بررسی تنوع و تعیین فاصله ژنتیکی در 25 ژنوتیپ گلرنگ بهاره Carthamus tinctorius L.

محورهای موضوعی : ژنتیک

آزاد خلیلی موسوی ¹ , رضا تقی زاده ² , حمید خزاعی ³ , امیرحسن امیدی تبریزی ⁴

1 - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد آستارا
2 - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد آستارا
3 - گروه زیست‌شناسی کاربردی دانشکده کشاورزی و جنگلداری Helsinkie فنلاند
4 - موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج

تاریخ دریافت : 1387/05/09 تاریخ پذیرش : 1387/09/18 تاریخ انتشار : 1388/03/25

کلید واژه: گلرنگ Carthamus tinctorius L, همبستگی و تجزیه کلاستر,

چکیده مقاله :

گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) یکی از گیاهانی است که سازگاری بالایی به خشکی دارد و برای کشت در مناطق خشک و نیمه خشک مناسب است. در این آزمایش تعداد 25 ژنوتیپ گلرنگ بهاره شامل ژنوتیپ های بومی ایرانی و ارقام خارجی در قالب یک طرح لاتیس ساده ‌(5×5)، در سال زراعی 1384-1383 در منطقه کرج ارزیابی شدند. صفات مختلفی از جمله تعداد غوزه در بوته، تعداد دانه در غوزه، ارتفاع بوته، تعداد شاخه های فرعی، روز تا گلدهی، روز تا رسیدگی، درصد روغن، عملکرد دانه و روغن بررسی شد. نتایج نشان داد که بین ژنوتیپ ها از لحاظ همه صفات اختلاف معنی داری وجود دارد. بیشترین عملکرد دانه و روغن به I.L.111 و T.N.612-A تعلق داشت. عملکرد دانه با تعداد غوزه در بوته، تعداد شاخه های فرعی، روز تا گلدهی، بیوماس و عملکرد روغن همبستگی مثبت و معنی داری داشت. تجزیه کلاستر به روش وارد و فاصله اقلیدسی 25 ژنوتیپ را در سه کلاستر گروه بندی کرد.

چکیده انگلیسی:

Safflower (Carthamus tinctorius L.) is one of the plants which has a high adaptation to different conditions such as resistance to drought and it is suited to be grown in arid and semi-arid regions. In this experiment, 25 genotypes of spring safflower including Iranian local genotyps and foreign cultivars were evaluated in a simple lattice Design (5x5) in 2004-2005 in Karaj. Different traits studied include: head number each plant, seeds each head, plant height, number of secondary branches, days to flowering, days to maturity, oil percentage, 1000 seed weight, seed and oil yields. The results showed that there were significant differences among the genotypes for all traits. The highest seed and oil yields belonged to I.L.111 and T.N.612-A.Seed yield had positive and significant relationships with head number each plant, number of secondary branches, days to flowering, biomass and oil yields. Cluster analysis using Ward's method and Euclidian distances, classified the 25 genotype into three clusters.

منابع و مأخذ:

امیدی تبریزی، ا.ح.، قنادها، م. ر.، احمدی، م.ر.، پیغمبری، س.ع. (١٣٧٨) بررسی صفات مهم زراعی ارقام گلرنگ بهاره از طریق روش­های چند متغیره آماری. مجله علوم کشاورزی ایران. جلد ٣٠. شماره ٤. صفحات ٨26-٨17.

امیدی تبریزی، ا.ح. (1379) بررسی خصوصیات کمی وکیفی ژنوتیپ­های بهاره وپائیزه – گزارش نهائی طرح تحقیقاتی – بخش تحقیقات دانه های روغنی موسسه تحقیقات اصلاح وتهیه نهال وبذر کرج.

امیدی تبریزی، ا. ح.، احمدی، م. ر.، شهسواری، م. ر. و کریمی، س. (١٣٧٩) بررسی پایداری عملکرد دانه و روغن درچند رقم و لاین. گلرنگ زمستانه. نهال و بذر. جلد ١٦. شماره ٢. صفحات ١45- ١30.

اهدایی، ب. و نورمحمدی، ق. (١٣٦٣) اثر تاریخ کاشت روی عملکرددانه و سایر صفات زرا عی دورقم گلرنگ. مجله علمی کشاورزی. دانشگاه شهید چمران ( اهواز ). شماره ٩. صفحات ٣٨-٢٨.

باقری ا.، یزدی صمدی، ب.، تائب، م. و احمدی، م.ر. (1380) بررسی تنوع ژنتیکی در جمعیت­های بومی گلرنگ ایران. مجله علوم کشاورزی ایران.جلد32. شماره 2. صفحات 456- 447.

باقری، م. و خواجه پور، م.ر. (1377) بررسی اثر تاریخ کاشت بر عملکرد، اجزاء عملکرد ارقام گلرنگ در منطقه اصفهان. پنجمین کنگرة زراعت و اصلاح نباتات ایران، صفحات 23-17.

برادران، ر. (1374) بررسی رابطه ژنتیکی عملکردواجزای آن درمطالعه همبستگی صفات مهم زراعی درگلرنگ ازطریق تجزیه علیت.پایان نامه کارشناسی ارشداصلاح نباتات. دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاداسلامی واحد کرج.

پاسبان اسلام، ب. و قاسمی مستانه، ط. (1385) ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد در ژنوتیپ­های گلرنگ بهاره. مجله علوم کشاورزی ایران.جلد1-37.شماره 2.صفحات ٣٦٢-٣٥٧.

