-
مقاله
1 - تحلیل رویکرد نظری مدیریت سوانح طبیعی در ایران با استفاده از روش فراتحلیلعلوم و تکنولوژی محیط زیست , شماره 11 , سال 23 , زمستان 1400زمینه و هدف: رشد جمعیت و توسعه شهری برنامه ریزی نشده منجر به افزایش احتمال خطر سوانح در نواحی شهری گردیده است. دستیابی به شناخت و راه های مقابله با سوانح، به مرور توجه ساکنان و محققان را به مدیریت سوانح طبیعی جلب نموده است. تعدد و تنوع مقالات علمی منتشر شده در زمینه سوا چکیده کاملزمینه و هدف: رشد جمعیت و توسعه شهری برنامه ریزی نشده منجر به افزایش احتمال خطر سوانح در نواحی شهری گردیده است. دستیابی به شناخت و راه های مقابله با سوانح، به مرور توجه ساکنان و محققان را به مدیریت سوانح طبیعی جلب نموده است. تعدد و تنوع مقالات علمی منتشر شده در زمینه سوانح طبیعی، یکی از نشانه های قابل اتکا برای نمایش گرایش محققان به این موضوع است. هدف از این تحقیق، ، فراتحلیل مقالات منتشر شده در مجلات علمی پژوهشی و فارسی زبان می باشد. روش بررسی: به منظور فراتحلیل رویکرد نظری مدیریت سوانح طبیعی در کشور، ابتدا 29 مجله شناسایی شد. سپس 454 مقاله از این مجلات جهت فراتحلیل انتخاب شدند که این مقالات از سال 1381 تا 1395 منتشر شده اند. در نهایت برای مطالعه مقالات و استخراج تحلیل ها، با استفاده از نظرات متخصصان و خبرگان شاخص های مطالعه مشتمل بر روش تحقیق، نمونه گیری و رویکرد و مدل برنامه ریزی مشخص گردید. یافته ها: پراکندگی مطالعات نشان داد که استان های تهران، خراسان رضوی و آذربایجان شرقی بیشتر مورد توجه محققان قرار گرفته اند. نتایج نشان داد رویکرد فیزیکی به عنوان رویکرد غالب در پژوهش های انجام شده می باشد که نقطه ضعف این تحقیقات است. عدم رعایت اصول روش علمی تحقیق مانند فقدان نمونه گیری و ابزار پایایی و روایی از ضعف های دیگر مطالعات صورت گرفته می باشد. بحث و نتیجه گیری: با توجه به رویکرد غالب در مطالعات انجام شده، استفاده از رویکرد جامعه محور و نهادی در پژوهش های آینده توصیه می گردد. از طرفی سیاست مجلات علمی پژوهشی در جذب مقالات کاربردی، باعث تجمع این گونه از مقالات در این نشریات است. لذا پیشنهاد می شود با توجه به اهمیت موضوع شاخص سازی در زمینه مدیریت سوانح، مجلات علمی پژوهشی توجه ویژه ای به مقالات نظری در این زمینه داشته باشند تا امکان ارایه مقالات بیشتر در این مورد فراهم شود. پرونده مقاله -
مقاله
2 - بررسی مدل های مدیریت سوانح طبیعی با استفاده از مفاهیم تحلیل مضمونعلوم و تکنولوژی محیط زیست , شماره 7 , سال 23 , پاییز 1400زمینه و هدف: مدل های مختلفی برای مدیریت سوانح ارایه شده که با توجه به نقاط ضعف این مدل ها، علی رغم کارآیی آن ها در برخی مکان ها و تحت شرایط خاص، سوانح طبیعی همچنان چالش اساسی در دستیابی به توسعه پایدار است. هدف از این تحقیق تحلیل مدل های مدیریت سوانح است تا بتوان از آن چکیده کاملزمینه و هدف: مدل های مختلفی برای مدیریت سوانح ارایه شده که با توجه به نقاط ضعف این مدل ها، علی رغم کارآیی آن ها در برخی مکان ها و تحت شرایط خاص، سوانح طبیعی همچنان چالش اساسی در دستیابی به توسعه پایدار است. هدف از این تحقیق تحلیل مدل های مدیریت سوانح است تا بتوان از آن به مثابه ابزاری نظری در تحلیل شرایط موجود و نیل به وضع مطلوب بهره برداری کرد. روش بررسی: جهت دستیابی به هدف تحقیق، رویکرد کیفی و آمیخته ای از روش های تحلیل مضمونی، طبقه بندی و گونه شناسی استفاده شد. در این راستا ابتدا مدل های مدیریت سانحه از سال 1941 تا سال 2016 گردآوری شدند. سپس با استفاده از روش تحلیل مضمونی در مرحله نخست یعنی کدگذاری توصیفی، عناصر موجود در هر مدل به عنوان کد، استخراج و سپس از میان کدها، مضامین پایه شناخته شدند. سپس در مرحله کدگذاری تفسیری ، مضامین پایه در سه دسته طبقه بندی شد که آن ها را مضامین سازمان دهنده گویند. آخرین مرحله، تعیین مضمون فراگیر است که تمامی مضامین پیش گفته را در بر می گیرد. یافته ها: مضامین محوری که در مرحله کدگذاری تفسیری به دست آمد عبارتند از مضامین مدیریت عملیات، مدیریت ریسک و ارزیابی خطر. بر اساس تحلیل مضمونی مدل ها می توان نتیجه گرفت که مدیریت سوانح، سه عنصر اصلی دارد. بنابراین، مدل جامع مدیریت سانحه باید این سه عنصر و مضامین پایه ذیل آن ها را دربرگیرد که گونه ایده آل یا گونه معیار نامیده می شود. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که برخی محققان به مدیریت سانحه، یک بعدی نگریسته اند؛ حتی در بعضی از مدل های دو بعدی نیز یک بعد غلبه دارد. در حالی که گونه شناسی ارایه شده در این تحقیق نشان داد که با توجه به نوع ایده آل، مد ل جامع باید دربرگیرنده هر سه عنصر اشاره شده باشد. مطابق گونه شناسی ارایه شده، برنامه راهبردی مدیریت سانحه بایستی تحت مدیریتی جامع با در نظرگرفتن کلیه عناصر مرتبط با سوانح اجرایی گردد. پرونده مقاله -
مقاله
3 - ساخت مدل مفهومی تابآوری کاربری اراضی شهری در برابر بلایا با رویکرد توسعه پایدارعلوم و تکنولوژی محیط زیست , شماره 3 , سال 21 , بهار 1398زمینه و هدف: شهر، با شکل و شمایل کنونی اش، با توجه به تاریخ سکونت گاهی انسان (حداقل ده هزار سال)، موجودیتی نو- زاده- شده است. این موجود نو ظهور، اگر چه وسعت اندکی از کل سرزمین را اشغال کرده است، اما اکثریت جمعیت انسانی را درون خویش بلعیده است. از سوی دیگر انسان همواره چکیده کاملزمینه و هدف: شهر، با شکل و شمایل کنونی اش، با توجه به تاریخ سکونت گاهی انسان (حداقل ده هزار سال)، موجودیتی نو- زاده- شده است. این موجود نو ظهور، اگر چه وسعت اندکی از کل سرزمین را اشغال کرده است، اما اکثریت جمعیت انسانی را درون خویش بلعیده است. از سوی دیگر انسان همواره با بلایا و بحران های طبیعی و انسان ساخت روبه رو است. هر چند اجتناب از بحران ممکن نیست اما با طراحی مناسب می توان از صدمات این بحران ها کاست. لذا بررسی تاب آوری شهری یکی از موارد حیاتی برای آمادگی شهر در برابر بلایای طبیعی و انسان ساخت است. با افزایش میزان تاب آوری شهرها می توان خسارات ناشی از مخاطرات را به حداقل ممکن رساند. اهمیت این موضوع تا جایی است که، برخی از آن به عنوان الگوی جدیدی در تحولات شهرسازی یاد می کنند. روش بررسی: در پژوهش حاضر سعی بر آن است تا از روش قیاسی همراه با نگرش سیستمی استفاده شود. یافتهها: به منظور تعیین ابعاد و مولفه های پیشنهادی تاب آوری کاربری اراضی شهری، مطالعات فراوان و متعددی در این زمینه صورت گرفته است. تا در نهایت ابعاد و معیارهای که از لحاظ کارشناسان(خبرگان متخصص در حوزه برنامه ریزی محیط زیست، شهرسازی، جغرافیا و برنامه ریزی شهری) شاخص تر بوده اندبرای تاب آوری کاربری زمین پیشنهاد شده اند. بحث و نتیجهگیری: ابعاد و معیارهای تاب آوری کاربری اراضی شهری با رویکرد توسعه پایدار شناخته و تعیین شد و مدل مفهومی آن ترسیم گردید تا بتوان در راستای کاهش آسیب پذیری و تقویت تا ب آوری شهرها و ساماندهی آن ها گام های موثری برداشت. پرونده مقاله -
مقاله
4 - بررسی سرانه و عوامل تاثیرگذاردردست یابی به فضای سبزمطلوب درشهرهای کوچک (مطالعه موردی شهر زیارتعلی)انسان و محیط زیست , شماره 2 , سال 16 , تابستان 1397فضای سبز نقش مهمی درپایداری یک شهر دارد که درصورت توجه به استاندارد های زیست محیطی وپراکنش مناسب آن در ارتباط با فاکتور های مختلفی چون جمعیت، تراکم و مساحت، می تواند نقش مثبتی را بر بهبود کیفیت زندگی ایفا کند. از همین رو بررسی و تحلیل کاربری فضای سبز و تعیین سرانه آن با چکیده کاملفضای سبز نقش مهمی درپایداری یک شهر دارد که درصورت توجه به استاندارد های زیست محیطی وپراکنش مناسب آن در ارتباط با فاکتور های مختلفی چون جمعیت، تراکم و مساحت، می تواند نقش مثبتی را بر بهبود کیفیت زندگی ایفا کند. از همین رو بررسی و تحلیل کاربری فضای سبز و تعیین سرانه آن با استفاده ازمدل معماری بهرام سلطانی و تخمین حجم نمونه با استفاده از مدل کوکران در یکی از گرم و خشک ترین شهرهای ایران و ارایه پیشنهاد های ایده آلی در راستای ایجاد تعادل درساختار