هویت و شخصیت هر ملتی در پرتو فرهنگ غنی و مترقی آن نهفته است. بنابراین اگر بیگانه ای بخواهد ملتی را از نظر سیاسی اجتماعی زمین گیر کند، آسان ترین راه‌اش هجوم به فرهنگ آن ملت است، زیرا با هجوم فرهنگی، آن ملت استحاله فرهنگی می‌شود و هویت و شخصیت خود را از دست می دهد. جامعه شناسان فرهنگ را دارای سه جنبه شناختی، مادی(فنی) و سازمانی می دانند که جنبه شناختی عبارت است از باورداشت ها، اسطوره ها، ایدئولوژی ها، ارزش ها، رویکردها و دانش. فرهنگ را نیز، آداب و رسوم، عرف ها، قوانین و نقش هایی که با پایگاه های گوناگون یک فرهنگ هم‌بسته اند تشکیل می دهند. از همین منظر شاهنامه اثری است که در عهد سامانی ایرانیان را به بازسازی افکار ملی و خودشناسی ساسانی هدایت کرد و ایرانیان را به احیای مقام و مرتبه انسان به منظور خودشناسی و استقلال ملی، دعوت نمود. استقلالی که ساسانیان را بر آن داشت تا مناطق تحت سیطره خود را ایرانشهر بخوانند. پژوهش حاضر با بررسی کوتاهی در تاریخ ایران بعد از حمله اعراب به گرایش فردوسی برای تنظیم اثری چون شاهنامه در احیای فرهنگ و هویت ایرانی پرداخته است، تا نوع خاصی از انسان‌گرایی(اومانیسم) که در آن انسان کنش‌گر اصلی است و جای اسطوره ها را می‌گیرد و در جدال با ابرانسان ها، برای برپایی داد و خیر و نیکی پیروز می گردد را آشکار سازد. پرونده مقاله

ادبیات مقایسه‌ای، یکی از شاخه‌های جدید تحقیقات و پژوهش‌های ادبی است. در حوزه زبان و ادب فارسی شاعران و نویسندگان، میراث شکوهمندی بر جای گذاشته‌اند که آیندگان همواره از آن بهره برده‌اند. یکی از برجسته‌ترین شاعران زبان و ادبیات فارسی، حافظ شیرازی است. او انقلابی در شعر و غزل به وجود آورد و همواره بر شاعران پس از خود تأثیرگذار بود. پس از سبک عراقی که حافظ در آن طبع آزمایی و زیست کرده است، سبک هندی در ادبیات پای گذاشت. یکی از شاعران برجسته این سبک صائب تبریزی است. صائب تحت تأثیر غزلیات خواجه، غزلیاتی سروده است. اشتراکات وزنی، مضمونی و محتوایی از مشابهات این غزلیات است. نگارنده در این پژوهش بر آن است تا به بررسی تأثیر سبک حافظ بر اشعار صائب تبریزی بپردازد. به این منظور اشعار در دو حوزه نقد مضمونی و نقد ساختاری مورد بررسی قرار گرفتند. پرونده مقاله

بلاغت پژوهان تاکنون برای تمثیل تعاریف گوناگون آورده اند. امّا تمثیل در این پژوهش به عنوان سبکی از داستان گویی، شیوه ای از روایت است که درون مایه ای غیرداستانی را در لفافه ای از ساختار داستانی می پوشاند. سمفونی مردگان رمان عباس معروفی، نویسنده و شاعر ایرانی است که مهم‌ترین اثر او و نقطه ی عطف آثارش به شمار می‌رود. این اثر با بهره‌گیری از زبان شاعرانه‌، داستان یک خانواده و یک شاعر بیگانه با دنیای اطراف خود را به زیبایی روایت کرده است. تمثیل هایی از برادرکشی، عشق، تنهایی، انتقام، جهل، حسد، تعصّب، ریا، حرص، حق‌کشی و تجاوز به حقوق دیگران که در حیطه ی ادبیات تعلیمی گنجانده می شود؛ در این رمان، آمده است. برای آشنایی بیشتر خوانندگان با این اثر، به عناصر سبک‌ساز زبانی، ادبی، روایی و شاخص های محتوایی ادبیات تعلیمی از جمله موتیف‌های واژگانی و زبان عامیانه، وفور تشبیهات، کنایه‌ها و استعاره‌ها، شخصیت‌پردازی و توصیفات، که تبیین کننده ی بیان تمثیلی نویسنده و اثر اوست؛ اشاره شده است. روش این پژوهش تحلیلی و توصیفی با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای با شیوه ی فیش برداری، است؛ با پرسش اصلی این که تمثیل چه جایگاهی در بیان نویسنده برای ارائه ی مفاهیم داستانی خویش در کتاب سمفونی مردگان به منظورِ برقراری ارتباط بیشتر با خوانندگان اثر داشته است؟ پرونده مقاله

