دادرسی ترافعی در پرتو بزه دیده شناسی اولیه در حقوق ایران و اسناد بین المللی

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی

طیبه بیژنی میرزا ¹ (دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم‌شناسی دانشکده‌ی حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز؛ مسئول مکاتبات و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج)
باقر شاملو ² (دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی تهران، نویسنده مسئول)

تاریخ دریافت : 1396/11/22 تاریخ پذیرش : 1396/12/17 تاریخ انتشار : 1396/03/01

کلید واژه: آیین دادرسی کیفری, اسناد بین المللی, دادرسی ترافعی, بزه دیده شناسی,

چکیده مقاله :

ترافعی بودن دادرسی به معنای اعطای فرصت و امکانات لازم از سوی مرجع قضایی به طرفین اختلاف جهت طرح ادعاها و دفاع از آن هاست که به موجب آن طرفین از ادعاها و ادله طرف مقابل در جریان دادرسی آگاه شده و به دفاع در مقابل آن ها می پردازد. اصل برابری سلاح ها در مقررات و اسناد بین المللی به طور خاص شامل متهم می شود و تا پیش از توجه جرم شناسان به حقوق بزه دیده، به حقوق وی در جریان دادرسی توجه نشده و جهت گیری این مقررات بیشتر ناظر به شخص متهم بوده است. اما تحت تاثیر دیدگاه های بزه دیده شناسی، نهادهای بین المللی نیز درصدد حمایت از بزه دیده و حقوق وی در جریان دادرسی برآمدند. از این رو نگرش دوسویه بزهکار– دادستان به اصل تساوی سلاح ها تغییر یافت و در نهایت دامنه ترافعی بودن دادرسی علاوه بر حقوق متهم، به بزه دیده نیز توسعه یافت. قانون آیین دادرسی کیفری ایران مصوب 1392 همگام با اسناد و قوانین بین المللی برای حمایت از بزه دیده و در راستای ترافعی کردن دادرسی، در مواد متعددی علاوه بر حقوق متهم، به حمایت از بزه دیده پرداخته است.

منابع و مأخذ:

 

فهرست منابع

1. آبزن، مهدی، حقوق بزه‌دیده در فرآیند دادرسی کیفری ایران و انگلستان، پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، 1388

2. آشوری، محمد و خدادی، ابوالقاسم، حقوق بنیادین بزه‌دیده در فرآیند کیفری، مجله آموزه‌های حقوق کیفری (دانشگاه علوم اسلامی رضوی)، دوره جدید، شماره 2، پاییز و زمستان 1390

3. اداره کنترل مواد مخدر و پیشگیری از جرم سازمان ملل متحد، عدالت برای بزه دیدگان، ترجمه علی شایان، چاپ اول، تهران، سلسبیل، 1384

4. حسامی، سمیه، حمایت از زنان بزه‌دیده خشونت خانوادگی در تحقیقات پلیسی، مجله حقوقی دادگستری،‌شماره 52 و 53، 1384

5. رایجیان اصلی، مهرداد، "بزه‌دیدگان؛ حقوق و حمایت‌های بایسته"، مجله پژوهش حقوق و سیاست، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی، شماره 19، 1385

6. رایجیان اصلی، مهرداد، بزه‌دیده شناسی حمایتی، نشر دادگستر، چاپ اول، تهران، زمستان 1384

7. شیری، عباس، رفتار کرامت مدار با بزه‌دیدگان (دادخواهی)، فصلنامه مطالعات پیشگیری از جرم، سال دوم، شماره چهارم، پاییز 1386

8. محمدی، شهرام، جرم انگاری اقدام‌های مخل دادرسی عادلانه؛ مبانی و مصادیق، رساله دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، 1389

9. نجفی ابرند آبادی، علی حسین، سیاست جنایی، علوم جنایی، گزیده مقالات آموزشی برای ارتقاء دانش دست-اندرکاران مبارزه با مواد مخدر در ایران، جلد دوم،  نشر سلسبیل 1384

10. Garner, Brayan A., Black’s Law Dictionary, Ninth Edition, Registered in U.S. Patent and Trademark Office, 2009.

11. The Victim in the Criminal Justice System, Prepared  by the Victims Committee Criminal Justice Section, American Bar Association,2006