کالبدی- اجتماعی شهر مورد مطالعه، به عنوان موضوع پژوهش حاضر می تواند حایز اهمیت باشد. این پژوهش از نوع کاربردی و براساس شیوه توصیفی _ تحلیلی نگاشته شده، که اقدام به جمع آوری اطلاعات اسنادی (کتابخانه ای) ومیدانی کرده که ابتدا با ایجاد مدل شاخص مشکلات فضای سبز شهری درقالب پنج شاخص وسپس شکستن این شاخص ها به چهارده مولفه، و امتیاز بندی این مولفه ها از 10-0 که نهایتا با استفاده ازتحلیل سلسله مراتبی، میزان درجه اهمیت هرکدام ازمولفه ها مشخص شد. همچنین 340پرسش نامه به طور تصادفی بین این تعداد شهروند توزیع شد. نتایج پژوهش روشن ساخت که وضعیت موجود فضای سبز، پراکنش و توزیع آن در منطقه از استاندارد های معمول در شهرهای کوچک به دور بوده و ساکنین آن را با مشکلاتی رو به رو کرده است. بیش ترین مشکل موجود درفضاهای سبزشهری کاستی درتجربه های متنوع بوده که میانگین 23/4 را به خود اختصاص داده و ازسویی محاسبات انجام شده نیزگویای کمبود مقدار فضای سبزی در حد 3/64977 متر مربع است. پرونده مقاله -
مقاله
5 - بررسی و ارزیابی میزان تاب آوری ساختاری- کالبدی کاربری اراضی شهری در برابر بلایا(مطالعه موردی: منطقه ی یک شهرداری تهران)جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس , شماره 1 , سال 11 , بهار 1398ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ راﺑﻄﻪ فعالیت های اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ، ﺷﻬﺮ ﺑﺴﺘﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﻓﺮﻫﻨﮓ از طریق فعالیت ها و ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻪ جریان می افتد. شهرها، محل تراکم بالای جمعیت و پدیده های انسان ساخت هستند. در صورت وقوع زلزله در شهرها با تراکم جمعیتی بالا و نبود آمادگی برای مقابله با این بل چکیده کاملﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ راﺑﻄﻪ فعالیت های اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ، ﺷﻬﺮ ﺑﺴﺘﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﻓﺮﻫﻨﮓ از طریق فعالیت ها و ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻪ جریان می افتد. شهرها، محل تراکم بالای جمعیت و پدیده های انسان ساخت هستند. در صورت وقوع زلزله در شهرها با تراکم جمعیتی بالا و نبود آمادگی برای مقابله با این بلایای طبیعی، احتمال بروز خسارات جانی و مالی بالا می رود. به منظور جلوگیری ازاین امر، پرداختن به تاب آوری ساختاری کالبدی کاربری اراضی شهری از اهمیت و ضرورت دو چندانی برخوردار می گردد. هدف از پژوهش حاضر، بدست آوردن عوامل تاثیرگذار در میزان تاب آوری ساختاری – کالبدی کاربری اراضی شهری و تعیین میزان اهمیت نقش هر یک از معیارهای تاب آوری و بررسی آن ها در منطقه ی یک شهر تهران، که دارای جمعیت زیاد و موقعیت ویژه زمین شناسی است، می باشد. روش تحقیق این پژوهش، توصیفی تحلیلی، و ماهیت آن کاربردی است. در این پژوهش به منظور بررسی میزان تاب آوری ساختاری- کالبدی کاربری اراضی، معیارهای تاب آوری براساس نظرات کارشناسان و بررسی پژوهش های قبلی، تعیین گردید. همچنین به منظور بررسی نهایی میزان تاب آوری، از روش FAHP، GIS و Idrisi، TOPSIS و SWOT استفاده شد. بررسی ها نشان داد که میانگین تاب آوری ساختاری- کالبدی کاربری اراضی منطقه ی یک تهران، معادل 53/0 است. بر این اساس و با در نظر گرفتن یافته های تحقیق، راهکارها و پیشنهاداتی در قالب چهار راهبرد بازنگری، تهاجمی، تدافعی و تنوع به منظور بهبود و ارتقاء میزان تاب آوری منطقه یک ارائه شده است. پرونده مقاله -
مقاله
