تجمع فلزات سنگین جیوه، کادمیوم، قلع، نیکل، روی و آهن در نمونه‌های کنسرو ماهی تون در استان خوزستان

محورهای موضوعی : علوم و صنایع غذایی

محمد ولایت زاده ¹ , ابوالفضل عسکری ساری ²

1 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اهواز، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، اهواز، ایران
2 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اهواز، دانشیار گروه شیلات، اهواز، ایران.

تاریخ دریافت : 1392/04/22 تاریخ پذیرش : 1393/12/06 تاریخ انتشار : 1393/09/01

کلید واژه: ایران, استان خوزستان, فلزات سنگین, کنسرو, ماهی تون,

چکیده مقاله :

به دلیل سمیت فلزات سنگین برای انسان، پژوهش‌های متعددی در مورد این فلزات و به‌ویژه تجمع آن‌ها در فرآورده‌های شیلاتی نظیر کنسرو انجام یافته است. این پژوهش با هدف تعیین غلظت فلزات سنگین آهن، جیوه، کادمیوم، روی، قلع و نیکل در کنسرو ماهی تون در استان خوزستان انجام شد. تعداد 54 نمونه کنسرو به صورت تصادفی از سه نشان تجاری از سطح شهر اهواز تهیه شدند.هضم نمونه‌ها به روش خشک و سنجش فلزات سنگین به روش اسپکترومتری جذب اتمی با دستگاه پرکین المر 4100 صورت پذیرفت. در این تحقیق میزان فلزات سنگین بین سه نمونه کنسرو اختلاف معنی‌داری نداشت (05/0<p). میانگین میزان جیوه، کادمیوم، نیکل، قلع، روی و آهن در نمونه کنسرو C به ترتیب 007/0±048/0، 053/0±297/0، 031/0±171/0، 012/0±062/0، 82/0±36/5، 04/0±63/7 میلی‌گرم بر کیلوگرم بود. بالاترین میزان کادمیوم، نیکل و آهن در نمونه های کنسرو ماهی هوور C مشاهده گردید.میزان نیکل، قلع، جیوه و روی پایین تر از آستانه استانداردهای سازمان بهداشت جهانی (WHO)، سازمان خواروبار و کشاورزی (FAO) و سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) بود. اما میزان کادمیوم از حد مجاز استانداردهای سازمان بهداشت جهانی، بهداشت ملی و تحقیقات پزشکی استرالیا (NHMRC) و وزارت کشاورزی، شیلات و غذای انگلستان (UKMAFF) بالاتر بود.

چکیده انگلیسی:

Toxicity of heavy metals has led to numerous studies on the accumulation of these elements in fish and fishery products such as canned products. The objective of the present study was to determine the concentrations of Hg, Cd, Sn, Zn, Ni, Fe in canned tuna fish from of Khuzestan Provinces. A total number of 54 tuna fish cans from three brands (A, B and C) was collected from Ahvaz retails. The samples were subjected to dry digestion and the concentrations of the heavy metals were measured using Atomic Absorption Spectrophotometer Perkin Elmer 4100. In this study, no significant difference was observed between the concentrations of heavy metals in three various samples (P>0.05). The mean concentrations of Hg, Cd, Ni Sn, Zn and Fe in group C samples were determined at 0.048±0.007, 0.297±0.053, 0.171±0.031, 0.062±0.012, 5.36±0.82, 7.63±0.04 mg/Kg. Moreover, the highest level of Cd, Ni and Fe concentrations was observed in group C samples. In comparison with WHO, FAO and FDA standards, concentration of Ni, Sn, Hg and Zn was found lower. Meanwhile, the concentration of Cd was estimated higher than WHO, NHMRC and UKMAFF limits.

منابع و مأخذ:

• ·   بنیادیان، مجتبی؛ مشتاقی، حمداله؛ نعمت‌الهی، امین و نقوی، زینب (1390). بررسی میزان فلزات سنگین سرب، قلع، مس و کادمیوم در کنسروهای ماهی تولید شده در ایران. فصلنامه علوم و صنایع غذایی، 8 (29): 32-27.


• ·   سالار آملی، جمیله و علی اصفهانی، طاهره (1387). تعیین میزان جیوه تام و تاثیر عامل احیا کننده و وزن نمونه بر آن در کنسروهای ماهی تون به روش هیدریدژنراتورـ اتمیک ابزربشن (HG-AAS). مجله تحقیقاتی دامپزشکی، 63 (5): 335-331.