تناسخ واژه‌ای است عربی که ریشه آن نَسخ می‌باشد و به معنی انتقال نفس انسان از بدنی به بدن دیگر، سپس از متلاشی شدن بدن اول که این انتقال بدون حصول فاصله میان آن دو صورت می‌گیرد، می‌باشد. نظریه تناسخ از قدیم مطرح بوده است اما در ادیان الهی رایج نبوده و یکی از مهم‌ترین اصول مشترک تمامی گرایش‌های دین هندویی و نیز مکاتب فلسفی هند است. از نظر اسلام تناسخ مُلکی (بازگشت روح به دنیا باطل است) و در آیات و روایات بسیاری نیز رد شده است. به طور کلی با مبانی عرفان اسلامی سازگار نمی‌باشد و بزرگان عرفان و تصوف اسلامی در رد آن دلایل را بیان نموده‌اند و تناسخ ملکوتی را با استفاده از آیات و روایات اثبات می‌کنند. پرونده مقاله

جوزف کمبل، فیلسوف مشهور آمریکایی، مُتأثّر از یونگ، در زمینۀ ضمیر ناخودآگاه جمعی و کهن­ الگوها مطالعه کرده که مهم­ترین نظریه­اش، نظریۀ «تک اسطوره»، است. او در این نظریّه به واکاوی کهن ­الگوی «سفرِ قهرمان»، پرداخته و نشان داده است که چگونه این کهن ­الگو در هر زمان و هر مکان در قالب جدیدی تکرار می­شود، تا انسان را به سیر و سفر درونی و شناخت نفس خود راهنمایی کند. کمبل، برای تحقّق این امر، پیمودن سه مرحلۀ «عزیمت»، «تشرّف» و «بازگشت» را لازم و ضروری می­داند. سوال اساسی این نوشته آن است که آیا نظریّۀ کمبل را می­توان بر روی زندگی «محمّدحسین شهریار»، هم پیاده کرد؟ در این مقاله، با تأکید بر اشعار عرفانی شهریار، سعی کرده­ایم سیر و سفر وی را در بستری عرفانی، براساس نظریّۀ کمبل، تقسیم­ بندی و تحلیل کنیم. یافته­های این تحقیق نشان می­دهد در زندگی طوفانی شهریار، کم و بیش، با این سه مرحله، مواجه می­شویم. وی پس از شکست عشقی، برای تغییر، قصد (عزیمت) می­کند؛ در مرحله­ای از این تغییر، با مشکلات روحی و روانی بسیاری برخورد می­کند (تشرّف)و در نهایت، با از سر گذراندن مشکلات در این سفر معنوی، با کوله­باری از تجربه و معرفت، در قالب انسانی پُخته و کمال یافته، باز می­گردد (بازگشت) و به جایگاهی می­رسد که بسیاری، وی را چه در هُنر و چه در اخلاق، الگوی تامّ و تمام خویش قرار می­دهند. پرونده مقاله

