تحلیل سیر فردیت یونگی در داستان دقوقی از مثنوی معنوی
محورهای موضوعی : عرفانی(با ویژگی ادبی و هنری)
مینا جانی
1
(دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.)
تورج عقدایی
2
(دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.)
مهری تلخابی
3
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.)
نزهت نوحی
4
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.)
کلید واژه: کهن الگو, مثنوی, یونگ, فردیت, ناخودآگاه جمعی, خود,
چکیده مقاله :
یکی از مهم‌ترین نظریه‌هایی که معانی درونی و پنهان قصّه را مبنای تفسیر خود قرار داده، نظریۀ روانکاوی است. در عصر حاضر، با پیوند هر چه بیشتر ادبیات و روانشناسی، می‌توانیم راهی به سوی کشف معنای نهفته در متون بیابیم. نظریۀ فردیّت یونگ تحقق کهن‌الگوی خویشتن یعنی تعادل بین امور بیرونی و امور درونی که میل به سوی تکامل دارد را در فرد مرور می‌کند. برآنیم تا با این دیدگاه با خوانشی متفاوت این داستان از مثنوی را بازخوانی نماییم. از آن‌جا که مولانا عارفی است که دارای ذهن نمادگرا بوده و مثنوی را در قالب یک اثر رمزی سروده است، دارای قابلیت بررسی نقد کهن‌الگویی است لذا پژوهشِ حاضر سعی بر این دارد؛ با تحلیل محتوا، نمادها و کهن‌الگوهایِ داستان دقوقی را استخراج نماید و با فهم آن‌ها و تطابق با نمادِ برابر برای آن‌ها، براساس نظریۀ فردیت یونگ، این فرآیند را ترسیم نماید. نتیجه پژوهش حاکی از این است که مولانا در دستیابی به فرایند فردیت در این داستان، تعالی با اصولِ عرفانی را مطرح نموده است و در نهایت هدف مولانا که رسیدن به کمال و خودشناسی است با نظریۀ یونگ هم‌سویی دارد. این پژوهش با روش کتابخانه‌ای ـ اِسنادی، با رویکرد تحلیلی ـ توصیفی بررسی شده است.
Psychoanalysis is one of the most important theories which focuses on the inner and hidden meanings of the story. Currently, with the connection of literature and psychology more and more, we can find a way to discover the meaning hidden in the texts. Jung's theory of individuality reviews the realization of the archetype of the self, i.e. the balance between external and internal forces with the desire for evolution in the individual. We are going to reread a story from Masnavi with this perspective. Since Rumi is a mystic who has a symbolist mind and wrote the Masnavi in the form of a mystical work, the work is potential for archetypal criticism. Thus, the present research tries to analyze the content, symbols and archetypes to extract the correct story and by understanding them and matching with the equal symbol for them, based on Jung's theory of individuation, draw this process. The result of the research indicates that in this story, Rumi has proposed transcendence with mystical principles in reaching the process of individuality, and finally, Rumi's goal, which is to achieve perfection and self-knowledge, is in line with Jung's theory. This research has been investigated with a library-documentary method, with an analytical-descriptive approach.
کتاب‌ها اسنودن، روت (1398) خودآموزیونگ،ترجمۀ نورالدین رحمانیان، ،تهران: آشیان. اسنودن، روت (1392) یونگ، مفاهیم کلیدی، تهران: عطایی. بیلسکر، ریچارد (۱۳98) اندیشۀ یونگ، ترجمه حسین پاینده،تهران: مروارید. پورنامداریان، تقی (1388) در سایه آفتاب (شعر فارسی و ساخت شکنی در شعر مولوی)، تهران: نشر سخن. تاجدینی، علی (1394) فرهنگ نمادها و نشانه‌ها در اندیشه مولانا، تهران: سروش. زرین‌کوب، عبدالحسین (۱۳۷۶) بحر در کوزه (نقد و تفسیر قصه‌ها و تمثیلات مثنوی)، تهران: انتشارات علمی. زمانی، کریم (1382) میناگر عشق (شرح موضوعی مثنوی معنوی مولانا جلال الدین محمد بلخی)، تهران: نشر نی. زمانی، کریم (1386) شرح جامع بر مثنوی، جلد 2، تهران: اطلاعات. سرشار، محمدرضا (۱۳۸۹) انواع نقد ادبی، کانون اندیشه، تهران: جوان. شولتز، دوان پی و سیدنی، آلن (1370) تاریخ روانشناسی نوین، ترجمة علی‌اکبر سـیف و همکاران، تهران: رشد. گوهرین، سید صادق (1380) فرهنگ لغات و تعبیرات مثنوی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. مولوی، جلال الدین محمد (1385) مثنوی معنوی، تصحیح رینولدا.