بازنمود برخی از انگاره‌های اشخاص در ساقی‌نامة ظهوری وسعادت‌نامة استرآبادی بر اساس نظریة یونگ
محورهای موضوعی : ادبیات تطبیقی
زینب نوروزعلی
1
(دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکده زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی)
احمد خیالی خطیبی
2
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، ایران)
علی اصغر حلبی
3
(گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، ایران)
کلید واژه: خود‌آگاه و ناخودآگاه, انگاره‌های کهن‌الگویی, ادبیات تطبیقی, اشخاص کهن‌الگویی,
چکیده مقاله :
یکی از نظریه‌هایی که در عصر حاضر در مضامین ادبی مورد کشف و بررسی قرار می‌گیرد نظریة کهن‌الگویی یونگ است. کهن‌الگوها، گنجینه‌ای از روان و اندیشة جمعی هستند که در هرکجا و هر زمان، فارغ از سنّت پدید می‌آیند و به‌دلیل فراوان بودن تجربیات انسانی نمی‌توان تعداد کهن‌الگوها را مشخص کرد. یونگ این مفاهیم را اجزای ساختاری موروثی روان بشر دانسته و حرکت از من به‌سوی خود را مستلزم انکشاف لایه‌های مختلف ناخودآگاه فرد می‌داند. یکی از مباحث مهم انگاره‌های کهن‌الگویی اشخاص هستند که در ساقی‌نامة‌ظهوری ترشیزی و سعادت‌نامةاسترآبادی بسیار دیده می‌شود اما به دلیل ناشناخته بودن این دو اثر پژوهش‌های کافی در مورد آنها صورت نگرفته و بسیاری از زوایای ارزشمند آنها پنهان مانده است. در این جستار می‌خواهیم با بررسی این مولفه در آثار مذکور، به تفسیر ابیات آنها کمک نموده و به این سوالات پاسخ دهیم که ظهوری و استرآبادی چه شناختی نسبت به انگارة اشخاص کهن‌الگویی دارند و بسامد هر یک از انگاره‌ها در ساقی‌نامه و سعادت‌نامه چگونه است. به‌نظر می‌رسد با وجود عدم شناخت دانش کهن‌الگویی به معنای نوین، ظهوری و استرآبادی شناخت عمیق و دقیقی از انگاره‌های کهن‌الگویی داشته و آنها را با استفاده از عنصر خیال در آثار خود به‌طور ویژه‌ای به‌کار برده‌اند. همچنین در این دو اثر انگاره‌های اشخاص مذهبی- ملی بر سایر انواع برتری داشته و انگارة جوینده فقط مختص شاعر است که جست‌وجو کرده و در نهایت به عرفان رسیده است. نتیجة مطرح شده به روش کتاب‌خانه‌ای به شیوة تحلیلی- توصیفی در نتیجه بیان شده است.
One of the theories that is being explored in literary contexts today is Jung's archetypal theory, and one of the topics of this theory is archetypal ideas, which mainly include person, situation and symbols. One of these assumptions is the character that is seen a lot in the butchery of the appearance of Tarshizi and Saadatnameh of Astarabadi, but due to the unknownness of these two works, not enough research has been done on them and many of their valuable angles have been hidden.In this article, by examining this component in the mentioned works, we want to help interpret their verses and answer the questions of how Zohuri and Astarabadi know about the ideas of archetypes and what is the frequency of each idea in Saqiqnameh and Saadatnameh. It seems that despite the lack of knowledge of archeology in the modern sense, emergence and astronomy have a deep and accurate knowledge of archaic ideas and have used them in their works in a special way using the element of imagination. Also, in these two works, the ideas of religious-national figures are superior to other types, and the idea of the seeker is only for the poet who has searched and finally reached mysticism. The result is presented in an analytical-descriptive library method.