6 - Green Space Suitability Analysis Using Evolutionary Algorithm and Weighted Linear Combination (WLC) MethodSpace Ontology International Journal , شماره 5 , سال 5 , پاییز 2016With current new urban developments, no balance can be found between green spaces and open areas present within urban networks and natural land patterns since urban networks are dominating ecological networks. Accordingly, one of the major tasks of urban and regional pl چکیده کاملWith current new urban developments, no balance can be found between green spaces and open areas present within urban networks and natural land patterns since urban networks are dominating ecological networks. Accordingly, one of the major tasks of urban and regional planners is the optimal land use allocation to urban green spaces. Therefore, to achieve this goal in this research, locations of newparks(basis on physical, social and economical factors) were analyzed using weighted linear combination (WLC)techniques and evolutionary algorithms. After comparing the results of the two methods, suitable locations for the development of urban green spaces on a local scale were proposed, on the basis of which it was found that heuristic algorithms have good potential to work with spatial data and evaluate land use suitability since they obtain better solutions with greater accuracy and flexibility in less time. Afterwards, suitability analyses of existing local parks(basis on physical, social , economical and ecological factors) were performed using the WLC method and Fragstats software. It was discovered that the existing parks are not on a suitable level based on the study criteria. Therefore, it is suggested that newer parks be established in areas with greater potential and small green spots as well asin the northern parts of the city for improvement. پرونده مقاله -
مقاله
7 - Application of driving force- Pressure- State- Impact- Response (DPSIR) Framework for Analyzing the Human habitat in City of TehranSpace Ontology International Journal , شماره 4 , سال 4 , بهار 2015Human habitat change is a complicated issue that many factors play different roles in its formation and distribution. Considering this complication, a more comprehensive and holistic approach is needed for a better understanding and management of those factors. The caus چکیده کاملHuman habitat change is a complicated issue that many factors play different roles in its formation and distribution. Considering this complication, a more comprehensive and holistic approach is needed for a better understanding and management of those factors. The causal frameworks are among systemic and integrated methods for addressing the causes of environmental problems and the relationships that exist between the environmental systems for proposing proper solutions. The DPSIR model is a functional analysis framework to depict the cause-effect relationships that exist in creating environmental problems. Tehran is one of the major megacities in the Middle East that faces environmental consequences of over population and unplanned urban sprawl, and because of its location in arid region, its vulnerable to rise of environmental problem. In this research, by using the DPSIR framework, different aspects of habitat condition of Tehran are analyzed and later with the help of this conceptual framework, strategies for controlling urban environment. The results show that urbanization is the major driving force that is induced by overpopulation and the need for further urban sprawl, which cause pressure on natural resources. The state of housing and rapid land use changes have brought about unfavorable living conditions that result in unfavorable impacts on public health and safety, which are the results of ineffective policies and solutions. پرونده مقاله -
