کارکردهای یادگیری سازمانی در فعال‌سازی مؤلفه‌های شهود کارآفرینانه برای بهبود عملکرد در بازارهای بی‌ثبات
محورهای موضوعی : مدیریت آموزشیبتول کارگزار 1 , فریدون آزما 2 * , پرویز سعیدی 3
1 - گروه کارآفرینی، واحد علی آباد کتول، دانشگاه آزاد اسلامی، علی آباد کتول، ایران
2 - گروه مدیریت، واحد علی آباد کتول، دانشگاه آزاد اسلامی، علی آباد کتول، ایران
3 - گروه حسابداری، واحد علی‌آباد کتول، دانشگاه آزاد اسلامی، علی‌آباد کتول، ایران
کلید واژه: یادگیری سازمانی, شهود کارآفرینانه, عملکرد سازمانی, بازارهای بی‌ثبات,
چکیده مقاله :
در شرایط بی‌ثبات اقتصادی ایران که با چالش‌های ساختاری مانند تحریم‌ها و نوسانات ارزی همراه است، سازمان‌ها برای حفظ عملکرد به مکانیزم‌های شناختی نوین نیازمندند. این پژوهش به بررسی نقش یادگیری سازمانی در فعال‌سازی شهود کارآفرینانه و اثر تعدیل‌گری بی‌ثباتی بازار پرداخت. مؤلفه‌های شهود کارآفرینانه شامل ده بعد بود: قضاوت شهودی، شهود خلاق، حل مسئله، فرصت استراتژیک، بینش، اخلاقی، تجربی، اجتماعی، اطلاعاتی و تفکر شهودی. روش پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش گردآوری داده‌ها، توصیفی-پیمایشی از نوع همبستگی است که روابط بین متغیرها را تحلیل می‌کند. جامعه آماری شامل مدیران کسبوکارهای کوچک و متوسط فعال در استان‌های شمالی کشور بود. حجم نمونه با استفاده از جدول کرجسی و مورگان، ۳۷۷ نفر برآورد شد و نمونه‌گیری به روش غیرتصادفی در دسترس انجام گرفت. داده‌ها از طریق پرسشنامه‌های معتبر گردآوری و با مدل‌سازی معادلات ساختاری مبتنی بر واریانس در نرم‌افزار اسمارت‌پی‌ال‌اس تحلیل شدند. روایی و پایایی تأیید گردید. یافته‌ها نشان داد که یادگیری سازمانی تأثیر قوی‌ای بر توسعه شهود کارآفرینانه دارد و سهم غالب در شکل‌دهی این قابلیت شناختی ایفا می‌کند. شهود کارآفرینانه نیز به‌نوبه‌خود عملکرد سازمانی را بهبود می‌بخشد، هرچند بی‌ثباتی بازار این رابطه را تضعیف می‌کند. مهم‌تر آنکه، یادگیری سازمانی تنها از مسیر تقویت شهود کارآفرینانه قادر به ارتقای عملکرد است. این یافته‌ها ضرورت توسعه چارچوب‌های بومی برای تبیین رابطه یادگیری و عملکرد در اقتصادهای تحریمی را نشان می‌دهد. همچنین نظریه یادگیری تجربی در شکل‌دهی به ابعاد اخلاقی و اجتماعی شهود کارآفرینانه اثربخشی قابل‌توجهی دارد و ماهیت مزمن بی‌ثباتی در ایران بازتعریف نظریه‌های تعدیل‌گری را می‌طلبد.
