بررسی اثر پیش فرآوری با قلیا بر ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی و رئولوژیکی ژلاتین فیل ماهی ایرانی (بلوگا)
محورهای موضوعی : میکروبیولوژی مواد غذاییسمیرا صباغ پور 1 , علی معتمدزادگان 2 , میلاد حدیدی 3
1 - کارشناس ارشد گروه علوم و صنایع غذایی، واحد علوم و تحقیقات آیت الله آملی، دانشگاه آزاد اسلامی، آمل، ایران
2 - استادیار گروه علوم و صنایع غذایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران
3 - کارشناس ارشد گروه علوم و صنایع غذایی، واحد علوم و تحقیقات آیت الله آملی، دانشگاه آزاد اسلامی، آمل، ایران
کلید واژه: : استخراج, پیش فرآوری, رئولوژی, ژلاتین, فیل ماهی,
چکیده مقاله :
مقدمه: ژلاتین یک بیوپلیمر مهم کاربردی است که به طور گسترده در مواد غذایی به کار می‌رود. ژلاتین‌های تجاری به دلایل مذهبی و فرهنگی اجتماعی در ادیان اسلام و یهودیت قابل پذیرش نمی‌باشند، به همین دلیل استخراج ژلاتین از ضایعات صنعت فرآوری ماهی به عنوان منبع جایگزین ژلاتین‌های تجاری، اهمیت قابل توجهی پیدا کرده است. مواد و روش‌ها: به منظور بهینه سازی شرایط استخراج ژلاتین از پوست فیل ماهی ایرانی (Huso huso)، تأثیر غلظت هیدروکسیدسدیم (075/0-05/0-01/0 نرمال) و هیدروکسیدکلسیم (01/0-05/0-075/0 نرمال) بر بازده استخراج، نقطه ذوب، ویسکوزیته، استحکام ژل، رنگ و وزن ملکولی ژلاتین استخراجی مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان داد که بیشترین راندمان استخراج ژلاتین از پوست فیل ماهی ایرانی مربوط به هیدروکسیدکلسیم 05/0 نرمال بود، همچنین در بررسی نقطه ذوب مشخص گردید که بالاترین و پایین‌ترین نقاط ذوب (98/30و 28 درجه سانتی‌گراد) به ترتیب مربوط به تیمار هیدروکسیدسدیم 01/0 نرمال و هیدروکسیدکلسیم 05/0 نرمال بود (05/0>p). ویسکوزیته نمونه‌ها با کاهش غلظت قلیا افزایش یافت. در عین حال غلظت هیدروکسیدسدیم در مقایسه با غلظت هیدروکسیدکلسیم تاثیر بیشتری را بر ویسکوزیته داشت. (05/0p<). بیشترین استحکام ژل(582 گرم)در نمونه پیش تیمار شده با هیدروکسیدسدیم 01/0 نرمال دیده شد. در خصوص رنگ، اختلاف معنی‌داری بین تیمارها مشاهده نگردید. با توجه به الگوی الکتروفورز در همه تیمارها زنجیره آلفا دیده شد. غلظت باند‌های مربوط به زنجیره های آلفا و بتا در تیمار هیدروکسیدکلسیم 075/0 نرمال کمتر از سایر نمونه‌ها بود. نتیجه‌گیری: نتایج نشان دادند که پیش فرآوری استخراج ژلاتین از پوست ماهی مذکور توسط هیدروکسیدسدیم در غلظت 01/0 نرمال، موجب تولید ژلاتین با ویژگی های عملکردی بهتری می‌گردد.
Introduction: Gelatin is a natural biopolymer that is most widely used in food industry. Commercial gelatin due to its social, cultural and religious reasons are not acceptable by some therefore, gelatin extracted from fish processing waste might be employed as an alternative source for commercial gelatin. Materials and Methods: In order to optimize the extraction of gelatin from the skin of Iranian beluga fish ( Huso huso), the effect of different concentrations of NaOH (0.01, 0.05 and 0.075 N) and Ca(OH) 2 (0.01, 0.05 and 0.075N) on the extraction yield, melting point, viscosity, gel strength, colour and the molecular weight of extracted gelatin were investigated. Results: The results indicated that the highest extraction yield was obtained when 0.05 N Ca (OH) 2 was employed. The highest and lowest melting points (30.98 and 28.0°C) were related to the treatments concerned with 0.01N NaOH and 0.05 N Ca (OH)2 respectively (p< 0.05). The viscosities were increased as the alkali concentrations were reduced, however sodium hydroxide concentration affected the viscosity more than calcium hydroxide (p<0.05). Gel strength was affected more by 0.01N sodium hydroxide. There were not significant differences between the treatments concerning colour changes. Conclusion: The results indicated that 0.01 N NaOH treatment produced gelatin with improved functionality and characteristics.