فروغ فرخزاد شاعر نوپرداز معاصر ایران و نازک الملائکه شاعر معاصر عرب و از پیشگامان شعر نو در ادبیات عرب، وظیفه انتقال بخشهای مهمی از مفاهیم شعرهای خویش را به عهده حدیث نفس گذاشتهاند. این دو شاعر زن که هر دو نماینده مطرح ادبیات زنانه در ایران و عراق هستند، علاوه بر زبان چکیده کامل
فروغ فرخزاد شاعر نوپرداز معاصر ایران و نازک الملائکه شاعر معاصر عرب و از پیشگامان شعر نو در ادبیات عرب، وظیفه انتقال بخشهای مهمی از مفاهیم شعرهای خویش را به عهده حدیث نفس گذاشتهاند. این دو شاعر زن که هر دو نماینده مطرح ادبیات زنانه در ایران و عراق هستند، علاوه بر زبان و احساس زنانه، روایتگر اندیشههای حاکم بر روزگارشان میباشند و مسائلی همچون تنهایی و غربت، مردستیزی، مظلومیت زن، بدبینی، مسائل اجتماعی و ... در شعرشان نمود دارد. فروغ و نازک الملائکه برای بیان این افکار و اندیشهها و بیان ضمیر خودآگاه و ناخودآگاهشان به گفتوگوی درونی یا حدیث نفس پرداختهاند، و سعی کردهاند از این طریق تأثیرگذاری شعرشان را بیشتر کنند.
پرونده مقاله
تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)
,
شماره3,سال
15
,
پاییز
1402
ادبیات آیینی با فرهنگ و اندیشه ایرانی پیوند ناگسستنی دارد. شعر آیینی بخش مهمی از ادبیات فارسی است که شاعران اهمیت و اعتبار ویژه ای به آن می دهند. این نوع ادبی در زبان فارسی از پیشینه و جایگاه ویژه ای برخوردار است. شعر آیینی، شعری است که در مورد آیین ها و بسیاری از مناسب چکیده کامل
ادبیات آیینی با فرهنگ و اندیشه ایرانی پیوند ناگسستنی دارد. شعر آیینی بخش مهمی از ادبیات فارسی است که شاعران اهمیت و اعتبار ویژه ای به آن می دهند. این نوع ادبی در زبان فارسی از پیشینه و جایگاه ویژه ای برخوردار است. شعر آیینی، شعری است که در مورد آیین ها و بسیاری از مناسبت های زندگی فردی و اجتماعی، دینی و مذهبی، قومی و منطقه ای سروده می شود. این نوع شعر معمولاً حاوی مدح و منقبت پیامبر گرامی اسلام (ص)، ائمۀ اطهار (ع) و آیین های کهن باستانی و ملی است. با پیروزی انقلاب اسلامی، شعر آیینی که گاهی ولایی نامیده می شود؛ وارد مرحلهای تازه شده و شاعران به واسطة ماهیت دینی و حماسی انقلاب به گونهای متفاوت از دورۀ گذشته به شعر آیینی روی آورند و این مضمون رو به فزونی قرار گرفت. در این پژوهش به شیوۀ توصیفی- تحلیلی، به جایگاه شعر آیینی در دیوان حزین لاهیجی که از شاعران بنام استان گیلان است، پرداخته شده و اشعار ایشان که در مدح و منقبت پیامبر اسلام (ص) و بزرگان دین سروده شده است، مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که حزین لاهیجی در اشعار خود به فضایل بزرگ انسانی پیامبر(ص) و ائمه اطهار (ع) توجه خاص داشته است.