عنصر زبان یکی از پدیده‌های اجتماعی است که همواره در حال تغییر و دگرگونی است. زبان فارسی نیز به دور از این تغییر و تحولات نبوده است. یکی از این دگرگونی‌ها، تغییر حروف اضافه است. در این پژوهش به بررسی حروف اضافه، انواع و چگونگی آن در زبان شعری شاعران برجسته‌ی دوره‌ی سامانی و مقایسه‌ی آن با زبان معیار امروز پرداخته شده است. بررسی شواهد بیانگر این است که در دوره‌ی یادشده، حروف اضافه‌ی ساده و مرکّب گوناگونی کاربرد دارند. این حروف از لحاظ شکل و ساختار و هم‌چنین بار معنایی دارای گستردگی و تنوع فراوانی هستند. علاوه بر این حروف اضافه‌ای در این دوره کاربرد دارند که در دور‌های بعد کاهش یافته‌ یا به طور کامل متروک شده‌اند. همچنین تعدادی از عبارات (حرف اضافه و متمم) در این دوره وجود دارند که برخی از دستورنویسان، آن‌ها را حرف اضافۀ مرکب دانسته‌اند؛ درحالی که به نظر می‌رسد این عبارات، ترکیبی از حرف اضافه-ی ساده و متمم می‌باشند. پرونده مقاله

خواجه‌ نظام‌الملک به عنوان یکی از موفق‌ترین وزرای تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران، همواره در مکتوب کردن اندیشه‌های سیاسی خود اهتمام داشته و کتاب سیاست‌نامه را نیز بر پایه اقدامات سیاسی خود تالیف کرده است. بر این اساس در پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و رویکردی کتابخانه‌ای و با تاکید بر محتوای کتاب سیاست‌نامه ، در پی پاسخ به این سوال می باشیم که ملاک مشروعیتِ حکومت در اندیشه‌ی خواجه نظام الملک چه بوده و راهکارهایی که وی برای نظارت بر حکومت اندیشیده است کدام است؟ نتایج پژوهش نشان دهنده این است که هر چند سیاست نامه متنی در جهت مشروعیت بخشی به حکومت حاکم بر جامعه است، نگاه خواجه نظام الملک به حکومت با تأکید بر نقش اساسی پادشاه قابل توجه است که مشروعیت قدرت وی بر مبنای برگزیدگی از سوی خداوند است. در نظام طراحی شده توسط خواجه نظام الملک؛ هم طراح و هم مجری و حتی ارزیابی بازخوران تصمیات متخذه توسط نظام به یک جایگاه و فرد، یعنی پادشاه مقتدر بر می گردد و به نوعی تفکیک ساختاری و کارکردی توسط خواجه انجام نگرفته است هرچند خواجه تلاش کرد با تعبیه نهاد وزارت در چنین سیستمی بین حوزه اجرا و طراحی تفکیک ایجاد نماید. اما به دلایل متعددی همچون سنت های قدرتمند پادشاهی-عرفی -مذهبی، رقابت های نخبگانی، عقب ماندگی های تاریخی در حوزه سیاسی و فرهنگی و امنیتی و... این کار عقیم ماند. پرونده مقاله

چکیده زیبایی شناسی همواره یکی از مباحث مهمّ در ادبیّات بوده است و بررسی عناصر زیبایی سخن در آثار ادبی یکی از پر بسامدترین مباحثی است که توجّه پژوهندگان و محقّقان ادبی را به خود اختصاص داده است. در این میان پرداختن به ادبیّات کودک نیز موضوع حائز اهمّیّتی است که پژوهش حاضر به واکاوی شعر کودک اختصاص یافته است. در این پژوهش محقّق با تکیه بر آثار منتشر شده برای کودکان در کانون پرورش فکری کودک و نوجوان به بررسی تشبیه و استعاره از عناصر بیانی در صور خیال، در آثار شاعران برجستة ادبیّات کودک در دهه های هفتاد و هشتاد، پرداخته است. محقّق با روش توصیفی- کتابخانه ای تحقیق را به انجام رسانده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که تشبیه حسّی از پر بسامدترین عناصر خیال در ادبیّات کودک در رده‌بندی پنج گانة سنّی در دو دهة مذکور است و تشخیص به عنوان نوعی استعاره بیشترین کاربرد را در شعر کودک دارد. پرونده مقاله