اتّجاهات قرآنی شیخ اشراق در رساله‌ی هیاکل‌النّور
Subject Areas : Persian Language and Literature
reihane
sadeghi
1
(Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Hakim Sabzevari University.)
Ahmad
Khajeeim
2
(Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Hakim Sabzevari University.)
Keywords: شیخ اشراق, قرآن کریم, نثر عرفانی, هیاکل‌النّور, انواع تأثیرپذیری,
Abstract :
شیخ اشراق (587-549ق) حکیمی متألّه و فیلسوفی خلّاق است که با دیدگاه عارفانه و جهان‌شمول خود به بیان مباحث فلسفی و معرفتی می‌پردازد. چاشنی کلام وی در نفوذ و اثربخشی آن استناد و استشهاداتی است که به آیات قرآن دارد. پژوهش حاضر می‌کوشد تا با روشی تحلیلی- توصیفی به بررسی یکی از تصنیفات این حکیم الهی موسوم به هیاکل‌النّور به چگونگی رویکرد قرآنی مصنّف و دریافت‌های وی از آیات بپردازد و آن را تبیین نماید. برآیند پژوهش آن است که حکمت و فلسفه‌ی شیخ سهروردی در آثارش بیش از هر چیز از قرآن کریم و معارف اسلامی پایه و مایه گرفته‌است و اندیشه‌های متعالی و اساسی وی نیز در این رساله‌ی کوتاه برگرفته و متأثّر صریح آیات و نیز مضامین قرآن کریم است. بازتاب این تأثیر پذیری‌ها را به سه شکل گزاره‌ای، گزارشی و واژگانی می‌توان دریافت. در تأثیرپذیری گزاره‌ای، سهروردی به اقتباس و تضمین مستقیم آیات روی دارد و در مجموع به شش آیه از کلام وحی اشاره دارد. امّا بیش‌ترین رویکردهای قرآنی مصنّف، تدبّر در گزاره‌های مختلف قرآن کریم و تنوّع کاربرد مضمونی آیات است. این شیوه با عنوان اثرپذیری گزارشی به ترجمه و گزارش و بهره‌گیری معنایی از آیات اختصاص دارد که به محتوای متن انسجام خاصّی بخشیده‌است. در نهایت از تأثیرپذیری واژگانی نام برده‌ایم. دراین روش سهروردی به ذکر ترکیبات و مفردات قرآنی می‌پردازد و یا ترکیباتی را به کار می‌گیرد که وابسته‌ی آن واژه‌ای قرآنی است
_||_