Amid Iran's economically volatile conditions characterized by structural challenges such as sanctions and currency fluctuations, organizations require novel cognitive mechanisms to sustain performance. This applied research examines organizational learning's role in activating entrepreneurial intuition and the moderating effect of market instability. Entrepreneurial intuition comprises ten dimensions: intuitive judgment, creative intuition, problem-solving intuition, strategic opportunity intuition, insight intuition, ethical intuition, experiential intuition, social intuition, informational intuition, and intuitive thinking. Employing a descriptive-survey correlational design, this study analyzes variable relationships within a population of 2,500 managers from small and medium-sized enterprises (SMEs) in Iran's northern provinces (Golestan, Mazandaran, Gilan). Using Krejcie and Morgan's table, a sample of 377 participants was selected through non-random convenience sampling. Data collected via validated questionnaires were analyzed through variance-based structural equation modeling (SEM) in Smart-PLS software. Convergent/discriminant validity and reliability (Cronbach's alpha, composite reliability) were confirmed. Findings indicate organizational learning exerts a strong influence on developing entrepreneurial intuition, playing a dominant role in shaping this cognitive capability. While entrepreneurial intuition enhances organizational performance, market instability significantly weakens this relationship. Crucially, organizational learning improves performance solely through strengthening entrepreneurial intuition, with no direct pathway between these constructs. These results demonstrate the necessity for developing indigenous frameworks explaining the learning-performance relationship in sanctioned economies. Experiential learning theory shows prominent effectiveness in forming ethical and social intuition dimensions, while Iran's chronic instability necessitates redefining moderation theories.
احمدی، سودابه؛ سبحانی، رضا. (1401). تحلیل نقش شهود در شناسایی فرصتهای کارآفرینانه در بحران کرونا. مجله کارآفرینی در کشاورزی، 9 (1): 125-147.#
آزاد، فریدون؛ بیانی، علی اصغر؛ شجاعی، سامره. (1402). تأثیر آموزش شهود کارآفرینانه بر تصمیم‌گیری مدیران SMEها در شرایط بی‌ثباتی اقتصادی. مطالعات مدیریت بهبود و تحول، 33 (85): 1-24.#
آزاد، نرگس؛ نوروزی، داوود، (1401)، سنجش تأثیر شهود کارآفرینانه، مطالعات مدیریت بهبود، 32 (84): 1-24.#
آزما، فریدون، کارگزار، بتول و سعیدی، پرویز. (1402). تحلیلی بر شهود کارآفرینانه در کسبوکارهای کوچک و متوسط در شرایط عدم اطمینان اقتصادی، مطالعات کارآفرینی و توسعه پایدار کشاورزی، 10 (4): 155-178.#
الماسی، شیوا، باورصاد، بلقیس، واعظ، سید علی و رحیمی، فرج الله، (1395)، طراحی مدل شایستگی مدیران تولید و تاثیر آن بر عملکرد مالی صنعت فولاد استان خوزستان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز.#
حسینی نسب، سید محمود؛ جعفری، پریسا؛ کریمی، آرش. (140۲). تأثیر عدم اطمینان اقتصادی بر عملکرد SMEها با میانجی‌گری یادگیری سازمانی و شهود کارآفرینانه. پژوهش‌های مدیریت منابع سازمانی، ۱۲ (4)، ۲۹–۵۴.#
حسینی, سیدیعقوب، نعمت الهی, زعیمه و فلاح زاده, ملیکا (1402)، تصمیم‌گیری کارآفرینان در انتخاب صنعت: نقش شهود، احساس و منطق. فصلنامه علمی پژوهشی توسعه کارآفرینی 16 (2) 21-33.#
حسینی، سید رسول؛ مهرابی، علی. (1402). بررسی تطبیقی شهود کارآفرینانه در کسبوکارهای خانوادگی و غیرخانوادگی. مطالعات مدیریت صنعتی، 20 (3): 45-72.#
حمزه پور، مسعود (1398)، الگوی توسعه کارآفرینی اخلاق‌گرایانه کسبوکارهای کوچک و متوسط. اخلاق در علوم و فنّاوری، ۱۴ (۱)، ۹۶-۱۰۲#
درسته، اشرف و معتمدی، مهدیه، (1401)، نقش فرصت¬ها و خودکارآمدی بر قصد کارآفرینی با نقش تعدیلگر آموزش کارآفرینی(مورد مطالعه مدیران آموزشگاه¬های آرایش و پیرایش استان یزد)، پایان¬نامه کارشناسي ارشد رشته مديريت بازرگاني،دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد.#
دیهیم، رضا، و وکیل‌الرعایا، یونس، (1402)، بررسی نقش استراتژیک وجوه هفت‌گانه عدالت سازمانی در ارتقای مهارت‌های کارآفرینی نیروی انسانی. مجله دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، ۳۰ (1)، ۱–۱۲#
رضایی، مجید؛ محمدی، علیرضا، (1402). نقش میانجی شهود کارآفرینانه در رابطه بین عدم اطمینان محیطی و عملکرد کسبوکارهای کوچک و متوسط. فصلنامه توسعه کارآفرینی، 15 (3): 45-67.#
شعبانی کلاته، ملا محمد، قلی، علی، آزما، فریدون، سعیدی، پرویز و تجری، طیبه (1400)، طراحی الگوی آموزش کارآفرینی برای موفقیت کسب و کارهای کوچک و متوسط، نوآوری‌های مدیریت آموزشی، 16(2)، 62-77.#
صفرزاد، حسین و سلمانی دنگلانی، سمیه و ثمری، داود، (1394)، بررسی جایگاه شهود در تشخیص فرصتهای کارآفرینی، اولین همایش ملی کارآفرینی پایدار، علی آباد کتول.
