شناخت عوامل مؤثر بر شکل گیری گورستانهای تاریخی: مطالعه‌ای در گورستان های اهواز
محورهای موضوعی : تاریخ و تمدن اسلامی
حامد حیاتی
1
(مربی گروه معماری، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران)
نسترن مرادیانی
2
(دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران)
بهنام اسکندری
3
(کارشناس ارشد تاریخ ایران باستان، اهواز، ایران)
کلید واژه: تپه‌های باستانی اهواز, عرصه‌های تدفینی, گورستان تاریخی, گورستانهای اهواز,
چکیده مقاله :
با توجه به تخریب‌های شهری و عدم شناخت کافی درباره گورستانها، این پژوهش در پی شناخت دقیق تر گورستانهای تاریخی شهر اهواز و ارزیابی عوامل مؤثر در شکل گیری آن هاست. در این مقاله روش گردآوری داده ها بر مبنای اطلاعات کتابخانه ای و مطالعات میدانی گسترده است و اطلاعات جمع آوری شده از نوع کیفی است که به توصیف شرایط موجود نمونه های مطالعاتی می پردازد. هم‌چنین در این پژوهش با انطباق مشاهدات عینی و اسناد کتابخانه های به تحلیل عوامل مؤثر بر شکل گیری آرامستان‌ها پرداخته شده است. روش تحقیق این پژوهش از نوع پژوهش‌های توصیفی_تحلیلی است. براساس نتایج حاصل از این پژوهش، عوامل متعددی بر شکل گیری و توسعه گورستان ها تأثیرگذار است که می توان آن ها را به طور کلی در دو دسته عوامل درونی و عوامل بیرونی و به طور جزئی تر در شش دسته کالبد، بستر، منظر، تاریخ، ساختارهای اجتماعی و اقتصادی و بافت گروه بندی نمود.
Because of urban destruction and lack of sufficient knowledge about cemeteries, the aim of the present study is to emphasize on the importance of historical cemetery and evaluate the historical cemeteries of Ahwāz and effective factors of the formation. The data collection method is based on library information and field studies. That describes the existing conditions of the study samples and the effective factors in the formation of cemeteries is analyzed by adapting the objective observations and library documents. The research method is descriptive-analytical and based on the results of this study, several factors affect the formation and development of cemeteries, which can be divided into two categories of internal and external factors and in more detail in six categories of body, context, perspective, history, social, and economic structures and context.
آریس، فیلیپ، تاریخ مرگ، ترجمه محمدجواد عبداللهی، تهران، نشرعلم، 1392ش.
آقاجان بیگلو، عماد، «بررسی گورستان از منظرهای متنوع شهرشناسی»، اندیشه ایرانشهر، ش13، 1388ش.
همو، «بررسی گورستان در هزاره سوم»، اندیشه ایرانشهر، ش13، 1388ش.
اسکندری، بهنام، صابئین مندایی ایران از آغاز تا امروز، یزد، نشر سید علیزاده، 1398ش.
اسمعیلی، شبنمالسادات، «ما و گورستان، نگاهی به فضای گورستان از منظر انسان‌شناسی مکان»، اندیشه ایرانشهر، ش 13، 1388ش.
بحرانیپور، علی، گزارش کوتاه محوطه همکاری با دکتر یاسوهیرو یوکاییچی و دکتر تاتسویا موری، 1396ش.
پارسا پژوه، سپیده، «گورستان از ابتدا تاکنون، مروری اجمالی بر تاریخچه تدفین»، اندیشه ایرانشهر، ش13، 1388ش.
حاجیپور، خلیل، «طرح موضوعات پژوهشی در حوزه شهر و گورستان»، اندیشه ایرانشهر، ش13، 1388ش.
حقیر، سعید و یلدا شوهانیزاده، «چگونگی ارتقاء جایگاه گورستانها در جوانب فرهنگی و اجتماعی توسعه پایدار شهری»، باغ نظر، ش 17، 1390ش.
خبرگزاری مهر:https://www.mehrnews.com
زنگنه، ابراهیم، «مزارات ایران»، مشکوه، ش 43، 1373ش.