• ·   سالنامه آماری شیلات ایران (1393). دفتر برنامه‌ریزی گروه آمار و مطالعات توسعه شیلاتی، سالنامه آماری سازمان شیلات ایران (1392ـ1382). تهران، صفحه: 64.


• ·   صادقی راد، مرجان (1373). اثرات فلزات سنگین و تاثیر آنها بر آبزیان. مجله علمی شیلات ایران، 3 (3): 16ـ 1.


• ·   عسکری ساری، ابوالفضل؛ولایت‌زاده، محمد؛ خدادادی، مژگان و کاظمیان، محمد (1390). مقدار فلزات جیوه، سرب و کادمیوم در اندام‌های ماهی بیاه رودخانه‌های دز و بهمنشیر. مجله بهداشت دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، 9 (3): 12-1.


• ·   لشکری مقدم، نسیم؛ ربانی، مهناز و احمدپناهی، هادی (1387). بررسی مقادیر فلزات سنگین (روی، کبالت، نیکل و کادمیوم) در تون ماهیان کنسرو شده و روغن آن. مجله پژوهش‌های علوم و فنون دریایی، 3 (2): 84 ـ 78.


• ·   ولایت زاده، محمد؛ عسکری ساری، ابوالفضل؛ بهشتی، محبوبه؛ حسینی، محسن و محجوب، ثمین (1389). تعینن میزان فلزات سمی در کنسرو ماهی تون شهرهای اصفهان، شوشتر و چابهار. فصلنامه علوم و فناوری غذایی، 2 (2): 23-17.


• ·   ولایت زاده، محمد؛ عسکری ساری، ابوالفضل؛ بهشتی، محبوبه؛ محجوب، ثمین و حسینی، محسن (1392). اندازه‌گیری فلزات سنگین (کادمیوم، جیوه، روی، نیکل، قلع و آهن) در کنسرو تون ماهیان. مجله پژوهش‌های جانوری (زیست شناسی ایران)، 26 (4): 506-498.
  
  
  
  • · Acra, A., Namaan, S. and Raffoul, Z. (1981). Total mercury levels in canned and frozen fish imported into Lebanon. Bulletin ofEnvironmental ContaminationandToxicology, 27: 209-212.
  
  
  • · Ahmad, A.K. and Shuhaimi-Othman, M. (2010). Heavy metals Concentration in Sediments and fishes from Lake Chini, Pahang, Malaysia. Journal of Biological Sciences, 10 (2): 93-100.
  
  
  • · Burger, J. and Gochfeld, M. (2004). Mercury in canned tuna white versus light and temporal variation. Environment Research, 96: 239-249.
  
  
  • · Celik, U. and Oehlenschlager, J. (2004). Determination of Zinc and Copper in fish Samples Collected from Northeast Atlantic by DPSAV. Journal of Food Chemistry, 87: 343-347.
  
  
  • · Cesar, R.T., Wendeli, K.T. and Coltro, M. (2001). Characteristic levels of some heavy metals from Brazilian canned fish. Journal of Food Composition and Analysis, 14: 611-617.
  
  
  • · Eboh, L., Mepba, H.D. and Ekpo, M.B. (2006). Heavy metal contaminants and processing effects on the composition, storage stability and fatty acid profiles of five common commercially available fish species in Oron Local Government, Nigeria. Food Chemistry, 97(3): 490-497.
  
  
  • · Emami Khansari, F., Ghazi- Khansari, M. and Abdollahi, M. (2004). Heavy metals content of canned tuna fish. Food Chemistry, 93: 293-296.
  
  
  • · Ezzatpanah, H., Ganjavi, M., Givianrad, M.H. and Shams, A. (2009). Effect of canned tuna fish processing steps on lead and cadmium of Iranian tuna fish. Food chemistry, 118(3): 525-528.
  
  
  • · FDA. (1987). Compliance Policy Guide. Food and Drug Administration, Washington, D.C.
  
  
  • · Fowler, S.W. (1986). Trace metal monitoring of pelagic organisms from the open Mediterranean Sea. Journal of Environmental Monitoring and Assessment, 7: 59-78.
  