پرونده مقاله
تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)
,
شماره4,سال
13
,
پاییز
1400
شهرآشوب شعری است که در هجو یک شهر، نکوهش مردم آن شهر و یا در مورد پیشهها و صاحبان آن پیشهها و سرگرمیهای اجتماع سروده شده است و مسعودسعد سلمان را مبتکر این نوع ادبی دانستهاند. مسعودسعد از شاعران قرن پنجم وششم هجری قمری و نام بردار به بزرگترین حبسیه سرای شعر فارسی است چکیده کامل
شهرآشوب شعری است که در هجو یک شهر، نکوهش مردم آن شهر و یا در مورد پیشهها و صاحبان آن پیشهها و سرگرمیهای اجتماع سروده شده است و مسعودسعد سلمان را مبتکر این نوع ادبی دانستهاند. مسعودسعد از شاعران قرن پنجم وششم هجری قمری و نام بردار به بزرگترین حبسیه سرای شعر فارسی است. شعر مسعودسعد در قالب های: قصیده، غزل، قطعه، مثنوی، ترجیع بند، مسمط، مستزاد و رباعی است و او را مبتکر قالب مستزاد نیز دانسته اند. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوا، پس از بررسی سبک شهرآشوب های مسعودسعد خواهیم دید که زبان و ادبیات شاعر آمیخته به طنز و هزل است و این اثر بازتابی از اجتماع و زندگی مردمی است که دور از دربارها هستند. روش ما در سبک شناسی، بررسی ویژگی های زبانی (لایه های: آوایی، واژگانی، دستوری)، ویژگی های ادبی (لایۀ بلاغی که شامل بررسیهای بدیع معنوی و بیان است) و ویژگیهای فکری اثر است. این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است.
پرونده مقاله
تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)
,
شماره2,سال
15
,
تابستان
1402
نقد جامعهشناختی ادبیات رشتهای علمی است که در ابتدا، با محور قرار دادن محتوا، به استخراج مسائل اجتماعی از خلال آثار ادبی میپرداخت. در قرن بیستم، جورج لوکاچ، فیلسوف مجارستانی، تغییرات عمدهای در این شیوه ایجاد کرد. در روش ساختگرایی تکوینی لوسین گلدمن، با تکیه بر آرای چکیده کامل
نقد جامعهشناختی ادبیات رشتهای علمی است که در ابتدا، با محور قرار دادن محتوا، به استخراج مسائل اجتماعی از خلال آثار ادبی میپرداخت. در قرن بیستم، جورج لوکاچ، فیلسوف مجارستانی، تغییرات عمدهای در این شیوه ایجاد کرد. در روش ساختگرایی تکوینی لوسین گلدمن، با تکیه بر آرای لوکاچ، شگردهای ادبی متن درکنار محتوای آن بررسی میشود و ساختارهای کلی اثر ادبی با ساختارهای اجتماعی که اثر در آن تکوین یافته، در تناظر قرار میگیرد. با توجه به اینکه حوزۀ پژوهشهای موردنظر رمان بوده است، مقالۀ حاضر در نظر دارد با روش توصیفیـ تحلیلی و با رویکرد ساختگرایی تکوینی، به سراغ داستان کوتاه برود و با مطالعۀ موردی مجموعۀ خاطرههای پراکنده از گلی ترقی، چگونگی بازنمایی جامعه در جهان تخیلی یک مجموعه داستان کوتاه را بررسی کند. نتایج بهدست آمده نشان میدهد که اگرچه همۀ داستانهای مجموعه در یک زمان اتفاق نمیافتد، اما کتاب تا حدودی، در محتوا و فرم، با رویدادهای جامعۀ ایران، پساز انقلاب و پساز جنگ تحمیلی، هماهنگ است و با بیان پیامدهای تعصب در دهۀ اول انقلاب و مدرنیته در دهۀ دوم، مخاطب را بهطور ضمنی، به تکثرگرایی و دوری از تجملگرایی دعوت میکند.
