اثر متقابل ژنوتیپ × محیط و پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ‌های جو
محورهای موضوعی : اکوفیزیولوژی و فیتوشیمی گیاهان دارویی و معطر
بهروز واعظی
1
(عضو هیات علمی و محقق غلات و گیاهان علوفه ای)
رحمت اله محمدی
2
(محقق غلات)
اصغر مهربان
3
(محقق غلات)
طهماسب حسین پور
4
(محقق غلات)
نرگس رحمانی مقدم
5
(کارشناس آفات و بیماریها)
کلید واژه: پایداری عملکرد, اثر متقابل ژنوتیپ × محیط, زنوتیپ های جو,
چکیده مقاله :
اثر متقابل ژنوتیپ × محیط برای دانشمندان علوم ژنتیک، اصلاح‌نباتات و اصلاح‌دام از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد.آگاهی از اثرمتقابل ژنوتیپ × محیط به اصلاح‌گران نبات موجب افزایش دقت ارزیابی ژنوتیپ ها در محیط های مختلف می گردد. بررسی حاضر بر روی 20 رقم ولاین پیشرفتة جو بهارة معمولی( به همراه ارقام خرم و ماهور به عنوان شاهد) به مدت 3 سال در ایستگاه‌های گچساران، مغان، گنبد و لرستان در قالب طرح بلوک‌های تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. هر ژنوتیپ در هر کرت در 6 خط به طول 03/7 متر و 5/17 سانتی متر فاصله ردیف از همدیگر توسط دستگاه بذرکار غلات کشت گردید. یادداشت‌برداری از صفات مهم زراعی و مورفوفیزیولوژیکی در طول فصل رشد انجام و تجزیه مرکب برای سال‌ها و مناطق بر روی عملکرد دانه انجام گردید. تجزیه پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ ها به روش های پارامتری و چند متغیره انجام گردید. نتایج تجزیه واریانس مرکب سال‌ها و مناطق مختلف به روش مدل های خطی کلی GLM و مدل های مختلط برای عملکرد دانه نشان داد که تمام اثرات از جمله اثر محیط، ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط در سطح احتمال کمتر از 1% معنی‌دارند. دامنه عملکرد دانه از 536/3 تن در هکتار برای ژنوتیپ 7 تا 148/4 تن در هکتار برای ژنوتیپ شماره 3 به ترتیب با مزیت نسبی 6/87% و 6/102% نسبت به متوسط ارقام شاهد ماهور و خرم در نوسان بود. بررسی پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ های جو به روش پارامتری نشان داد که ژنوتیپ‌های 17 و 9 از جمله ژنوتیپ‌های پایدار بودند. نتایج تجزیه تحلیل به روش رگرسیون مکانی (SREG- GGE) و مدل اثرات افزایشی و ضرب پذیر(AMMI) نشان داد که دو روش مورد نظر به ترتیب 7/47% و 6/85% از تنوع را توجیه کردند که شاید بر اساس نتایج این مطالعه روش امی از کارآیی بالایی برخوردار بودند. نتایج تحلیل گرافیکی روش GGE نشان داد که محیط های مختلف و ژنوتیپ های جو به ترتیب در 3 و 4 گروه طبقه بندی شدند که به نوعی روایت از اثر متقابل ژنوتیپ* محیط نسبی داشت (در یکی از گروه های حاوی برخی ژنوتیپ ها، هیچ محیطی وجود نداشت). رتبه بندی ژنوتیپ های جو به روش رگرسیون مکانی نشان داد ژنوتیپ های 1، 18 و 3 از جمله ژنوتیپ های پایدار و با عملکرد دانه بالا بودند.
Genetic× environment interaction for genetic, plant breeder and animal breeding is very important. Insight of G×E helps to plant breeders for genotypes evaluating precisely until select the best genotypes and release the stable genotypes for general and special environments. Present study in order to achievement to high yield and yield stable in the different years, was done on the 20 advance barley lines with Mahoor and Khorram cultivars as checks in the 2010-2013 growing season at the 4 stations namely; Gachsaran, Moghan, Gonbad and Lorestan. Each genotype was planted in 6 rows with 7.03 meters length, 17.5 cm spacing from each other by cereal seed planter device based on RCBD design with 4 replications. During growing season recording data was done from agronomic and morpho- physiological characters. Combine analysis of variance was accomplished and yield stability was surveyed by parametric, nonparametric and multivariate analysis. Combine analysis of variance was done by general linear models (GLM) and mix models so that all of effects such as Environment, genotype and genotype* environment interaction effects were significant at probability levels (P<0.001). Grain yield ordered form 3.536 tha-1 to 4.148 tha-1 for G7 and G3 respectively with 87.6% and 102.6% relative preference to checks cultivars. In addition to G17 and G9 about yield was sorted at the next steps.Stability parameters results showed that G17 and G9 detected as the stable and yielded cultivars. Site regression (SREG) and AMMI analysis showed that 47.7% and 85.6% of G×E justify which was may be due to high efficiency of AMMI analysis for this study. Site regression analysis (GGE) showed that all environments and barley genotypes were placed at 3 and 4 groups. For this reason could be said that we have a high G*E interaction effects. According to GGE results, G1, G18 and G3 having high stability and yielded more than checks among barley genotypes.
_||_