رفیعی، ف. و سعیدی، ق. (1384) روابط فنوتیپی و ژنوتیپی بین صفات زراعی و اجزای عملکرد در گلرنگ. مجله علمی کشاورزی، جلد 28، شماره 1. صفحات 148-137.

سعادت لاجوردی، ن. (١٣٥٩) دانه­های روغنی. انتشارات دانشگاه تهران. ١٣٤ صفحه.

عفت دوست، ن. (١٣٨٢) ارزیابی اثر تنش خشکی بر روی ژنوتیپ­های مختلف گلرنگ (پایان نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل

Bassil, B.S. & Kaffka, S.R. (2002) Response of safflower (Carthamus tinctorius L.) to saline soils and irrigation. II Crop response to salinity. Agricultural Water Management. 54: 81-92.

Ben Salah, H., Ibtissem, H., & Brahim, M. (2001) Comparison of Yield components and oil content of selected safflower (Carthamus tinctorius L.) accessions in Tunisia. 5th Intl, Safflower Conf. Williston North Dakota and Sidney, Montana USA.

Dajue, L. & Mündel, H.H. (1996) Safflower. Carthamus tinctorius L. International Plant Genetic Resources Institute. Italy. 83P.

Esendel, E., Kevesoglu, K., Ulsa, N. & Aytac, S. (1992) Performance of late autumn and spring planted safflower under limited environment. Proceeding of the Third International Safflower Conference. China. P.221-280.

Knowels, P.F. (1969) Centers of plant diversity and conservation of crop germplasm. Safflower Econ. Bot., 23: 324-329.

Koutroubas, S.D., Papadoska, D.K. (2005) Adaptation, grain yield and oil content of safflower in Greece. VIth International Safflower Conference, Istanbul 6-10 June 2005 161-167.

Koutroubas, S.D., Papakosta, D.K. & Doitsinis, A. (2004) Cultivar and seasonal effects on the contribution of pre - anthesis assimilates to safflower yield. Field Crops Res. 90: 263–274.

Kumar, H. (2000) Development potantial of safflower in comparision to sunflower. Sesame and safflower newsletter. Institute of sustainable agriculture. Spain. No.15:86-89.

Landau, S., Friedman, S., Brenner, S., Bruckental, I.,Weinberg, Z.G., Ashbell, G., Hen, Y., Dvash, L. & Lehsem, Y. (2004) The value of safflower (Carthamus tinctorius L.) hay and silage grown under Mediterranean conditions as forage for dairy cattle. Livestock Prod. Sci., 88: 263-271.

Landau, S., Molle, G., Foisb, N., Friedman, S., Barkai, D., Decandia, M., Cabiddu, A., Dvasha, L., Sitzia, M. (2005) Safflower (Carthamus tinctorius L.) as a novel pasture species for dairy sheep in the Mediterranean conditions of Sardinia and Israel. Small Ruminant Res., 59: 239–249.

Mozaffari, K. & Asadi, A.A. (2006) Relationships Among Traits Using Correlation, Principal Components and Path Analysis in Safflower Mutants Sown in Irrigated and Drought Stress Condition. Asian Journal of Plant Sciences. 5 (6): 977-983.

Nasr, H.G., Kathuda, N. & Tannir L. (1978) Effects of N fertilization and population rate-spacing on safflower yield and other characteristices. Agronomy Journal.70: 638-385.

Pahlavani, M.B. (2005) Some Technological and Morphological Characteristics of Safflower (Carthamus tinctorius L.) from Iran. Asian Journal of Plant Sciences 4 (3): 234-237.

Pasban-Eslam, B. (2004) Evaluation of yield and yield components in new spiny genotypes of safflower (Carthamus tinctorius L.). International Scientific Symposiom Report In Gangeh. Azarbaijan. Vol. 2: 200-230.

Patel, M.Z., Reddi, M.V., Rana B.S. & Reddy, B.J. (1989) Genetic divergence in safflower (Carthamus tinctorius L.) Indian J. of Genet. and Plant Breed. 49: 1, 113 - 117.

Patil, F.B., More, D. C. & Thombre, M.V. (1984) Genetic divergence in safflower. J. of Maharashtra Agric. Univ. 9: 1, 12 -15.

Rahamatalla, A.B., Babiker, E.E., Krishna, A.G. & El Tinay, A.H. (2001) Changes in fatty acids composition during seed growth and physicochemical characteristics of oil extracted from four safflower cultivars. Plant Foods for Human Nutrition, 56: 385–395.

Steer, B.T. & Harrigan, E.K.S. (1986) Rates of nitrogen supply during different developmental stages affect yield components of safflower (Carthamus tinctorius L.). Field Crops Res.14: 221-231.

Worzilla, W.W., Abu-Shakra, S. & Nasr, H. (1964) Varietal and cultural trials with small grains and oil crops in the Beqas Lebanon,1958-1963.American Univ.of Beirut, Fac. Agric. Sci. Publ. No.23.

Yazdi - Samadi, B. & Abd – Mishani, C. (1991) Cluster analysis in safflower. Proceeding ofIndian Society of Oilseed Research. 119 - 126.

Zope, R.E., Katule, B.K. & Ghorpade, D.S. (1998) Seed filing duration and yield in safflower. Sesame and Safflower Newsletter. Institute of Sustainable Agriculture. Spain. No. 4. PP.39 – 42.