مقاله
8 - انطباقپذیری راهبرد توسعه شهری در نظام برنامهریزی شهری ایران (نمونه مورد مطالعه: شهر شاهرود)جغرافیا و مطالعات محیطی , شماره 1 , سال 3 , بهار 1393برنامهریزی و مدیریت بخشی و عدم هماهنگی طرحهای شهری با برنامههای عمرانی، ایجاد طرحها در فضای آرمانی و دور از واقعیت، بیتوجهی به شرایط خاص و عملکرد غالب هر شهر و نبود پایش مدون از مسائل نظام برنامهریزی شهری کنونی ایران میباشند. این مسائل نتیجهی نگاه بالا به پایی چکیده کاملبرنامهریزی و مدیریت بخشی و عدم هماهنگی طرحهای شهری با برنامههای عمرانی، ایجاد طرحها در فضای آرمانی و دور از واقعیت، بیتوجهی به شرایط خاص و عملکرد غالب هر شهر و نبود پایش مدون از مسائل نظام برنامهریزی شهری کنونی ایران میباشند. این مسائل نتیجهی نگاه بالا به پایین است که به عنوان رویکرد غالب در نظام برنامهریزی شهری ایران منجر به تهیه طرحها برای شهروندان و نه با شهروندان میشود. تجربه راههای گوناگون مشارکت مردم در برنامهریزی شهری به دلیل رویکردهای بالا به پایین، نافرجام مانده است. هدف این مطالعه، امکانسنجی و بسترسازی راهبرد توسعه شهری با وجود طرحهای دیگر در نظام برنامهریزی شهری ایران میباشد. در این راستا با مقایسههای تطبیقی- تحلیلی اسناد راهبرد توسعه شهری با طرح جامع و فرآیند برنامهریزی شهری، مزایای راهبرد توسعه شهر نسبت به طرح جامع بررسی شده و چگونگی جبران کاستیها و ناکارآمدیهای طرح جامع و ارتباط طرح جامع با راهبرد توسعه شهری مشخص شده است. مناسبترین جایگاه و مختصات سازمانی راهبرد توسعه شهری در نظام برنامهریزی شهری ایران تبیین شد. در تهیه و اجرای راهبرد توسعه شهری باید جنبههای پایداری در تعاریف پیماننامهی شهرها و بانک جهانی و همچنین پایبندی به توسعهی پایدار در نظر گرفته شود، بنابراین، پیرامون این موارد بررسیهایی انجام شد. در نهایت مشخص شد راهبرد توسعه شهری میتواند به عنوان سند بالادست طرح جامع هر شهری تلقی شود. شهرداریها متولی و مجری راهبرد توسعه شهر و وزارت راه و شهرسازی میتواند ناظر بر عملکرد شهرداریها باشد. پرونده مقاله -
مقاله
9 - برآورد ظرفیت برد پهنههای مستعد توسعه توریسم شهر بانه، مطالعه موردی: منطقه نمونه گردشگری دوکانانجغرافیایی فضای گردشگری , مقالات زودآیندرشد روزافزون صنعت گردشگری بدون توجه به توان سرزمین و ظرفیت برد منطقه میتواند در درازمدت آسیبهای جدی محیطزیست را به همراه داشته باشد. شناخت توان و تناسب سرزمین و بهکارگیری روشهای کمی برای برآورد مقادیر استفاده از منابع موجود در طبیعت نقش اساسی در فرآیند برنامهریزی چکیده کاملرشد روزافزون صنعت گردشگری بدون توجه به توان سرزمین و ظرفیت برد منطقه میتواند در درازمدت آسیبهای جدی محیطزیست را به همراه داشته باشد. شناخت توان و تناسب سرزمین و بهکارگیری روشهای کمی برای برآورد مقادیر استفاده از منابع موجود در طبیعت نقش اساسی در فرآیند برنامهریزی و مدیریت سرزمین ایفا میکند. شهربانه به در چندین سال اخیر میزبان حجم عظیمی از گردشگران بوده و نیازمند ارتقا زیرساختهای توریسمی می باشد. منطقه نمونه گردشگری دوکانان بانه با هدف پاسخ گویی هرچه بهتر به گردشگران شهر بانه پیشنهاد شده است. در مقاله حاضر به منظور تحقق اهداف توسعه پایدار گردشگری، پهنه های مستعد گردشگری منطقه نمونه دوکانان بانه به روش AHP-FUZZY شناسایی شده و سپس ظرفیت برد فیزیکی و واقعی محدوده مطالعاتی منطقه برای تفرج گسترده و متمرکز برآرود شد. در این پژوهش تخمین ظرفیت برد در دو حالت تعیین ظرفیت برد برای کل منطقه برحسب طبقات توان و تعیین ظرفیت برد با توجه به پهنهبندی طراحی منطقه صورت گرفت. این محاسبات نشان میدهد که در حالت دوم که ظرفیت برد با توجه به طراحی اولیه منطقه برای تفرج متمرکز و گسترده تخمین زده شده، نتایج دقیقتر و هدفمندتری را نسبت به حالت اول ارائه میدهد که میتواند در برنامهریزی و مدیریت پایدار گردشگری منطقه نقش مؤثری داشته باشد. پرونده مقاله