منابع
- استرآبادی، ملانظام، 1391، دیوان اشعار نظام‌الدین اسـترآبادی، تحقیق و تصحیح ابراهیمی، شایسته؛ بیک‌وردی‌لو، مرضیه، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، تهران
- -----، ----، کتابت سدة 12، دستور معما، دانشکدة الهیات، ش 1/55، دانشگاه تهران، تهران
- -----، ----، دیوان اشعار نظام‌الدین اسـترآبادی، نسخة خطی شمارة ٢٥١٤/١کتابخانۀ ملی
- پراپ، ولادیمیر، 1386، ریخت‌شناسی قصه‌های پریان، ترجمة فریدون بدره‌ای، توس، تهران
- پیرسون، کارول، 1391، زندگی برازندة من، ترجمة کاوه نیری، چاپ ششم، بنیاد فرهنگ زندگی، تهران
- رزمجو، حسین، 1381، قلمرو ادبیات حماسی ایران، جلد اول، پژوهشگاه علوم انسانی‌ومطالعات فرهنگی، تهران
- ساجدی، طهمورث، 1387، از ادبیات تطبیقی تا نقد ادبی، امیرکبیر، تهران
- سخنور، جلال، 1379، نقدادبی معاصر، رهنما، تهران
- سرلو، خوان ادوارد، 1388، فرهنگ نمادها، ترجمة مهرانگیز اوحدی، دستان، تهران
- شوالیه، ژان و دیگران، 1388، فرهنگ نمادها، ترجمة سودابه فضائلی، جیحون، تهران
ظهوری ترشیزی، نورالدین محمد، 1394، ساقی‌نامه، تصحیح علی‌اصغر باباسالار و سیده پرنیان دریاباری، دانشگاه تهران، تهران
- فرشیدورد، خسرو، 1363، دربارة ادبیات و نقد ادبی، جلد دوم، امیرکبیر، تهران
-گویارد. ام.اف، 1374، ادبیات تطبیقی، ترجمة علی‌اکبر خان‌محمدی، پاژنگ، تهران
- میرصادقی، جمال، 1382، داستان‌نویس‌های نام‌آور معاصر ایران، اشـاره، تهران
- میس، کارولین، 1395، گالری کهن‌الگوها، ترجمة سیمین موحد، هیرمند، تهران
- نوروزعلی، زینب و همکاران، 1399، تطبیق کهن‌الگوهای صورمثالی در سعادت‌نامة استرآبادی و ساقی‌نامة ظهوری ترشیزی، فصل‌نامة علمی پژوهشی دهخدا، دورة58، کرج
- هال، ادوارد تی، 1376، بعد پنهان، ترجمة منوچهر طبیبیان، دانشگاه تهران، تهران
- یاحقی، محمدجعفر،1386، فرهنگ اساطیر و داستان واره ها، فرهنگ معاصر، تهران
- Jung Carl Gustavo, (1938), Collection of Works, Aspects of the Psychological Archetype of the Mother, Volume 9, London, Routledge and Kigal Paul
_||_-Astarabadi, military. Diwan's Poems by Nizamuddin Astarabadi. (2012). Ebrahimi research and correction, worthy. Beykverdilou Marzieh. Tehran: Library, Museum and Documentation Center of the Islamic Consultative Assembly.
-Astarabadi, military. Riddle command. Book of the 12th century Theology School. Tehran: University of Tehran. No. 1/555.
-Astarabadi, military. Diwan's Poems by Nizamuddin Astarabadi. Manuscript No. 1/8 of the National Library.
-Propp, Vladimir. (2007). Morphology of fairy tales. Translated by Fereydoun Badrah. Tehran: Toos.
- Pearson, Carol. (2012). My decent life. Translated by Kaveh Nairi. Sixth edition. Tehran: Culture of Life Foundation.
-Razmjoo, Hussein. (2002). The realm of Iranian epic literature. first volume. Tehran: Institute of Humanities, Cultural Studies.
-Sajedi, Tahmours. (2008). From comparative literature to literary criticism. Tehran: Amirkabir
- Sokhanvar, Jalal. (2000). Contemporary Criticism. Tehran: Guide .
- Sarloo, Juan Edward, (2009), Culture of Symbols, translated by Mehrangiz Ouhadi, Tehran: Dastaneh.
-Zohori Tarshizi, Noureddin Mohammad, (2015), Saqinameh, edited by Ali Asghar Babasalar and Seyedeh Parnian Daryabari, Tehran: University of Tehran.
-Farshidvard, Khosrow. (1989). About literature and literary criticism. Volume II. Tehran: Amirkabir.
-Guiard M F.(1995) Comparative literature. Translated by Ali Akbar Khan Mohammadi. Tehran: Pajeng.
-Mirsadeghi, Jamal, (2003), Contemporary Iranian Letter Writers, Tehran: Ashareh.
-Miss Caroline, (2016), Gallery of Archetypes, translated by Simin Movahed, Tehran: Helmand.
-Noroozali zeynab; Khayaliyya Khatibi Ahmad; Ali Asghar Halbi, (2020), The Application of Archetypes of Exemplary Patterns in the Happiness of Astarabadi and Saqinameh of Zohori Tarshizi. Dehkhoda Scientific Research Quarterly. Dora 58.
- Hall, Edward T., (1997), The Hidden Dimension, Translator: Manouchehr Tabibian, Tehran: University of Tehran.
- Jung Carl Gustav, (1938), Collection of Works, Aspects of the Psychological Archetype of the Mother, Volume 9, London, Routledge and Kigal Paul.