صابر، کبیر و محمد باقر، «آثار سنگی تمدن اسلامی در گورستان ارامنه تبریز- ریشهیابی و تبیین دلایل وجودی»، باغ نظر، ش23، 1391ش.
طالع، امین، مقبرهسازی هنر فراموششده: بررسی گونهشناسی مقبرهسازی و هنرهای پیرامون آن در ایران و جهان، شیراز، نشر نویدشیراز، 1393ش.
علینژاد، روجا، سفیدچاه، «نمایهای فراتر از یک گورستان: شناخت و بررسی مضامین و نقوش تصویری گورستان سفیدچاه»، هنرهای زیبا، هنرهای ﺗﺠﺴﻤﯽ، ش 58، 1393ش.
فرهادیپور، احمد، «راهبردهای مکانیابی گورستان در شهرهای کشور»، اندیشه ایرانشهر، ش13، 1388ش.
فیضی، محسن و سینا رزاقیاصل، «گورستانها به مثابه مناظر فرهنگی»، اندیشه ایرانشهر، ش13، 1388ش.
مجتهدزاده، روح ا.. و زهرا نامآور، در جستجوی هویت شهری اهواز، 1388ش.
مسعودیاصل، بهزاد، فرزین، احمدعلی و ناصر براتی، «مردمپسندی در یادمانهای شهید، ارزیابی موفقیت اجتماعی طرحهای بنیاد شهید»، ویژهنامه منظر، ش 34، 1395ش.
ملاصالحی، حکمتالله، «بازخوانی حافظه و هویت در معماری یادمانی ایران»، باغ نظر، ش34، 1394ش.
منتظرالمهدی، اصغر و حسین حمیدی اصفهانی، جایگاه آرامستان و نقش آن در شهر اسلامی، نخستین همایش آرمانشهراسلامی، اصفهان، 1387ش.
منصوری، کاوه، «حفاظت از گورستانهای تاریخی درون شهری به مثابه مناظر فرهنگی شهر»، ماهنامه تخصصی شهر و منظر، ش33، 1395ش.
همو، گورستانهای تاریخی، موزههای روباز شهر، بوم، ش3، 1394ش.
همو، «معماری مرگ، معماری یادمانها»، فصلنامه نقد کتاب، ش5، 1394ش.
منصوری، کاوه، مسعود، محمد و محمدسعید ایزد، «شناخت عوامل مؤثر بر شکلگیری گورستانهای تاریخی (با تأکید بر گورستانهای تاریخی شهر تهران)»، باغ نظر، ش 16، 1398ش.
موثقی، رامین و سحر آیرملو، عناصر هویت فرهنگی، مرجع مهندسی عمران، اولین همایش بینالمللی شهر برتر طرح برتر، همدان، سازمان عمران و شهرداری همدان، 1385ش.
میرشاهزاده، شروین، «بهسازی گورستانهای تاریخی در ایران»، اندیشه ایرانشهر، ش 13، 1388ش.
وحیدزادگان، فریبا، ایرانیبهبهانی، فریبا و محمدحسن طالبیان، «ارزیابی متغیرهای تأثیرگذار بر زیبایی منظر تاریخی_فرهنگی آرامستا‌‌ن‌های اسلامی ایران، نمونه موردی: تختفولاد اصفهان»، مطالعات شهر ایرانی اسلامی، ش11، 1392ش.
هول، فرانک و دیگران، باستانشناسی غرب ایران، مترجم زهرا باستی، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها، 1381ش.
Bowker, J., The Meaning of Death. Cambridge University Press, Cambridge, 1991.
Carter, Elizabeth., Elam in the Second Millenium B.C: The Archaeological Evidence, Ph.D. diss. University of Chicago, 1971.
Hall, S., “Burial and Sequence in the Later Stone Age of the Eastern Cape Province, South Africa”, South African Archaeological Bulletin, 2000.
Curl, J.S., A Celebration of Death. London: Bats ford, 1993.
Meyer, R., Cemeteries. In G. Goreham (Ed.), Encyclopedia of rural America. Oxford: ASCClio, 1997.
Manneke, E., History in Hamilton Cemetery, Hamilton, Hamilton Munipal Cemeteries, 2012.