پرونده مقاله
تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)
,
شماره4,سال
15
,
زمستان
1402
با کشف آهن افزون بر دگرگونیهای مادی، سامان اندیشگی و فرهنگی جهان نیز دچار دگردیسی میشود. ارزش، ژرفا و پیامدهای این کشف سبب پدیداری عصری با ویژگیهای برجسته و دیگرسان به نام آهن است که اسطورهها و قهرمانان ویژۀ خود را میآفریند. ایران نیز به عنوان یکی از کهنترین تمدن چکیده کامل
با کشف آهن افزون بر دگرگونیهای مادی، سامان اندیشگی و فرهنگی جهان نیز دچار دگردیسی میشود. ارزش، ژرفا و پیامدهای این کشف سبب پدیداری عصری با ویژگیهای برجسته و دیگرسان به نام آهن است که اسطورهها و قهرمانان ویژۀ خود را میآفریند. ایران نیز به عنوان یکی از کهنترین تمدن های جهان و نخستین مراکزی که به فناوری گدازش و برونآوری آهن دست مییابد از برآیندهای فرهنگی آن بیبهره نمیماند. نامآورترین قهرمان ایرانی ِ این عصر کاوۀ آهنگر است که در هزارۀ تاریک و پرآشوب ضحاکی (روایت ایرانی آغاز عصر آهن) ظهور و زمینه را برای بازآفرینی جهان اَشامَند به دست فریدون فراهم میکند. کاوه برخلاف آوازه و نفوذ همارهاش بر اندیشۀ ایرانی، بازتاب درخوری در اسطورههای میهنی و دینی ایرانی نمییابد. همین امر برخی از پژوهشگران را برآن داشته تا وی را شخصیتی افسانهای و برساختۀ گوسانان اشکانی و نویسندگان خدای نامههای روزگار ساسانی بپندارند که بیگمان باورپذیر نمینماید، چرا که با بنیادهای فکری مردمان پیشاتاریخ در فهم هستی ناسازگار است. کاوه مانند دیگر شخصیتهای اسطورهای دارای خویشکاریهای نمادین و کارویژههای استعارهگون است. در این پژوهش سعی میشود با بهرهگیری از تحلیل کهنالگویی، نگرش تطبیقی و روش کتابخانهای بن مایههای اساطیری میانوردِ کاوه در شاهنامه را بررسی کرده و با پیریزی انگارههای تازه برآیندهای نوینی ارائه نموده و نشان دهد که کاوه قهرمانی پیشا تاریخی است که بنا به دلایلی از صحنۀ اساطیر ایران زمین محو می شود.
پرونده مقاله
تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)
,
شماره2,سال
12
,
تابستان
1399
عیسیبنمریم، زندگی شگرفی دارد که نقش عرفانی و اسطوره ای مسیح در عروج و رجعت برای وصل به اصل خویش، از کهن الگوهای گردونۀ مقدس(ماندالا) است. در این جستار، عروج و رجعت، با هدف الگو پذیری انسان از زندگی زاهدانه مسیح به روش توصیفی- تحلیلی، تبیین، شده است. همچنین با نگاهی اس چکیده کامل
عیسیبنمریم، زندگی شگرفی دارد که نقش عرفانی و اسطوره ای مسیح در عروج و رجعت برای وصل به اصل خویش، از کهن الگوهای گردونۀ مقدس(ماندالا) است. در این جستار، عروج و رجعت، با هدف الگو پذیری انسان از زندگی زاهدانه مسیح به روش توصیفی- تحلیلی، تبیین، شده است. همچنین با نگاهی اساطیری(اسطوره دایره، اسطوره انسان کامل، اسطوره نوزایی، اسطوره آب و...) و با بینشی عرفانی، رجعت گذر از تاریکی جسم دانسته شده که در قوص صعود، نفس در تلاش برای اتصال به عالم نور، خود را از حصار ظلمت (مغرب تن)می رهاند و پله پله خویشتن را با راهنمایی انسان کامل و الگوپذیری از مسیح، مجرد گونه، به انوار ایزدی ( مشرق جان) و به یقین که منزل اول و آخر سالک است، می رساند تا از آبِ حیات عشق بنوشد. این پژوهش، راز عروج را دست یابی به جاودانگی معرفی می کند و جایگاهِ جاودانگی (عشق) را نیز با پیروی از عقل(پیرِخردمند) می شناساند که این سفر روحانی از همان مبدأ تنها در سایه درد، آغاز و طلب می شود و در فرجام به رجعت و قرب (مبدأ/ مقصد)می انجامد.