صفری، حسین؛ مرادی، رضا؛ شفیعی، نرجس، (1401)، پرورش شهود کارآفرینانه در ایران، مدیریت سازمان‌های دولتی, 10 (3): 45-68.#
طاهری، مصطفی؛ رنجبر، ابراهیم، (1401). رابطه بین هوش هیجانی و شهود کارآفرینانه در شرایط عدم اطمینان. مجلۀ علوم تربیتی و روانشناسی، 15 (2): 112-134.#
قاسمی، حسن؛ موسوی، سید محمد؛ کریمی، علیرضا، (1402). الگوی توسعه شهود کارآفرینانه در استارتاپ‌های فناورانه ایرانی. نوآوری و ارزش آفرینی، 11 (1): 56-78.#
قنبری، سلیمه، و ضیاءآبادی، مریم، (1400)، شناسایی و برنامه‌ریزی استراتژیک ابعاد مهارت‌های کارآفرینی دانش‌آموختگان بیوتکنولوژی. مجله بیوتکنولوژی کشاورزی، ۱۳ (2)، ۱–۲۱#
کرمی، محسن؛ صفری، حسین؛ نوروزی، داوود، (1401). شناسایی مؤلفه‌های شهود کارآفرینانه در شرایط تحریم: مطالعه موردی صنایع دانش‌بنیان. پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، 15 (2): 89-112.#
محمدی محمد، آزما فریدون، بیانی علی اصغر، شجاعی سامره. (1401)، طراحی الگوی شهود کارآفرینی سازمانی در بانک ملی ایران با احتساب ملاحظات اخلاقی. اخلاق در علوم و فناوری، ۱۷ (۳) :۱۳۹-۱۴۶#
محمدی، محمد، آزما، فریدون، بیانی، علی اصغر، شجاعی، سامره. (1399)، طراحی الگوی شهود کارآفرینی سازمانی با احتساب ملاحظات اخلاقی، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، 17(3)؛ 139-146.#
مرادی، رضا؛ شفیعی، نرجس، (1401). تأثیر تجربه بین‌المللی بر توسعه شهود کارآفرینانه. مجلۀ بین‌المللی کارآفرینی، 5 (2): 89-112.#
مطیعی، محسن، سراج، وجیهه، و منتظری سانیج، فاطمه، (1401)، وضعیت آموزش کارآفرینی هنری در دانشگاه‌های ایران. فصلنامه کارافن، ۱۹ (60)، ۱–۱۵#
موسوی، سید محمد؛ کریمی، علیرضا. (1400). نقش واسطه‌ای شهود کارآفرینانه در نوآوری سازمانی. مطالعات مدیریت نوآوری، 8 (4): 23-47.#
نجفی، بهروز؛ علی‌زاده، حسین (1400). طراحی مدل شهود کارآفرینانه در صنعت بانکداری ایران. مدیریت سازمان‌های دولتی، 9 (4): 67-89.#
Ahir, H., Bloom, N., & Furceri, D. (2022). The World Uncertainty Index. Quarterly Journal of Economics, 137(4), 2163–2241.#
Alvarez, S. A., & Barney, J. B. (2007). Discovery and creation: Alternative theories of entrepreneurial action. Strategic Entrepreneurship Journal, *1*(1–2), 11–26.#
Baldacchino, L., Ucbasaran, D., Cabantous, L., & Lockett, A. (2020). Entrepreneurship research on intuition: A review and future research directions. International Small Business Journal, 33(2), 208–227. 2#
Ben-David, I. (2021). Simple and Intuitive Business Practices in Financial Economics. Oxford Research Encyclopedia of Economics and Finance.#
Brush, C. G., et al. (2023). Gendered patterns in entrepreneurial intuition. Journal of Small Business Management, 61(S1), 1-28.#
D’Angelo, A., & Presutti, M. (2019). SMEs in turbulent environments: The role of organizational learning on performance. Journal of Small Business Management, *57*(3), 931–947.#
Dane, E., & Pratt, M. G. (2019). Intuition in judgment and decision making. Routledge.#
Ferreira, J. J., Fernandes, C. I., & Ratten, V. (2020). Knowledge spillover-based strategic entrepreneurship. International Entrepreneurship and Management Journal, 16(4), 1329–1352.#
