محتوا و ساختار ارزشها در نوجوانان ایرانی

محورهای موضوعی : روان درمانگری

محمد تقی دلخموش ¹ , مهرناز احمدی مبارکه ²

1 - مربی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب
2 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب

تاریخ دریافت : 1394/03/13 تاریخ پذیرش : 1394/03/13 تاریخ انتشار : 1390/07/01

کلید واژه: پرسشنامه تشبیهی ارزش, نوجوانان, ارزشها, نظریه ارزشی شوارتز, تحلیل کوچکترین فضا,

چکیده مقاله :

پـژوهش حاضر در پی کشف روابط معنایی و ساختـاری ارزشها در نوجوانان ایرانی بود. بدین منظور 1532 دانش‌آموز (766 دختـر، 766 پـسر) به نسبت مسـاوی در پایه‌های تحصیلی سوم راهنمایی (14 ساله) و سـوم نظری (17 ساله)، به روش نمونه‌برداری تصادفی طبقه‌بندی شده از 6 منطقة آمـوزش و پرورش شهر تهران انتـخاب و با پرسشنامة تشبیهی ارزش (شوارتز و دیگران، 2001)، ارزشیابی شدند. روی‌آورد آماری پژوهش برای تحلیل ساختاری و منظومه‌های محتوایی ارزشها، فن تحلیل کوچکترین فضا بود. یافته‌های پژوهش نشان دادند که محتوا و ساختار ارزشهای انسانی نوجوانان ایرانی در سطـح وسیعی با الگوی نظری جهان‌شمول ارزشها (شوارتز، 1992) مطابقت دارد، و معنابخشی و ساخت‌دهی به ارزشها در دختران و پسران مشابه اسـت. انحراف از الگوی مورد انتظار نیز در مواردی مشاهده شد. ریخت ارزشی خیرخواهی با ساختار ریخت اصلی مطابقت نکرد و رابطة پویشی ابعاد رتبة بالاتر تعالی ‌خـود و گسترش خود نقض شد. این ساختارهای کمّی تغیـیریافته خصیصه‌های ویژه (شاخص فرهنگ) نوجوانان ایرانی را منعکس مـی‌کنـند. پژوهش حاضر، یافته‌های بحث‌انگیزی را در باب ماهیت ارزشهای اخلاقی نوجوانان ایرانی در پی داشت.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study was to examine the meaning and structural relations of values among Iranian adolescents. The Portrait Value Questionnaire (PVQ; Schwartz et al., 2001) was administered to 1532 students (766 females, 766 males) in eighth- and eleventh- grades (age groups 14 and 17, respectively) who were selected equally from six educational districts of Tehran using stratified random sampling. The Smallest Space Analysis (SSA) technique was performed to analyze the structure and content constellations of values. Findings indicated that the content and structure of human values among Iranian adolescents were widely consistent with the universal theoretical model of values proposed by Schwartz (1992). There were no sex differences in defining the meaning and structuring of values. However, some variations of the expected model were observed. The location of benevolence value type was not consistent with the prototypical structure of values, and the dynamic relation between the "self-transcendence" and "self-enhancement" higher-order values was violated. These modified structures represents Iranian adolescents' specific characteristics (culture index). The present study suggested some controversial findings regarding the nature of moral values in Iranian adolescents.