نیکلسون، تهران: هرمس. یاوری، حورا (1396) روانکاوی و ادبیات، دو متن، دو انسان، دو جهان، تهران: نشر تاریخ ایران. یونگ، کارل گوستاو (1376) انسان و سمبل‌هایش، ترجمه محمد سلطانیه، تهران: جامی. یونگ، کارل گوستاو (1377) زندگی‌نامة من، خاطرات، خواب‌ها، تفکرات، تهران: پارسه. یونگ، کارل گوستاو (۱۳۹۲) مشکلات روانی انسان مدرن، ترجمه محمود بهفروزی، تهران: جامی. یونگ، کارل گوستاو، هندرسن، ژوزف (۱۳۸۳) انسان و اسطوره‌هایش، ترجمة حسن اکیریان، تهران: دایره. مقالات تلخابی، مهری، و عقدایی، تورج. (1395). تفرد در آثار سعدی در پیوند با سایه، نقاب و آنیما. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 7(25)، 9-46. حسن‌زاده، آمنه. (1386). جایگاه اعداد در فرهنگ مردم ایران. فرهنگ مردم ایران، 4(10)، 165-190. حسینی، مریم. (۱۳۸۷). نقد کهن‌الگویی غزلی از مولانا. پژوهش زبان و ادبیات فارسی، 6(11)، ۹۷- ۱۱۸. شوالیه، ژان و آلن گربران. (1382). سودای سود؛ رویکردی روان‌شناختی به گنبد پنجم از هفت پیکر نظامی. مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، 59(187)، 213- 231. طاهری، محمد، و آقاجانی، حمید. (1392). تبیین کهن‌الگوی «سفر قهرمان» بر اساس آرای یونگ و کمبل در هفت‌خوان رستم. ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، 9(32)، 102-122. Dor:20.1001.1.20084420.1392.9.32.6.8 عقدایی، تورج. (1393). فرایند فردیّت سیاوش. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 6(19)، 79-115.
_||_Books Bilsker, Richard (2018) Jung's thought, Trans. Hossein Payandeh, Tehran: Marvarid. [In Persian] Goharin, Seyyed Sadegh (2010) Dictionary of words and interpretations of Masnavi, Tehran: Tehran University Press. [In Persian] Jung, Carl Gustav - Henderson, Joseph (2004) Man and his myths, Trans. Hasan Ekirian Ch. 4, Tehran: Dairah. [In Persian] Jung, Carl Gustav (2012) Psychological problems of modern man, Trans. Mahmoud Behfroozi, Tehran: Jami. [In Persian] Molvi, Jala l-al-Din Mohammad (2006) Masnavi, edited by Reynolda. Nicholson, Tehran: Hermes. [In Persian] Sarshar, Mohammad Reza (2008) Types of literary criticism, the center of thought, Tehran: Jovan. [In Persian] Shultz, Duan P. and Sidney, Alan (2010) History of modern Psychology, Trans. Ali-Akbar Saif and colleagues, Tehran: Roshd. [In Persian] Snowden, Ruth (2012) Jung, key concepts, Tehran: Atai. [In Persian] Snowden, Ruth (2018) Self-study, Trans. Nuruddin Rahmanian, Tehran: Ashian. Zamani, Karim (2003) The minaret of love (thematic description of the spiritual masnavi of Maulana Jalaluddin Muhammad Balkhi), Tehran: No publication. [In Persian] Zamani, Karim (2006) Comprehensive description of Masnavi, vol. 2, Tehran: Information. [In Persian] Zarinkoub, Abdul Hossein (1997) Bahr Dar Kuzeh (criticism and interpretation of Masnavi stories and allegories), Tehran: Scientific Publications. [In Persian] Articles Aghdaie, T. (2014). Siavash’s individualism process. Interpretation and Analysis of Persian Language and Literature Texts (Dehkhoda), 6(19), 79-115. [In Persian] Chevalier, Jean & Alain Gerbran. (2003). Soda profit; A psychological approach to the fifth dome of the seven military figures. Journal of Faculty of Literature and Human Sciences, University of Tehran, 59(187), 213-231. [In Persian] Hassan Zadeh, A. (2007). The place of numbers in the culture of Iranian people. Iranian People's Culture, 4(10), 165-190. [In Persian] Hosseini, M. (1387). Criticism of the archetypal sonnet of Rumi. Persian language and literature research, 6(11), 97-118.[In Persian] Tāheri, M., & Aghājāni, H. (2013). An analysis of archetype of hero's Journey based on Campbell’s & Jung’s thoughts. Mytho-mystic Literature, 9(32), 102-122. Dor: 20.1001.1.20084420.1392.9.32.6.8.[ In Persian] Talkhabi, M., & Aghdaee, T. (2016). Individuation in Sa’di’s works and its relation with shadow, persona and anima. Interpretation and Analysis of Persian Language and Literature Texts (Dehkhoda), 7(25), 9-46.[In Persian]