Fisher, G., Kuratko, D. F., Bloodgood, J. M., & Hornsby, J. S. (2023). Entrepreneurial intuition: A meta-analysis. Journal of Business Venturing, 38(4), 106298.#
García-Morales, V. J., et al. (2024). Stimulating SME performance through business intelligence and organizational learning. Journal of Business Research, *172*, 114–129. #
Gomes, G., Seman, L. O., Berndt, A. C., & Bogoni, N. (2022). The role of entrepreneurial orientation, organizational learning capability and service innovation in organizational performance. Revista de Gestão, *29*(1), 39–54. #
Grégoire, D. A., et al. (2022). The cognitive basis of entrepreneurial intuition: An fMRI study. Entrepreneurship Theory and Practice, 46(5), 1289-1318.#
Khanna, T., & Palepu, K. (2023). Intuitive decision-making in uncertain institutional contexts. Harvard Business Review, 101(3), 78-89.#
Kuckertz, A., Berger, E. S. C., & Gaudig, A. (2024). Entrepreneurship and crisis management: The role of intuition in navigating extreme uncertainty. Journal of Business Venturing Insights, 21, e00431#
Kumar, S. (2023). Organizational performance multidimensional scale. Journal of Management Studies.#
Lau, P. Y. Y., Chan, C. C., & Shum, C. (2020). The influence of entrepreneurial psychological leadership styles on organizational learning ability and performance. Frontiers in Psychology, 11 (16): 79-86.#
Lewandowski, M. (2023). Organizational resilience and innovation: Integrating resource-based management and organizational learning. Journal of Organizational Change Management, 36(1), 45–62. #
Löffel, U., & Gmür, M. (2022). Entrepreneurial cooperatives: The impact of entrepreneurial orientation on economic and social performance. Sustainability, 14(9), 5160.#
Nonaka, I. (2022). Organizational learning as knowledge creation: A new theory of innovation. Knowledge Management Research & Practice, *20*(3), 321–332.#
Pérez-Pérez, C., et al. (2024). Artificial intelligence as enhancer of entrepreneurial intuition. Technological Forecasting and Social Change, 198, 122-134.#
Shepherd, D. A., et al. (2023). Entrepreneurial intuition in post-pandemic recovery. Journal of Business Venturing Insights, 20, e00398. #
Thompson, N. A., & Byrne, O. (2022). The entrepreneurial intuition scale (EIS): Development and validation. Small Business Economics, 59(3), 1127-1145. #
Tur-Porcar, A., Roig-Tierno, N., & Llorca Mestre, A. (2018). Factors affecting entrepreneurship and business sustainability. Sustainability, *10*(2), 452.#
Walsh, C., Knott, P., & Collins, J. (2022). Playing Chess or Painting Pictures? Unpacking Entrepreneurial Intuition. Journal of Small Business Strategy, 32(2), 115–127. 8#
Zahra, S. A., Sapienza, H. J., & Davidsson, P. (2023). Entrepreneurial intuition in turbulent markets: A cognitive perspective. Journal of Management Studies, 60(3), 639–670.
Zhang, L., & Yang, R. (2023). East vs. West: Cultural influences on entrepreneurial intuition. Journal of International Business Studies, 54(2), 189-213#