Obayashi, H., (ed.) Death and Afterlife: Perspectives of World Religions. Praeger, New York, 1992.
Rugg, J., The emergence of a new burial from: cemetery development in the first half of the nineteenth century, 1998.
Taylor, Troy, From beyond the Grave, Whitechapel Productions, 2000.
http://sokhango.blogfa.com.
_||_Aghajan Beiglou, Emad, “Barrisī- yi Gūristān az Manẓar- hā- yi Mutinawwiʿ- yi Shar- shināsī”, Andīsha- yi Iran- Shahr, No. 13, 1388/ 2010.
Aghajan Beiglou, Emad, “Barrisī- yi Gūristān Dar Hizāra- yi Siwwum”, Andīsha- yi Iran- Shahr, No. 13, 1388/ 2010.
Alinejad, Roja, “Sifīd- 1āh, An Image Beyond of a Cemetery Recognition and Study on themes and Visual Motifs of Sifīd- 1āh `s Cemetery”, Hunar- hā- yi Zībā, Hunar- hā- yi Tajassumī, No. 58, 1393/ 2015.
Aries, Philippe, Tārīkh- Marg(Western attitudes toward death: from the Middle Ages to the present), Mohammad Javad Abdullahi, Tehran, Nashr- i ʿIlm, 1392/ 2014.
Bahranipour, Ali, Guzārish- i Kūtāh- i Muḥawwaṭa- yi Hamkārī Bā Dr.(PhD) Yasuhiro Yokkaichi & Dr.(PhD) Tatsuya Mori, 1396/ 2018.
Bowker, J., The Meaning of Death, Cambridge University Press, Cambridge, 1991.
Carter, Elizabeth, Elam in the Second Millenium B.C: The Archaeological Evidence. Ph.D. diss. University of Chicago, 1971.
Curl, J.S., A Celebration of Death, London, Bats ford, 1993.
Eskandari, Behnam, Ṣābiʾīn- i Mandāyī- yi Iran Az Āghāz Tā Imrūz, Yazd, Nashr- i Seyed Alizadeh, 1398/ 2020.
Esmaeili, Shabnam Sadat, “Mā wa Gūristān, Nigāhī Ba Faḍāy- i Gūristān Az Manẓar- i Insān- shināsī- yi Makān”, Andīsha- yi Iran- Shahr, No. 13, 1388/ 2010.
Faizi, Mohsen & Sina Razzaghi-Asl, “Gūristān- hā ba Mathāba- yi Manāẓir- i Farhangī”, Andīsha- yi Iran- Shahr, No. 13, 1388/ 2010.
Farhadi Pour, Ahmad, “Rāhburd- hā- yi Makān- yābī- yi Gūristān dar Shahr- hā- yi Kishwar”, Andīsha- yi Iran- Shahr, No. 13, 1388/ 2010.
Haghir, Saeed & Yalda Shoohanizd, “Promoting Role of Cemeteries in Social and Cultural Aspects of Sustainable Urban Development in Iran”, Bāgh- i Naẓar, No. 17, 1390/ 2012.
Hajipour, Khalil, “Ṭarḥ- i Mūḍūʿāt- i Pazhūhishī dar Ḥawza- yi Shahr wa Gūristān”, Andīsha- yi Iran- Shahr, No. 13, 1388/ 2010.
Hall, S., “Burial and Sequence in the Later Stone Age of the Eastern Cape Province, South Africa”, South African Archaeological Bulletin, 2000.
Hole, Frank & Others, The Archaeology of Western Iran: settlement and society from prehistory to the Islamic conquest, Trans. Zahra Basti, Tehran, SAMT, 1381/ 2003.
Manneke, E., History in Hamilton Cemetery, Hamilton, Hamilton Munipal Cemeteries, 2012.
Mansouri, Kaveh, “Gūristān- hā- yi Tārīkhī, Mūza- hā- yi Rūbāz- i Shahr”, Būm, No. 3, 1394/ 2016.
Mansouri, Kaveh, “Ḥifāẓat az Gūristān- hā- yi Tārīkhī - yi Darūn Shahrī ba Mathāba- yi Manāẓir- i Farhangī- yi Shahr”, City & Landscape, No. 33, 1395/ 2017.
