد. این پژوهش از نظر هدف، در دسته پژوهش‌های کاربردی و بر اساس نحوه جمع‌آوری داده‌ها، توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش عبارتند از کلیه مدیران شرکت‌های دانش بنیان پنج استان کشور که در سال 1400 به خدمت اشتغال داشته‌اند؛ که تعداد 354 نفر به عنوان نمونه تحقیق، به روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای انتخاب شدند. در این پژوهش از پرسش‌نامه محقق ساخته استفاده شده که روایی و پایایی آن مورد تأیید قرار گرفت. برای تحلیل داده‌های گردآوری شده از آزمون‌های کولموگروف- اسمیرنف، به منظور نرمال بودن داده‌ها و همچنین تحلیل عاملی تأییدی و روش معادلات ساختاری از نرم‌افزار (AMOS24) استفاده شد. یافته‌ها نشان داد که در بین مؤلفه‌های مورد مطالعه به ترتیب: فرآیند با ضریب مسیر (0/76)، الزامات اجرای اقتصاد دایره‌ای (0/88)، رابط کاربری (0/97)، اکوسیستم با ضریب مسیر (0/99)، ساختار مالی (0/99) و ارزش (0/99) بیشترین تأثیر را در مدل کسب‌وکار اقتصاد دایره‌ای دارند. مدل حاصل از این پژوهش می‌تواند راه‌گشای دست‌اندرکاران و برنامه‌‌ریزان معاونت علمی ریاست جمهوری، وزارت علوم، مدیران پارک‌های علم و فناوری جهت پیاده‌سازی و اجرای موفق اقتصاد دایره‌ای و مدل کسب‌وکار مربوطه، ارتقای سطح اقتصادی کشور و نیز ایجاد فرصت‌های نوآورانه و سازگار با محیط‌زیست جهت افزایش اشتعال و رونق اقتصادی می‌باشد.
The purpose of this study is to evaluate the effect of applying the circular economy business model to knowledge-based companies. In terms of purpose, this research is in the category of basic-developmental research and based on the method of data collection, it is descriptive-survey. The statistical population of this study includes all managers of knowledge-based companies in five provinces of the country in 1400, in which 354 people were selected as the research sample by stratified random sampling. In this study, a standard questionnaire was used whose validity and reliability were confirmed. Kolmogorov-Smirnov tests were used to analyze the collected data in order to normalize the data as well as confirmatory factor analysis and structural equation method (AMOS24). Findings showed that among the studied components are: process with path coefficient (0/76), implementation requirements of circular economy (0/88), user interface (0/97), ecosystem with path coefficient (0/99), financial structure (0/99) and value (0/99) have the greatest impact on the business model of the circular economy. The results showed that using a business model can open the way for those involved and planners of the Vice President for Science, Ministry of Science, managers of science and technology parks to improve the country's economic level and also create innovative and environmentally friendly opportunities to increase prosperity and economic prosperity.
ابراهیمی ع.ح، جعفرزاده م، بزرگی ص. "بررسی عوامل مؤثر بر نگرش و قصد مصرف‌کنندگان به خرید محصولات جعلی برندهای لوکس"، فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات بازاریابی نوین، 1391؛ 2(3): 1-34.
باباپور ا، سعیدنیا ح، علیپور درویش ز. "ارایه الگوی کسب‌وکار تجارت الکترونیک در بازارهای صنعتی با تأکید بر نقش زنجیره ارزش"، مجله مدیریت بازاریابی، 1396؛ 12(35): 51-61.
برجویی مجرد ص، حسینی ف. "تأثیر نوآوری باز و نوآوری مدل کسب‌وکار بر عملکرد شرکت‌های دانش بنیان"، اولین همایش علمی پژوهشی یافته‌های نوین علوم مدیریت، کارآفرینی و آموزش ایران، تهران، انجمن توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین، 1394.
تاری م، مرادی م، ابراهیم‌پور م. "بررسی عوامل مؤثر بر رشد و موفقیت شرکت‌های دانش بنیان"، فصلنامه رشد فناوری، 1394؛ 12(45): 36-44.
دهقانی م. "بررسی تأثیر مدل کسب‌وکار باز بر نوآوری استراتژیک و کسب مزیت رقابتی در شرکت‌های دانش بنیان استان بوشهر"، پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی، گروه مدیریت، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خلیج فارس، 1394.
زعفرانیان ر، نیرومند پ، رنجبر م. ''الگوهای طراحی مدل کسب‌وکار''، فصلنامه کار و جامعه، 1390؛ 13۵، صص. 4-10.
شهدکار ف، ترابی ت. "اقتصاد دانش محور عینیت اقتصاد دایره‌ای"، ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات میعاد اندیشه، 1400.
شهدکار ف، ترابی ت. "فرصت‌های کارآفرینی در اقتصاد دایره‌ای"، ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات میعاد اندیشه، 1400.