پرونده مقاله
سماع صوفیانه از دیرباز در آثار نظم و نثر عرفا جایگاه ویژه ای به خود اختصاصداده و همواره مورداختلاف اهل تصوّف بوده است. برخی آ ن را غذای روح می نامیدند و برخی انکارمی کردند و بی زاری می جستند. در این میان با بررسی نسخۀ خطی کتاب لطایف اشرفی نظریات شیخ اشرف الدین سمنانی ـ چکیده کامل
سماع صوفیانه از دیرباز در آثار نظم و نثر عرفا جایگاه ویژه ای به خود اختصاصداده و همواره مورداختلاف اهل تصوّف بوده است. برخی آ ن را غذای روح می نامیدند و برخی انکارمی کردند و بی زاری می جستند. در این میان با بررسی نسخۀ خطی کتاب لطایف اشرفی نظریات شیخ اشرف الدین سمنانی ـ عارف نامیِ قرن هشتم و نهم ایرانی الاصلِ هندوستان ـ درمی یابیم که وی به سماع نگاهی ویژه داشته و از آن به عنوان گوش سپردن به نغمه های زیبا و نیز به معنای پایکوبی یادنموده است. او آدمیان را به سه گروه تقسیم کرده و حکم سماع را باتوجه به ویژگی های روحی مستمع، موشکافانه معرفی نموده است. وی شروط خاصی برای سماع قائل است که اگر کسی آن شروط را به جای آورد، به حیات جاودانی نائل می شود. با اینکه اکثر مشایخ چشتیه ـ از متقدّمین و متأخّرین ـ سماع کرده و آن را جایز دانسته اند، لیکن اشرف الدین ملاک مباح بودنِ سماع را به مستمع و نحوۀ انجام شروط سماع منوط می داند. به طورکلّی، نگاه عابدانۀ وی به سماع، درخورتوجه است؛ تاآنجاکه بهترین مکان برای سماع را مسجد معرفیمی نماید. در این پژوهش برآنیم تا ضمن معرفی اجمالی سیّداشرف الدین سمنانی و کتاب لطایف اشرفی، نظریات شاخص وی را در مورد سماع تحلیل و بررسی نماییم.
پرونده مقاله
بررسـی تقابـلهـای دوگانـه درآثـار هنـری وادبـی توجـه برخـی زبـانشناسـان،روایت شناسان و نشانه شناسان معاصر را به خود جلب کرده است . آنها بـرایـن عقیـده انـد کـه ازایـن منظر به درک و دریافت بهتری ازآثار ادبی می توان دست یافت. سبک هندی یکی ازدوره هایی است که تقابل های فکر چکیده کامل
بررسـی تقابـلهـای دوگانـه درآثـار هنـری وادبـی توجـه برخـی زبـانشناسـان،روایت شناسان و نشانه شناسان معاصر را به خود جلب کرده است . آنها بـرایـن عقیـده انـد کـه ازایـن منظر به درک و دریافت بهتری ازآثار ادبی می توان دست یافت. سبک هندی یکی ازدوره هایی است که تقابل های فکری،فرهنگی،جغرافیایی ومذهبی به شکلی تاثیرگذارخودرابیش ازدوره های دیگر نشان می دهد.درمیان شاعران سبک هندی"سلیم تهرانی"از زمره نکتهپردازان توانمندی است که درزمینههای گوناگون توانسته است مضمون های متقابل بدیع و درخور توجهی بیافریند. نگارنده دراین مقاله به شیوة اسنادی،کتابخانه ای به بررسی تقابل هـای دوگانـه یازوج های متقابل ـ به عنوان یکی ازعناصر محـوری اشـعار اوـ می پردازد.برای این غرض ١٠٠غزل ازمواضـع مختلـف دیوان او انتخاب شد.دراین غزل ها 335 مورد تقابل دوگانه،یعنی درهرغزل تقریباً ٤/3 مـورد،یافت شد.این تقابل های دوگانـه درسـه بخـش واژگـانی و لفظـی (70 %)،معنـایی و فکـری (81 %)و ادبـی(31 %)دسته بندی شده اند. زوج های متقابل معنایی دراشعارسلیم بـسامدبیـشتری دارنـد.برخـی ازاین زوج هـای متقابـل مانند:زهدوشادنوشی،نقص وکمال و... زیرشـاخة مفـاهیم کلانـی اسـت کـه دردیـوان سلیم کـاربردزیادی دارنـد،سلیم ازطریق این تقابـل هـا غزلهای خودراتشخّص خاصی داده وسبک شعری خودراازدیگران متمایزکرده وخط اندیشه وباورهای خودرانشان داده است.مهمترین دلایل توجه سلیم به تقابلهای دوگانه سفرودوری ازوطن،تأثیرمحیط اجتماعی،توجه به مفاهیم اخلاقی وعرفانی وتوجه شاعربه مسائل زیبایی شناختی وموسیقایی.به هرروی،تقابل های دوگانه یکی ازشاخصه های سبکی غزلهای سلیم به شمارمی آیدکه کارکردمعنایی وزیبایی شناختی دارد.
