«تحلیل ماهی، یک نماد معنوی در مثنوی مولوی»

محورهای موضوعی : ادبیات فارسی

پروین گلی زاده ¹ (نویسنده)
مختار ابراهیمی ² (نویسنده)
افسانه سعادتی ³ (نویسنده)

تاریخ دریافت : 1394/10/04 تاریخ پذیرش : 1394/11/28 تاریخ انتشار : 1394/07/01

کلید واژه: نماد, مثنوی, مولوی, symbol, ماهی, : fish, mawlana, Mathnawi,

چکیده مقاله :

ماهی، یکی از تصویر های مطرح مولوی در مثنوی است که شاعر با آن انس و خویشاوندی ذهنی و باطنی دارد. ماهی، واژه حسی بسیط نیست بلکه تصویری گسترش یافته و ممتد که از عالم حس تا دنیای ناشناخته جان و روان را در برگرفته است. در این مقاله برای دستیابی به تصویر ماهی، تمامی کاربرد های زبانی و ادبی و واژه های مرتبط با آن بررسی شد تا از این رهگذر امکان تقرب به دنیای ماورای این تصویر فراهم گردد. مولوی در مثنوی برای بیان مقاصد و اندیشه های خود بارها از ماهی در قالب مفاهیم مختلف نمادین بر پایه قرآن، احادیث و روایات و منابع تاریخی سود جسته است. ماهی در اندیشه شاعر معانی نمادین گوناگون هم‌چون عارف و سالک حقیقت، انسان کامل و انسان بهشتی، وسیله هدایت و گاه معنایی متفاوت با معانی مذکور مانند زمین، جسم و انسان دنیوی یافته است.

چکیده انگلیسی:

Fish, one of the proposed images in Mathnawi and poet associated with it subjectivity and internal. Fish is not a simple sense of the word but also expanded image and the world of soul and spirit surrounded. In this paper for attaining image of fish, all applications were reviewed that related literature, language and words. There by providing this image, we will access to the world beyond the image. Fish in the meaning of symbolic is applied variously, such as seeker of truth, a perfect man and a man of paradise, resource by direct and sometimes different semantic meaning, such as the earth and body, terrestrial human.

منابع و مأخذ:

منابع و مآخذ

1ـ آموزگار، ژاله. تاریخ اساطیری ایران. تهران: سمت، 1386.

2ـ امین، سیده نصرت. مخزن­العرفان فی تفسیر­القرآن. تهران: نهضت زنان مسلمان، جلد 15، 1361.

3ـ جعفری، محمد تقی. تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی. تهران: انتشارات اسلامی، جلد 6و5، 1373.

4ـ چدویک، چارلز. سمبولیسم. ترجمه مهدی سحابی. تهران: نشر مرکز، 1375.

5ـ حصوری، علی. مبانی طراحی سنتی در ایران. دفتر نخست. تهران: چشمه، 1381.

6ـ زمانی، کریم. شرح جامع مثنوی. تهران: اطلاعات، 1386.

7ـ سبزواری، ملاهادی. شرح مثنوی مولوی با تصحیح مصطفی بروجردی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد، جلد 1، 1374.

8ـ شهیدی، جعفر. شرح مثنوی. تهران: علمی و فرهنگی، جلد 8 و 4، 1373.

9ـ شوالیه، ژان و گربران، آلن. فرهنگ نماد­ها، اساطیر، رؤیاها، رسوم، ایماء و اشاره. ترجمه و تحقیق سودابه فضائلی. تهران: نشر جیحون، 1378.

10ـ فروزانفر، بدیع­الزمان. شرح مثنوی شریف. تهران: زوار، جلد 1، 1379.

11ـ کزازی، میر جلال‌الدین. پرنیان پندار. تهران: روزنه، 1376.

12ـ گوهرین، سید صادق. فرهنگ لغات و تعبیرات مثنوی. تهران: کتابفروشی زوّار، جلد 8، 1362.

13ـ مسعودی، علی بن حسین. اخبارالزمان. ترجمه کریم زمانی، چاپ اول، انتشارات اطلاعات، 1370.

14ـ مولوی، جلال‌الدین محمد بن محمد. کلیات شمس تبریزی. تهران: ذهن آویز، 1389.

15ـ .........،  ................................................... . مثنوی. تهران: نشر محمد. 1378

16ـ یاحقی، محمدجعفر. فرهنگ اساطیر و داستان‌واره در ادبیات فارسی. تهران: فرهنگ معاصر، 1386.