  
  • · Ikem, A. and Egiebor, N.O. (2005). Assessment of trace elements in canned fishes (mackerel, tuna, salmon, sardines and herrings) marketed in Georgia and Alabama (United States of America). Journal of Food Composition and Analysis, 18: 771-787.
  
  
  • · Jelinek, C.F. (1982). Levels of Tin in the United States food supply. Association of Analytica Chemists, 65 (4): 942-964.
  
  
  • · Kalay, G. and Bevis, M.J. (1997). Structure and physical property relationships in processed polybutene. Journal of Applied Polymer Science, 88: 814-824.
  
  
  • · Laimanso, R., Cheung, Y. and Chan, K.M. (1999). Metal concentration in the tissues of rabbitfish collected from Tolo Harbour in Hong kong. Marine Pollution Bulletin, 39: 123-134.
  
  
  • · Leal, L.O., Elsholz, O., Forteza, R. and Cerd, V. (2006). Determination of mercury by multisyringe flow injection system with cold-vapor atomic absorption spectrometry. Journal of Analytica Chimica Acta, 573-574, 399-405.
  
  
  • · McCoy, C.P, Ohara, T.M, Benett, L.W. and Boyle, C.R. (1995). Liver and Kidney Concentrations of zinc, copper and cadmium in channel fish (Ictalurus punctatus): Variations due to size, season and health status. Journal of Veterinary and human toxicology, 37: 11-15.
  
  
  • · MAFF. (1995). Monitoring and surveillance of non-radioactive Contaminants in the aquatic environment and activities regulating the disposal of wastes at Sea. Journal Aquatic Environment Monitoring Report NO. 44. Directorate of fisheries Research, Lowestoft.
  
  
  • · Olowu, R.A., Ayejuyo, O.O., Adewuyi, G.U., Adejoro, I.A., Denloye, A.A.B., Babatunde, A.O., et al. (2010). Determination of Heavy Metals in Fish Tissues, Water and Sediment from Epe and Badagry Lagoons, Lagos, Nigeria. Journal of Chemistry, 7(1): 215-221.
  
  
  • · Okoye, B.C.O. (1991). Heavy metals and organisms in the Lagos Lagoon. International Journal of Environmental Studies, 37: 285-292.
  
  
  • · Rouessac, F. and Rouessac, A. (2007). Chemical Analysis Modern Instrumentation Methods and
  
  
  
  

Techniques. 2nd Edition, England, John Wiley & Sons Ltd.

• · Robands, K. and Worsfold, P. (2000). Cadmium. Journal Toxicology and Analysis. Pergam press. London, UK.


• · Simonin, H.A., Loukmas, J.J., Skinner, L.C. and Roy, K.M. (2008). Lake variability: Key factors controlling mercury concentrations in New York State fish. Journal of Environment Pollution, 154: 116-123.


• · Smart, G.A., Sherlock, T.C. and Meah, M.N. (1991). Lead and Tin in canned foods. Food Additive and Contaminants, 8(4): 485-496.


• · Stern, A.H. (2005). A review of the studies of the cardiovascular health effects of Methyl Mercury with consideration of their suitability for risk assessment. Journal of Environment Research, 98: 133-142.


• · Tarley, C.R.T., Coltro, W.K.T., Matsushita, M. and Souza, N.E. (2001). Characteristic levels of some heavy metals from Brazillian canned sardines (Sardinella brasiliensis). Journal of Food Composition and Analysis, 14: 611-617.


• · Tuzen, M. and Soylak, M. (2007). Determination of trace metals in canned fish marketed in Turkey. Food Chemistry, 101: 1378-1383.


• · Tuzen, M. (2009). Toxic and essential trace elemental contents in fish species from the Black Sea, Turkey. Journal of Food and Chemical Toxicology, 47(9): 2302-2307.


• · Voegborlo, R.B., El-Methnani, A.M. and Abedin, M.Z. (1997). Mercury, Cadmium and lead content of canned tuna fish. Food Chemistry, 67: 341-345.


• · WHO. (1996). Health criteria other supporting information. In: Guidelines for Drinking water Quality, 2: 31-388.


• · Yallouz, A., Campos, R.C. and Louzada, A. (2001). Niveis de mercurioem atum solido enlatado comercializado na cidade do Rio de Janeiro. Ciencias. Technol. Aliment. Campinas, 21: 1-4.