پرونده مقاله
زبان و ادب فارسی واحد سنندج
,
شماره2,سال
12
,
تابستان
1399
آشنایی زدایی، برجسته سازی یا هنجارگریزی، انحراف از شکل طبیعی زبان و قواعد حاکم بر آن است. از تاثیرگذارترین روش های پدید آمدن سبک تازه در شعر و از مولفه های مهم، برای آرایش کلام و غنای ادبی است .زیرا زبان معیار را دگرگون و صورت های زبانی را برجسته می کند.هرقدر فراهنجارها چکیده کامل
آشنایی زدایی، برجسته سازی یا هنجارگریزی، انحراف از شکل طبیعی زبان و قواعد حاکم بر آن است. از تاثیرگذارترین روش های پدید آمدن سبک تازه در شعر و از مولفه های مهم، برای آرایش کلام و غنای ادبی است .زیرا زبان معیار را دگرگون و صورت های زبانی را برجسته می کند.هرقدر فراهنجارها بدیع تر باشند کلام مقبولیت بیشتر یافته و سبک شاعر شخصی تر خواهد بود.از آن جا که یکی از خصایص سبک هندی آفرینش مضامین تازه و خیال انگیز است بیدل دهلوی به عنوان یکی از شاعران این سبک با بیشترین هنجارستیزی های هنری و خلاقانه به سبک شخصی دست یافته است. رباعیات بیدل سرشار از تخیلات و بدیع گویی و ابتکارات ادبی است.گرایش و تمایل به استفاده از ترکیبات تازه، مضمون های بدیع وتصاویرخیالی هنرمندانه، بیدل را برآن می دارد که از نرم های طبیعی زبان پا را فراتر نهاده و با ساختار شکنی های خود تصاویر ادبی شگرفی ایجاد نماید.در این مقاله هنجارگریزی های رباعیات بیدل در هشت محور واژگانی، نحوی، آوایی، سبکی، معنایی، گویشی، باستانی و نوشتاری بررسی شده اند، گرچه با انواع هنجارگریزی در رباعیات بیدل مواجهیم اما برجسته ترین ویژگی سبکی بیدل ، در رباعیات مربوط به هنجارگریزی نحوی،معنایی ،واژگانی و سبکی است.که با ساخت وابسته های خاص عددی،ترکیبات نوین،تصاویرخیالی و اصطلاحات کوچه و بازار خودنمایی می کنند.
پرونده مقاله
مطالعات زبان و ادبیات غنایی
,
شماره2,سال
13
,
تابستان
1402
حکایات بوستان سعدی مانند بسیاری دیگر از حکایتهای فصلی (اپیزودیک) متون فارسی نقشی تسهیلگر برای فهم نظریات عرفانی، اجتماعی و هنری شاعر دارند. در بوستان سعدی و در باب اول حکایتی با عنوان تدبیر در تأخیر سیاست هست. در این حکایت مدلی میبینیم که با الگوی پیشنهادی تزوتان تود چکیده کامل
حکایات بوستان سعدی مانند بسیاری دیگر از حکایتهای فصلی (اپیزودیک) متون فارسی نقشی تسهیلگر برای فهم نظریات عرفانی، اجتماعی و هنری شاعر دارند. در بوستان سعدی و در باب اول حکایتی با عنوان تدبیر در تأخیر سیاست هست. در این حکایت مدلی میبینیم که با الگوی پیشنهادی تزوتان تودوروف برای تحلیل داستان منطبق است و میتوان نتیجة حاصل از آن را به اغلب حکایات بوستان تعمیم داد. تودوروف معتقد است در روایتها ساختاری مشابه وجود دارد که عبارتند از: وضعیت آغازین، ورود عامل برهمزنندة تعادل به روایت، برهمخوردن تعادل، تلاش برای برقراری تعادل و درنتیجه رسیدن به وضعیت پایدار نهایی که از آن به فصل گذار تعبیر کرده است. در این مقاله که به روش تحلیلی نوشته شده است، کوشش گردیده به این پرسش پاسخ داده شود که بر اساس نظریة تودوروف حل تناقض حاصل از نتیجهگرایی سعدی در حکایت با واقعیتهای بیرونی اجتماع چگونه صورت میگیرد و حکایت موردبحث را چگونه میتوان بر اساس الگوی تودوروف تحلیل کرد. نتیجه اینکه سعدی با ایجاد ساختاری منسجم در حکایت مورد نظر توانسته اندیشهها و آرای خود را علیرغم تناقض و تضاد با عالم واقع به خواننده بقبولاند و رأی پیروزی را در حکایت به سود کسی که میخواهد صادر کند.
