بررسی نقش و جایگاه جنس مؤنث در ضرب‌المثل‌های مرودشت
محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات مناطق مرکزی (اصفهان، فارس، تهران، سمنان و غیره))
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز
کلید واژه: ضرب المثل, زن, ادب عامه, مردسالاری, نقش مثبت, نقش منفی,
چکیده مقاله :
یکی از موارد ادب عامه، ضرب المثل ها هستند، ضرب المثل ها ریشه در باورها و اعتقادات هر ملت و یا حتی هر منطقه دارند و در واقع منعکس‌کنندۀ فرهنگ هر جامعه ای هستند. هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل نقش زنان و جنس مؤنث در ضرب المثل های مرودشت با رویکرد فمنیست لیبرالیست است. داده های این پژوهش، از طریق پژوهش میدانی و حضور در میدان مورد بررسی و مصاحبه با گویشورانی که سنّشان از چهل سال بیشتر بوده ، گردآوری شده است. داده‌ها پس از گردآوری، در چند دسته تقسیم بندی و بررسی شده اند. زنان در بیشتر این ضرب المثل ها نقش منفی دارند و به آنان به دید منفی نگریسته می شود تا جایی که وقتی از بی تعقلّی و ریاکاری سخن به میان می‌آید، از جنس زن سخن گفته می شود حتی اگر مورد خطاب، یک مرد باشد. هنگامی به زن با دید مثبت نگریسته می شود که زن در خانه بماند و نقش مادریش را ایفا کند یا قناعت کرده و از سرمایۀ مرد محافظت کند. همۀ این ها نشان از یک نظام مردسالار در جامعۀ مرودشت دارد که این مردسالاری برای زنان نیز مورد پذیرش قرار گرفته و برای آنان نهادینه شده است.
Proverbs are a main part of the folklore in the literature and they have their root in beliefs and faiths of every nation or even a local area. In fact, proverbs are the reflection of the society's culture. This research tries to study and analyze the role of female in the used proverbs of Marvdasht by a Feminist Liberalist Approach. The research involves collecting fieldwork data from the participants, interviewing with native speakers older than 40 and then the collected data are categorized and analyzed. Females have a negative role and position in the most of the proverbs and there is a negative viewpoint to the Women. Whenever the aim was to talk about the imponderability and hypocrisy, they pointed to the Women even if the addressee was a Man. The positive outlook to the Woman was merely observed when she was at home as a housewife and played her maternal role and preserved her husband`s money economically. These are the proofs of patriarchy in the Marvdasht society which are accepted and internalized by the Women.
کتابها
- استریناتی،دومنیک، (1380)، مقدمه ای بر نظریه های فرهنگ عامه، ترجمۀ ثریا پاک نظر،تهران:گامنو
- بهمنیار، محمد، (1369)، داستاننامه بهمنیاری، به کوشش فریدون بهمنیار، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
- پاکنیا، محبوبه و مردیها، مرتضی، (1388)، سیطرۀ جنس، چاپ اول، تهران: نشر نی
- تانگ، رزمری، (1387)، درآمدی جامع بر نظریه های فمنیستی، ترجمۀ منیژه نجم عراقی، چاپ اول، تهران: نشر نی
- تمیمداری، احمد، (1390)، فرهنگ عامه، چاپ اول، تهران: مهکامه
- حیات اجتماعی زن در تاریخ ایران، (1369)، تهران: امیر کبیر و دفتر پژوهشهای فرهنگی وابسته به مراکز فرهنگی و سینمایی
- دهخدا، علی اکبر، (1361)، امثال و حکم، تهران: امیرکبیر
- ذوالفقاری، حسن، (1394)، زبان و ادبیات عامۀ ایران، تهران: سمت
- رجبزاده، هاشم، (1372)، برخی از مَثلها و تعبیرات فارسی، چاپ اول، مشهد: آستان قدس رضوی
- عمادی، نظام، (1385)، گویش مرودشت، چاپ اول، شیراز: ایلاف
- قطب، محمد، (بیتا)، جامعه شناسی تاریخی زن، مترجم محمدعلی عابدینی، انتشارات البرز
- محجوب، محمد جعفر، (1387)، ادبیات عامیانۀ ایران ، به کوشش حسن ذوالفقاری، چاپ چهارم، تهران: نشر چشمه
- مشیرزاده، حمیرا، (1380)، مقدمه ای بر مطالعات زنان، تهران: وزارت علوم
- معین، محمد، (1378)، فرهنگ معین، تهران: امیرکبیر
- میشل، اندره، (1373)، پیکار با تبعیض جنسی، ترجمۀ محمد جعفر پوینده، تهران: نشر چشمه
- میهندوست، محسن، (1380)، پژوهش عمومی فرهنگ عامه، تهران: توس
- ندیم، مصطفی، (1388)، برخی از کارکردهای اجتماعی ضربالمثل های شیرازی، شیراز: نشر ملک سلیمان
- همایونی، صادق،(2536)، یازده مقاله در زمینه فرهنگ عامه ، شیراز: انتشارت کل اداره فرهنگ و هنر فارس.
پایان نامه ها
- پارسا، سید احمد، (1382)، بررسی، توصیف، تفسیر و تحلیل علمی و ادبی امثال و حکم پارسی، رساله دکترا، به راهنمایی لطف الله یارمحمدی و غلامرضا افراسیابی، دانشگاه شیراز .
مجلات
- جعفرپور، میلاد، (1389)، «سبک های ازدواج در سمک عیار»، مجله نقد ادبی، ش 12-11، صص 143-170.
- ساروخانی، باقر، (1386)، «فولکلور شناسی از روش تا معنی» فرهنگ مردم ایران، ش 10، صص 9-16.
_||_