بررسی و توصیف زبان‌شناختی انواع ضمیر در گویش لری کامفیروز

محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات مناطق مرکزی (اصفهان، فارس، تهران، سمنان و غیره))

پریسا داوری ¹ , ابراهیم جانی ²

1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران.
2 - دانشجوی دکتری 'گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران.

تاریخ دریافت : 1396/09/25 تاریخ پذیرش : 1396/12/22 تاریخ انتشار : 1397/09/01

کلید واژه: زبان, ضمیر, زبان معیار, گویش‌شناسی, گویش لری کامفیروز,

چکیده مقاله :

زبان، یک نظام قراردادی(وضعی) منظّم از آواها و نشانه‌های کلامی و نوشتاری است و وسیلۀ برقراری ارتباط و تفهیم و تفاهم میان انسانهاست. بشر از زمانی که از توانایی زبان بهره‌مند شد، به وجود زبان‌ها و گویش‌های مختلف پی برد. زبان‌شناسی، مطالعۀ علمی زبان انسان است. زبان‌شناسی عملی، نام شاخه‌ای از دانش نوینی است که به بررسی شیوه‌ها و تکنیک‌های عملی پژوهش‌های زبانی می‌پردازد و گویش‌شناسی شاخه‌ای از آن به شمار می‌رود. گویش لری کامفیروز متعلّق به شاخۀ زبان‌های ایرانی جنوب غربی است و ساخت دستوری و واژگانی این گویش نشان می‌دهد که از فارسی میانه(پهلوی ساسانی) که خود دنبالۀ فارسی باستان است، منشعب شده است. کامفیروز یکی از مناطق وسیع شهرستان مرودشت در استان فارس است. پژوهش حاضر با تلفیقی از شیوۀ میدانی و توصیفی و با هدف تحلیل زبان‌شناختی انواع ضمیر در گویش لری کامفیروز فراهم آمده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد، انواع ضمیر در این گویش با فارسی معیار شباهت‌ها و تفاوت‌هایی دارد؛ از جمله، برخی ضمیر‌های این گویش با فارسی معیار یکسان است و برای بعضی از انواع ضمیرها از واژه‌های خاصی که مختص این گویش است استفاده می‌شود. گویشوران این گویش به جای ضمیر سوم شخص مفرد (او – وی) از /vo/ و به جای این و آن به ترتیب از /yo/ و /vo/ استفاده می‌کنند.

چکیده انگلیسی:

language is a prescribed system of phonemes, speech, and writing signs. It is also a means of   communication to understand other humans. Since the acquisition of language ability, the existence of different languages and dialects was understood by people. Linguistics means scientific study of human language and applied linguistic is a branch of a novel knowledge which investigates practical methods and techniques of language research. dialectology is a branch of applied linguistics. Lori dialect of Kamfirooz belongs to southwest languages of Iran. Its grammar and lexical structure of this dialect show that it is rooted in middle persian. (Sasani- Pahlavi) which is a sequence of ancient Farsi. Kamfirooz is a vast area of Marvdasht town located in Fars province. The present study is done by a combination of field and descriptive method. Through linguistic analysis, this study has provided a variety of pronouns in Kamfirooz Lori. The study shows that pronouns of this dialect have some similarities and differences with Farsi; some pronouns of this dialect equal with Farsi counterparts and for some of these pronouns a special word is used. For example Speakers of this dialect use /Vo/ instead of third person singular pronoun (He/She) and (/Vo/, /Yo) instead of "This" and "That".

منابع و مأخذ:

منابع

1.کتاب‌ها

- ابن بلخی، (1363)، فارسنامه ابن بلخی، به اهتمام کای لیسترانج و آلن نیکلسون، چاپ دوم، تهران: نشر دنیای کتاب.

- ارانسکی، ای. م. (1378)، زبان­ های ایرانی، ترجمۀ علی اشرف صادقی، تهران: انتشارات سخن.  

- ایزدپناه، حمید، (1362)، داستان­ها و زبانزدهای لری، تهران: انتشارات خواجه.

- تراسک، آر، ال، (1382)، تحول زبان، ترجمۀ ارسلان گلفام،تهران : انتشارات دانشگاه تهران.

- حق­شناس، علی­محمد، (1384)، آواشناسی (فونتیک)، تهران: نشر آگه.

- خیامپور، عبدالرسول، (1392)، دستور زبان فارسی، تبریز: انتشارات ستوده.

- دهخدا، علی اکبر، (1351)، لغت‌نامه، تهران: انتشارات امیرکبیر.

- رابینز، آر. اچ، (1370)، تاریخ مختصر زبان ­شناسی، ترجمۀ علی محمد حق­شناس، تهران: انتشارات کتاب ماد.

- شریعت، محمد جواد، (1372)، دستور زبان فارسی، تهران: انتشارات اساطیر.

- شقاقی، ویدا (1386)، مبانی صرف، تهران: انتشارات سمت.

- مدرسی، یحیی، (1368)، درآمدی بر جامعه­شناسی زبان، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

- مشکوۀ الدینی، مهدی، (1386)، دستور زبان فارسی بر پایه­ نظریۀ گشتاری، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

- وحیدیان کامیار، تقی و عمرانی، غلامرضا (1380)، دستور زبان فارسی، تهران: انتشارات سمت.

- یارشاطر، احسان، (1373)، «زبان­ ها و لهجه­ های ایرانی»،مقدمۀ لغت­نامۀ دهخدا، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

2. پایان نامه‌ها

1-رضوی وانانی، معصومه، (1387)، بررسی و توصیف زبان ­شناختی گویش وانان چهارمحال و بختیاری، پایان­ نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات فارس.

2- فلاحی، محمدهادی، (1383)، بررسی زبان­ شناختی گویش دشتکی، پایان­ نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.

 3- گرامی، شهرام، (1371)، توصیف ساختمانی گروه فعلی و اسمی در گویش لری بویراحمدی لهجه­ باشتی، پایان­ نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی

4- مقیمی، افضل، (1370)، توصیف ساختمان دستوری گویش لری بویراحمدی، پایان­ نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.

3.مجلات

1-جانی، ابراهیم،(1389)، «توصیف ساختمان فعل در گویش لری کامفیروز»، سمنان، نخستین همایش بین‌المللی گویش‌های مناطق ایران.

4. منابع لاتین

-Chambers, J.K & Trudgill, P. (1994). Dialectology. Cambridge: Cambridge University Press.

-Ferguson .C.A. (1959). Diglassia. Word 15: 325-40.

-Lorimer, D. L. R. (1992). The Phonology of the Bakhtiari, Badakhshani, Madaglashti Dialects of Modernpersian. London: Royal Asiatic Society.