پرونده مقاله
مطالعات زبان و ادبیات غنایی
,
شماره1,سال
5
,
بهار
1394
بی شک عصاره سخن سعدی در غزلیات، چیزی جز نکوداشت معشوق و او را وصف کردن و به نیکی یاد کردن نیست و این ویژگیها آن قدر در شعر شاعر برجستهاند که موضوعات دیگر از جمله رگههایی از واسوخت گرایی در این غزلها کمتر به چشم آمده است. مقاله حاضر کوشش میکند با نشان دادن نمونهها چکیده کامل
بی شک عصاره سخن سعدی در غزلیات، چیزی جز نکوداشت معشوق و او را وصف کردن و به نیکی یاد کردن نیست و این ویژگیها آن قدر در شعر شاعر برجستهاند که موضوعات دیگر از جمله رگههایی از واسوخت گرایی در این غزلها کمتر به چشم آمده است. مقاله حاضر کوشش میکند با نشان دادن نمونههایی از شعر سعدی که رگههایی از واسوخت گرایی از قبیل گله از معشوق و سرزنش کردن او را در بر دارد، یادآوری کند که سعدی به این بخش از روابط عاشقانه که کار به شکوه و شکایت هم میکشیده، توجه داشته است. با نگاهی به شعر انوری و وحشی بافقی که پیش و پس از روزگار سعدی شعر سرودهاند، بحث واسوخت گویی سعدی را دنبال کردهایم.
پرونده مقاله
پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی
,
شماره4,سال
12
,
پاییز
1400
ظهیر فاریابی از شاعران قرن ششم است که در فاریاب (نزدیکی بلخ) زاده شد و پس از مهاجرت به نیشابور و چند شهر دیگر سرانجام در سال 598 ه.ق در تبریز درگذشت. آغاز زندگی ظهیر، همزمان با فتنه غزان بود. غزان بارها بلخ و دیگر شهرهای خراسان از جمله نیشابور را مورد حمله قراردادند. شا چکیده کامل
ظهیر فاریابی از شاعران قرن ششم است که در فاریاب (نزدیکی بلخ) زاده شد و پس از مهاجرت به نیشابور و چند شهر دیگر سرانجام در سال 598 ه.ق در تبریز درگذشت. آغاز زندگی ظهیر، همزمان با فتنه غزان بود. غزان بارها بلخ و دیگر شهرهای خراسان از جمله نیشابور را مورد حمله قراردادند. شاید مهاجرت ظهیر به جز کسب علم و ادب، دوری از فتنهها باشد. آن زمان همچنین عصر کشمکش خاندانهایی از خوارزمشاهیان، سلاجقه عراق و اتابکان بود. خاندانهایی که شکوه و بزرگی غزنویان و یا اقتدار سلجوقیان اول را نداشتند، شاعر برخوردار از صلههایی به مانند شاعران پیشین نبود و این موضوع بر شعر او سایه افکنده است. دیوان ظهیر 3790 بیت است که 2292 بیت آن از 81 قصیده است و 1498 بیت از دیگر قالبهای شعری اوست. این پژوهش با بررسی قصاید از سه دیدگاه زبانی، ادبی و فکری و به روش توصیفی-تحلیلی انجام یافته است.