Mansouri, Kaveh, “Miʿmārī- yi Marg, Miʿmārī- yi Yādmān- hā”, Naqd- i Kitāb, No. 5, 1394/ 2016.
Mansouri, Kaveh, Masoud, Mohammad & Mohammad Saeid Izadi, “Recognition of Effective Factors of the Formation of Historical Cemeteries By Focusing on Historical Cemeteries of Tehran”, Bāgh- i Naẓar, No. 16, 1398/ 2020.
Masoudi- Asl, Behzad, Farzin, Ahmad- Ali & Nasser Barati, “Mardum- Pasandī dar Yādmān- hā- yi Shahīd, Arzyābī- yi Muwaffaqiyyat- i Ijtimāʿī- yi Ṭarḥ- hā- yi Bunyād Shahīd”, Wīzha- nāma- yi Manẓar, No. 34, 1395/ 2017.
Meyer, R., Cemeteries. In G. Goreham (Ed.), Encyclopedia of rural America, Oxford, ASCClio, 1997.
Mirshahzadeh, Shervin, “Bihsāzī- yi Gūristān- hā- yi Tārīkhī dar Iran”, Andīsha- yi Iran- Shahr, No. 13, 1388/ 2010.
Mojtahedzadeh, Rouhollah & Zahra Nam Avar, Dar Justujū- yi Huwiyyat- i Shahrī- yi Ahvaz, 1388/ 2010.
Mollasalehi, Hekmatollah, “Rereading of Memory and Identity in Monumental Architecture of Iran”, Bāgh- i Naẓar, No. 23, 1394/ 2016.
Montazerolmahdi, Asghar & Hossein Hamidi Esfahani, Jāygāh- i Ārāmistān wa Naqsh- i Ān Dar Shahr- i Islāmī, Nukhustīn Hamāyish- i Ārmān Shahr- i Islāmī, Isfahan, 1387/ 2009.
Movasaghi, Ramin & Sahar Ayrumlu, ʿAnāṣir -i Huwiyyat- i Farhangī, Marjaʿ Muhandisī- yi ʿUmrān, Awwalīn Hamāyish- i Bayn al- Milalī- yi Shar- i Bartar- i Ṭarḥ- i Bartar, Hamedan, Civil Engineering Organization Of Hamedan, 1385/ 2007.
Obayashi, H. (ed.), Death and Afterlife: Perspectives of World Religions, Praeger, New York, 1992.
Parsa Pajouh, Sepideh, “Guristān Az Ibtidā Tā Kunūn, Murūrī Ijmālī bar Tārīkh- Ĉa- yi Tadfīn”, Andīsha- yi Iran- Shahr, No. 13, 1388/ 2010.
Rugg, J., The emergence of a new burial from: cemetery development in the first half of the nineteenth century, 1998.
Saber, Kabir & Mohammad- Bagher, “A Study of the Islamic Stone Works in Tabriz Armenians Cemetery”, Bāgh- i Naẓar, No. 23, 1391/ 2013.
Tale, Amin, Maqbara- Sāzī- yi Hunar- i Farāmūsh- Shuda: Barrisī- yi Gūna- Shināsī- yi Maqbara- Sāzī wa Hunar- hā- yi Pīrāmūn- i Ān Dar Iran wa Jahān, Shiraz, Nashr- i Nawīd- i Shiraz, 1393/ 2015.
Taylor, Troy, From beyond the Grave. Whitechapel Productions, 2000.
Vahidzadegan, Fariba, Irani Behbahani, Fariba & Mohammad Hasan Talebian, “Arzyābī- yi Mutighayyir- hā- yi Taʾthīr- Gudhār Bar Zībāyī- Manẓar- i Tārīkhī- Farhangī- yi Ārāmistān- hā- yi Islāmī- yi Iran, Nimūna- yi Mūridī(for example): Takht- i Fūlād- i Isfahan”, Muṭāliʿāt- i Shahr- i Iranī- yi Islāmī, No. 11, 1392/ 2014.
Zanganeh, Ebrahim, “Mazārāt- i Iran”, Mishkat, No. 43, 1373/ 1995.
http://sokhango.blogfa.com.
https://www.mehrnews.com.