Ahmed R.M. “Simplified Business Model”, International Journal of Business Administration, 2021; 12(3): 36-41.
Amit R, Zott C. “Creating value through business model innovation”, MIT Sloan Management Review, 2012; 53(3): 41-49.
Amato A. “The Circular Economy Challenge: Towards a Sustainable Development”, Sustainability, 2022; 14(6): 3458.
Benz A.L. “Critical Success Factors for Circular Business Model Innovation from the Perspective of the Sustainable Development Goals”, Sustainability, 2022; 14(10): 5816.
Bocken N.M.P, Geradts T.H.J. “Barriers and drivers to sustainable business model innovation: Organization design and dynamic capabilities”, Long Range Plann, 2020; 53(4).
Brendzel-Skowera K. “Circular Economy Business Models in the SME Sector”, Sustainability, 2021; 13(13): 7059.
Ellen McArthur, F. “Growth Within: A Circular Economy Vision for a Competitive Europe”, 2015; https://www.ellenmacarthurfoundation.org/assets/downloads/publications/ EllenMacArthurFo undation_Growth-Within_July15.pdf (accessed on 13 September 2018).
Firman A. “Business Model and Creation of Value on X Company in Makassar”, International Journal of Scientific & Technology Research, 2022; 7(9): 54-60.
Gamidullaeva L, Shmeleva Tolstykh T, Shmatko A. “An Assessment Approach to Circular Business Models within an Industrial Ecosystem for Sustainable Territorial Development”, Sustainability, 2022; 14(2): 704.
Han J, Heshmati A, Rashidghalam M. “Circular Economy Business Models with a Focus on Servitization”, Sustainability, 2020; 12(21): 8799.
McKinsey Co. “'Growth Within: A Circular Economy Vision for A Competitive Europe’', EU: Ellen McArthour Foundation & McKinsey Center, 2015.
Mentink B. “Circular Business Model Innovation: A Process Framework and a Tool for Business Model Innovation in a Circular Economy”, Master of Science in Industrial Ecology Thesis, Delft University of Technology & Leiden University, 2014; 1-167.
Mihai, F., Minea, I. “Sustainable Alternative Routes versus Linear Economy and Resources Degradation in Eastern Romania”, Sustainability, 2021; 13(19): 1-23.
Motke F.D, Gomes C.M, Kneipp J.M, Perlin A.P, Damke L.I, d Lamberti T.B. “Circular Business Model Innovation and Its Relationship with Business Performance in Brazilian Industrial Chemical Companies”, Frontiers in Sustainability, 2022; 2.
Neves S.A, Marques A.C. “Drivers and barriers in the transition from a linear economy to a circular economy”, Journal of Cleaner Production, 2022; 341: 130865.
Osterwalder A, Pigneur Y. “Business model generation: a handbook for visionaries, game changers, and challengers”, John Wiley & Sons, 2010.
Salwin M, Jacyna-Gołda I., Kraslawski A. &Waszkiewicz E.A. “The Use of Business Model Canvas in the Design and Classification of Product-Service Systems Design Methods”, Sustainability, 2022; 14(7): 4283.
Schatzl C. “Circular Economy and Its Implications for the Design of Business Models, M.A. Thesis. Johannes Kepler Universität Linz, 2020.
Scheel C, Aguiñaga E, Bello B. “Decoupling Economic Development from the Consumption of Finite Resources Using Circular Economy. A Model for Developing Countries”, Sustainability, 2020; 12(4): 1291.
Spreafico Ch. “An analysis of design strategies for circular economy through life cycle assessment”, Environmental Monitoring and Assessment, 2022; 194: 180.
Stephan G. “Circular Economy: Illusion or First Step towards a Sustainable Economy: A Physico-Economic Perspective”, Sustainability, 2022; 14(8): 4778.
United Nations Environment Programme. “The Role of Business in Moving from Linear to Circular economies”, UNEP, Nairobi, 2021.
_||_ابراهیمی ع.ح، جعفرزاده م، بزرگی ص. "بررسی عوامل مؤثر بر نگرش و قصد مصرف‌کنندگان به خرید محصولات جعلی برندهای لوکس"، فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات بازاریابی نوین، 1391؛ 2(3): 1-34.
باباپور ا، سعیدنیا ح، علیپور درویش ز. "ارایه الگوی کسب‌وکار تجارت الکترونیک در بازارهای صنعتی با تأکید بر نقش زنجیره ارزش"، مجله مدیریت بازاریابی، 1396؛ 12(35): 51-61.
برجویی مجرد ص، حسینی ف. "تأثیر نوآوری باز و نوآوری مدل کسب‌وکار بر عملکرد شرکت‌های دانش بنیان"، اولین همایش علمی پژوهشی یافته‌های نوین علوم مدیریت، کارآفرینی و آموزش ایران، تهران، انجمن توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین، 1394.
تاری م، مرادی م، ابراهیم‌پور م. "بررسی عوامل مؤثر بر رشد و موفقیت شرکت‌های دانش بنیان"، فصلنامه رشد فناوری، 1394؛ 12(45): 36-44.
دهقانی م. "بررسی تأثیر مدل کسب‌وکار باز بر نوآوری استراتژیک و کسب مزیت رقابتی در شرکت‌های دانش بنیان استان بوشهر"، پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی، گروه مدیریت، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خلیج فارس، 1394.
زعفرانیان ر، نیرومند پ، رنجبر م. ''الگوهای طراحی مدل کسب‌وکار''، فصلنامه کار و جامعه، 1390؛ 13۵، صص. 4-10.
شهدکار ف، ترابی ت. "اقتصاد دانش محور عینیت اقتصاد دایره‌ای"، ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات میعاد اندیشه، 1400.
شهدکار ف، ترابی ت. "فرصت‌های کارآفرینی در اقتصاد دایره‌ای"، ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات میعاد اندیشه، 1400.
Ahmed R.M. “Simplified Business Model”, International Journal of Business Administration, 2021; 12(3): 36-41.
Amit R, Zott C. “Creating value through business model innovation”, MIT Sloan Management Review, 2012; 53(3): 41-49.
Amato A. “The Circular Economy Challenge: Towards a Sustainable Development”, Sustainability, 2022; 14(6): 3458.
Benz A.L. “Critical Success Factors for Circular Business Model Innovation from the Perspective of the Sustainable Development Goals”, Sustainability, 2022; 14(10): 5816.
Bocken N.M.P, Geradts T.H.J. “Barriers and drivers to sustainable business model innovation: Organization design and dynamic capabilities”, Long Range Plann, 2020; 53(4).
Brendzel-Skowera K. “Circular Economy Business Models in the SME Sector”, Sustainability, 2021; 13(13): 7059.
Ellen McArthur, F. “Growth Within: A Circular Economy Vision for a Competitive Europe”, 2015; https://www.ellenmacarthurfoundation.org/assets/downloads/publications/ EllenMacArthurFo undation_Growth-Within_July15.pdf (accessed on 13 September 2018).
Firman A. “Business Model and Creation of Value on X Company in Makassar”, International Journal of Scientific & Technology Research, 2022; 7(9): 54-60.
Gamidullaeva L, Shmeleva Tolstykh T, Shmatko A. “An Assessment Approach to Circular Business Models within an Industrial Ecosystem for Sustainable Territorial Development”, Sustainability, 2022; 14(2): 704.
Han J, Heshmati A, Rashidghalam M. “Circular Economy Business Models with a Focus on Servitization”, Sustainability, 2020; 12(21): 8799.
McKinsey Co. “'Growth Within: A Circular Economy Vision for A Competitive Europe’', EU: Ellen McArthour Foundation & McKinsey Center, 2015.
Mentink B. “Circular Business Model Innovation: A Process Framework and a Tool for Business Model Innovation in a Circular Economy”, Master of Science in Industrial Ecology Thesis, Delft University of Technology & Leiden University, 2014; 1-167.
Mihai, F., Minea, I. “Sustainable Alternative Routes versus Linear Economy and Resources Degradation in Eastern Romania”, Sustainability, 2021; 13(19): 1-23.
Motke F.D, Gomes C.M, Kneipp J.M, Perlin A.P, Damke L.I, d Lamberti T.B. “Circular Business Model Innovation and Its Relationship with Business Performance in Brazilian Industrial Chemical Companies”, Frontiers in Sustainability, 2022; 2.
Neves S.A, Marques A.C. “Drivers and barriers in the transition from a linear economy to a circular economy”, Journal of Cleaner Production, 2022; 341: 130865.
Osterwalder A, Pigneur Y. “Business model generation: a handbook for visionaries, game changers, and challengers”, John Wiley & Sons, 2010.
Salwin M, Jacyna-Gołda I., Kraslawski A. &Waszkiewicz E.A. “The Use of Business Model Canvas in the Design and Classification of Product-Service Systems Design Methods”, Sustainability, 2022; 14(7): 4283.
Schatzl C. “Circular Economy and Its Implications for the Design of Business Models, M.A. Thesis. Johannes Kepler Universität Linz, 2020.
Scheel C, Aguiñaga E, Bello B. “Decoupling Economic Development from the Consumption of Finite Resources Using Circular Economy. A Model for Developing Countries”, Sustainability, 2020; 12(4): 1291.
Spreafico Ch. “An analysis of design strategies for circular economy through life cycle assessment”, Environmental Monitoring and Assessment, 2022; 194: 180.
Stephan G. “Circular Economy: Illusion or First Step towards a Sustainable Economy: A Physico-Economic Perspective”, Sustainability, 2022; 14(8): 4778.
United Nations Environment Programme. “The Role of Business in Moving from Linear to Circular economies”, UNEP, Nairobi, 2021.