پرونده مقاله
پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی
,
شماره2,سال
13
,
تابستان
1401
سعدی را استاد سخن دانسته اند. تمرکز این تعریف و محوریت واژه سخن در این عنوان نشان می دهد که سخن به عنوان محصول اصلی زبان مهم ترین ویژگی هنر سعدی بوده است. در شعر و نثر سعدی امتیازات فراوانی نسبت به سایر سخنوران دیده می شود که مجموع این امتیازات سبب شکل گیری آثار هنری سع چکیده کامل
سعدی را استاد سخن دانسته اند. تمرکز این تعریف و محوریت واژه سخن در این عنوان نشان می دهد که سخن به عنوان محصول اصلی زبان مهم ترین ویژگی هنر سعدی بوده است. در شعر و نثر سعدی امتیازات فراوانی نسبت به سایر سخنوران دیده می شود که مجموع این امتیازات سبب شکل گیری آثار هنری سعدی شده است. سعدی در به کار گیری عناصر بلاغی استادی تام دارد و به نحوی با اصول بلاغت فارسی کار کرده که موزونی و تعادل بین سادگی و هنری بودن زبان در آن حفظ شده است. دلیل نام گذاری شعر و نثر سعدی به سهل ممتنع هم همین موزونی و تعادل است. در این پژوهش ضمن تمرکز و تامل بر برخی امتیازات فنی و بلاغی سعدی تلاش داریم که نشان دهیم ذهنیت هنری سعدی در نسبت مستقیم با توانایی های زبانی اوست.
پرونده مقاله
پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی
,
شماره5,سال
11
,
زمستان
1399
عشق در اسطوره دایره در گردش است. این جستار، اقاویل مشایخ صوفیه را راهنمای سفر روحانی در گردونه مقدس می شناساند. از این رو گفتار مشایخ را به روش توصیفی- تفسیری و تحلیلی (کتابخانه ای) در اسطوره دایره تبیین کرده و هدف پژوهش را اهمیتدهی به اقاویل و بهره مندی از آنها دانست چکیده کامل
عشق در اسطوره دایره در گردش است. این جستار، اقاویل مشایخ صوفیه را راهنمای سفر روحانی در گردونه مقدس می شناساند. از این رو گفتار مشایخ را به روش توصیفی- تفسیری و تحلیلی (کتابخانه ای) در اسطوره دایره تبیین کرده و هدف پژوهش را اهمیتدهی به اقاویل و بهره مندی از آنها دانسته که آشکار است آن کلمات مبارک، نقش بسزایی در سیر روحانی در گردونه مقدس دارند. این پژوهش با نگاهی دیگرگونه نسبت به جستارهای پیشین، کلمه مشایخ را نماد پیری می داند که سالک با نور آن کلمات برآمده از حقیقت محمدیه و ولی اعظم، جان را از صفات تاریک نفس می زداید و با مرگ ارادی از سیصد و شصت گونه حجاب نفسانی می گذرد و به زندگی دوباره دست می یابد. نتیجه آنکه در قوس صعود نیازمند سالکی است که پیر راه بوده باشد تا بهسلامت وی را به وصل رساند. سالک سرانجام با فنای فردیت، به جاودانگی و عشق می رسد.
پرونده مقاله
مطالعۀ حاضر با هدف ارائۀ الگوی مدرسۀ شاد از طریق واکاوی مضامین شادی در ادبیات و فرهنگ ایرانی به انجام رسید. روش پژوهش، تحلیل مضمون بهعنوان یکی از روشهای رویکرد کیفی است. دادههای پژوهش شامل منابع و متون مرتبط با فرهنگ و ادبیات ایرانی است که از طریق تکنیک تحلیل متن و ب چکیده کامل
مطالعۀ حاضر با هدف ارائۀ الگوی مدرسۀ شاد از طریق واکاوی مضامین شادی در ادبیات و فرهنگ ایرانی به انجام رسید. روش پژوهش، تحلیل مضمون بهعنوان یکی از روشهای رویکرد کیفی است. دادههای پژوهش شامل منابع و متون مرتبط با فرهنگ و ادبیات ایرانی است که از طریق تکنیک تحلیل متن و با توجه به فرایند تحلیل داده در روش تحلیل مضمون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافتههای پژوهش بیانگر این است که شادی در فرهنگ و ادبیات ایرانی دربارۀ دو مضمون فراگیر اصلی شادی بیرونی (آفاقی) و شادی درونی (انفسی) قابلیت صورتبندی دارد. شادی بیرونی شامل زیست جهان شاد و بهْ زیستن و شادی درونی دربرگیرندۀ ایستار، منش و پویش معطوف به شادی است. ارائۀ الگوی مدرسۀ شاد بر مبنای مضامین شادی در فرهنگ و ادبیات ایرانی مستلزم توجه به ابعاد و مؤلفههای شادی بیرونی و شادی درونی و لحاظ نمودن این ابعاد در رابطه با ارکان و مؤلفههای اصلی مدرسه است که در قالب برنامۀ درسی معطوف به شادی، کارکنان آموزشی و اجرایی مدارس بهمثابۀ آموزشگران شادی، محیط مدرسه با نشاط و دانشآموزان شاد زیست نمود پیدا میکند.
پرونده مقاله
تقریباً همه سعدی شناسان، این شاعر بزرگ را معلم اخلاق و استاد ترویج مبانی تربیتی و آموزشی می دانند و به رغم برخی انتقادها و نکته گیری ها، باز شأن والای او را در رواج اصول اخلاقی ستوده اند. به همین دلیل، ماندگاری سعدی تضمین شده و قطعی است.
سعدی که از هر فرصت مناسبی در آث چکیده کامل
تقریباً همه سعدی شناسان، این شاعر بزرگ را معلم اخلاق و استاد ترویج مبانی تربیتی و آموزشی می دانند و به رغم برخی انتقادها و نکته گیری ها، باز شأن والای او را در رواج اصول اخلاقی ستوده اند. به همین دلیل، ماندگاری سعدی تضمین شده و قطعی است.
سعدی که از هر فرصت مناسبی در آثار گونه گون خود از گلستان تا قصاید و مواعظ برای بیان و ترویج اصول و مفاهیم اخلاقی استفاده می کند، از خدای خواهی و طلب آمرزش و مغفرت در پیشگاه خداوند، به عنوان یکی از الزامات رویکرد اخلاقی خویش یاد می کند و اتفاقاً آنجا که باب نصیحت پادشاه و ممدوح را باز می کند، این فرصت خدای خوانی و آمرزش خواهی را بهتر قدر دانسته و رسالت خویش را به انجام رسانیده است.
کوشش حاضر، باز کاوی و بررسی این شگرد هنری و اخلاقی و معنوی سعدی است.
پرونده مقاله
چکیده
کتاب طعم گس خرمالو از زویا پیرزاد در سال 1376 منتشر شد و مورد توجّه بسیاری قرار گرفت. هدف از این پژوهش، نقد جامعهشناختی این اثر و مطالعة چگونگی بازنمایی جامعه در جهان تخیّلی داستانهای کوتاه این مجموعه است. نقد جامعهشناختی ادبیّات یکی از شیوههای کاربردی در تح چکیده کامل
چکیده
کتاب طعم گس خرمالو از زویا پیرزاد در سال 1376 منتشر شد و مورد توجّه بسیاری قرار گرفت. هدف از این پژوهش، نقد جامعهشناختی این اثر و مطالعة چگونگی بازنمایی جامعه در جهان تخیّلی داستانهای کوتاه این مجموعه است. نقد جامعهشناختی ادبیّات یکی از شیوههای کاربردی در تحلیل متون ادبی بهویژه رمان است که تناظر میان ساختار اجتماع و ساختار زیباییشناختی داستان را بررسی میکند. در نقد این اثر، آرای جورج لوکاچ، بنیانگذار این رشته و شیوة ساختگرایی تکوینی لوسین گلدمن مبنای کار بوده است. نتایج بهدست آمده از روش تحلیلی ـ توصیفی نشان میدهد که دغدغة اصلی پیرزاد، ترسیم سیمای زن در جامعه و پیمودن مسیر تحوّلی است که با خودآگاهی آغاز میشود و به تغییر در جایگاه اجتماعی میانجامد. او به عنوان نویسندهای رئالیست به خوبی توانسته است در داستانهای خود، ورود مجدّد مدرنیته به ایرانِ پس از جنگ، تغییر ارزشها، شکاف نسلی، افزایش سهم زنان در فعالیتهای اجتماعی و به طور کلّی روند دگرگونی جامعة ایرانی را نشان دهد؛ روندی که در نهایت به تغییراتی اساسی در نیمة دهة هفتاد منجر شد. همچنین تأیید میشود که این شیوة نقد ابزارهای لازم را برای تحلیل و تفسیر داستان کوتاه فارسی، در اختیار دارد.
پرونده مقاله
سکوی نشر دانش
سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد