زیبایی‌شناسی ادبی: 4 (25)

دسترسی آزاد مقاله

1 - بلاغت وصف در داستان سیاوش
تورج عقدایی

وصف یکی از ابزارهای موثر برای تصویر کردن چیستی و چگونگی اجزای هستی و زندگی اجتماعی است، هم بدان گونه که گوینده تجربه کرده است. وصف اگر چه با تمام گونه‌های شعر در پیوند است با نوع حماسی پیوندی عضوی و استوارتر دارد. به همین دلیل فردوسی در حماسه‌ خویش، از آن برای تجسم‌بخشی چکیده کامل

وصف یکی از ابزارهای موثر برای تصویر کردن چیستی و چگونگی اجزای هستی و زندگی اجتماعی است، هم بدان گونه که گوینده تجربه کرده است. وصف اگر چه با تمام گونه‌های شعر در پیوند است با نوع حماسی پیوندی عضوی و استوارتر دارد. به همین دلیل فردوسی در حماسه‌ خویش، از آن برای تجسم‌بخشی و تصویر‌آفرینی، به فراوانی، بهره می‌گیرد. امّا در این مقاله هنر نمایی فردوسی در وصف‌ واقعیت، منحصراً در داستان سیاوش بررسی و ارزیابی شده است. خواهیم دید که حکیم فرزانه‌ توس از وصف هم در محور افقی و هم در محور عمودی داستان، استفاده می‌کند. بدین معنی که گاه با آوردن صفت‌های مناسب برای اشخاص و چیزها، ویژگی‌های بارز آن‌ها را بیان می‌کند و تجسم می‌بخشد و گاهی بدون استفاده از ترکیب‌های وصفی، با ارائه‌ تصویری دقیق از اشخاص، صحنه‌ها و چیزها، آن‌ها را باز می‌نماید. برای نشان دادن قدرت توصیفگری فردوسی، ابتدا به وصف‌های او از منظر دستور نگریسته و از آن پس به کارکرد وصف‌ در داستان پرداخته و کوشیده‌ایم نقش آن را در پیش‌برد روایت و تجسم بخشیدن به اندیشه‌های فردوسی، بیان کنیم. زیبایی‌شناسی وصف هم در داستان سیاوش وجهه‌ای برجسته دارد. وصف عناصر اشرافیت که جزئی از زندگی سیاوش و شخصیت‌های دیگر داستان است، یکی دیگر از مقوله‌های این مقاله است. داده‌های این مقاله با روش کیفی، تحلیل و توصیف و گزارش شده است. شماره‌های کنار بیت‌ها و یا اجزای ابیات، به شماره ابیات شاهنامه اشاره دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

2 - حسّ‌آمیزی در معارف بهاءولد
کبری نودهی طواق گلدهی گلشاهی احسان الدین رضانیا

معارف، مجموعه مواعظ و سخنان سلطان العلما بهاءولد، ازجمله آثار برجسته و شگرف نثر عرفانی است که به شیوة نثر بینابین و ساده نوشته شده است و در روانی، به شعر می ماند. یکی از شیوه های بیان کردن و انتقال‌دادن تجربه ها و مفاهیم، آن است که حواس گوناگون مخاطب را هم‌زمان تحت تأ چکیده کامل

معارف، مجموعه مواعظ و سخنان سلطان العلما بهاءولد، ازجمله آثار برجسته و شگرف نثر عرفانی است که به شیوة نثر بینابین و ساده نوشته شده است و در روانی، به شعر می ماند. یکی از شیوه های بیان کردن و انتقال‌دادن تجربه ها و مفاهیم، آن است که حواس گوناگون مخاطب را هم‌زمان تحت تأثیر قرار دهند که در این صورت می توانیم قدرت القای معانی و مفاهیم را تا چند برابر افزایش دهیم. در این مقاله، یکی از زیباترین صنایع بدیعی در معارف بهاءولد؛ یعنی حسّامیزی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. این آرایه ادبی گاه از راه به کار بردن واژگان و تعبیرات مربوط به حسی درباره حس دیگر است. از این رو، پس از ذکر تعریف و معرفی این صنعت بدیعی، به ذکر نمونه هایی از آن در معارف، که از بسامد بالاتری برخوردار است پرداخته‌ایم. نتیجة این پژوهش مشخص می کند که استفادة بهاءولد از حسّامیزی در اثرش به ویژه حسّ چشایی، از شیوه های هنری گفتار اوست، که سبب برجستگی کلام وی شده است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

3 - تشبیه و حروف الفبا در شعر خاقانی
سعید خیرخواه برزکی فروزان طویلی

تشبیه در شعر فارسی، در زمره برجسته ترین نوع صور خیال محسوب می‌شود؛ و در شعر اکثر شاعران جایگاهی ویژه دارد. بنابر این شاعران با استفاده از پدیده‌های طبیعی اطراف خود، دایره تشبیهات خویش را گسترده‌تر ساخته‌اند. یکی از این پدیده‌ها، مشبه‌ٌبه قرار ‌دادنحروف الفباست که درشعر چکیده کامل

تشبیه در شعر فارسی، در زمره برجسته ترین نوع صور خیال محسوب می‌شود؛ و در شعر اکثر شاعران جایگاهی ویژه دارد. بنابر این شاعران با استفاده از پدیده‌های طبیعی اطراف خود، دایره تشبیهات خویش را گسترده‌تر ساخته‌اند. یکی از این پدیده‌ها، مشبه‌ٌبه قرار ‌دادنحروف الفباست که درشعر فارسی و به ویژه در اشعار سبک عراقی و پس از آن، نقش ویژه‌ای دارد. در این جستار با تمهید مقدمه‌ای در باب تشبیه و حروف الفبا، و مراجعه به بعضی دیوان‌های معروف، نمونه‌هایی در این باب به عنوان شاهد مثال، به ویژه از دیوان خاقانی ارایه می‌شود. تشبیه در دیوان خاقانی بعد از استعاره، بیش از سایر عناصر خیال به کار گرفته شده است. هم چنین وی بیش از سایر شاعران به تشبیه حروفی نظر داشته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

4 - سازه‌‌‌ها در مجموعه «حنجرة زخمی تغزل» حسین منزوی
زیور دهقانی شمس الحاجیه اردلانی سید احمد کازرونی

تکرار و دوران از محورهای اصلی شکل گیری عناصر موسیقایی است. این الگو در نظام موسیقیایی شعر معاصر نیز تشخص دارد و سه حوزۀ موسیقی درونی، بیرونی و کناری را در بر می گیرد. منزوی با تکیه بر این الگوها موسیقی اشعار خود را آفریده است. این پژوهش در صدد بررسی آرایه های موسیقی آفر چکیده کامل

تکرار و دوران از محورهای اصلی شکل گیری عناصر موسیقایی است. این الگو در نظام موسیقیایی شعر معاصر نیز تشخص دارد و سه حوزۀ موسیقی درونی، بیرونی و کناری را در بر می گیرد. منزوی با تکیه بر این الگوها موسیقی اشعار خود را آفریده است. این پژوهش در صدد بررسی آرایه های موسیقی آفرین در غزل های مجموعۀ حنجره زخمی تغزل جهت نشان دادن روش به کارگیری این عناصر و کارکردشان در اشعار منزوی است. یافته‌های این پژوهش بیان‌گر این است که منزوی برای غنای موسیقی غزل خود شیوه های متعددی را به کار می گیرد از جمله: توجه به تنوع اوزان عروضی، به کارگیری اوزان پرکاربرد، ایجاد تناسب معنا و درون مایه با اوزان عروضی، بهره گیری از جناس، تکرار، تضاد. کارکرد موسیقایی قافیه و ردیف سبب هم آوایی در اشعار وی گشته، به طور کلی عناصر ساختار موسیقایی شعر منزوی در چهار رده موسیقایی دسته بندی می شود؛ موسیقی بیرونی، موسیقی کناری، موسیقی درونی و موسیقی معنوی. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

5 - بررسی نمادها در اشعار سلمان هراتی
ماه نظری لیدا نیک آیین

سلمان هراتی، در دهه شصت، از شاعران انقلاب و جنگ، در عرصه شعر معاصر، با طراوت بیان و ذهن خلاّقش به خلق تصاویری ملموس پرداخته است. با نگرشی نو و جسارت بسیار عامیانه‌‌ترین الفاظ را در خدمت اعتقادات دینی و تحولات اجتماعی درآورده و ارزش‌های بی‌بدیل هویت انسانی را نشان داده ا چکیده کامل

سلمان هراتی، در دهه شصت، از شاعران انقلاب و جنگ، در عرصه شعر معاصر، با طراوت بیان و ذهن خلاّقش به خلق تصاویری ملموس پرداخته است. با نگرشی نو و جسارت بسیار عامیانه‌‌ترین الفاظ را در خدمت اعتقادات دینی و تحولات اجتماعی درآورده و ارزش‌های بی‌بدیل هویت انسانی را نشان داده است. با بیانی نمادین و اشارات مجازی، به خلق مفاهیمی بکر و بی‌سابقه دست یافته و فضای شعر را دگرگون نموده است. شعر برای سلمان هراتی، ادای تعهد اجتماعی و حتی گاه سیاسی محسوب می شد. مسأله چشم گیر در اشعار سلمان کاربرد نمادهایی است که شاعر برای اهداف گوناگون به کار برده است، زیرا در نظر او همه هستی نماد و جلوه‌ای از تجلیّات الهی است و تمام کوشش‌های انسان دریافت خویشتن خویش است. سؤال این است که سلمان برای بیان اندیشه، اعتقادات و وقایع عصر خویش، چه نمادهایی را به کار گرفته است؟ پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

6 - تحلیل زیبایی‌شناختی تصویر در مجموعة «سرمة خورشید» نادر نادرپور
زرین تاج واردی مهسا مومن نسب

نادر نادرپور (1308-1378) با ارایه مضامین رمانتیکی از نوع رمانتیسم طبیعت گرا، سیاه و احساسی به عنوان یکی از برجسته ترین نیمه سنتی‌پردازان معاصر شناخته شده است. این پژوهش با رویکرد زیبایی شناسانه و ساختاری، به تحلیل و ارزیابی تصویر سروده های او در مجموعة شعری سرمة خورشید چکیده کامل

نادر نادرپور (1308-1378) با ارایه مضامین رمانتیکی از نوع رمانتیسم طبیعت گرا، سیاه و احساسی به عنوان یکی از برجسته ترین نیمه سنتی‌پردازان معاصر شناخته شده است. این پژوهش با رویکرد زیبایی شناسانه و ساختاری، به تحلیل و ارزیابی تصویر سروده های او در مجموعة شعری سرمة خورشید پرداخته است؛ برای این منظور مهم‌ترین عناصر شعری مانندِ موسیقی (بیرونی، کناری، درونی یا داخلی و معنوی) و تصویر در شعرهای او مورد واکاوی و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج پژوهش نشان داد که مهارت و تسلط نادرپور در چینش و گزینش واژگان، موجب پیوند و ارتباط تنگاتنگ اجزای کلام و ساخت و پرداخت تصاویر شعری او شده‌اند؛ بیشترین توانش هنری نادرپور، در نظام تصویرسازی و اندیشگانی او دیده می‌شود؛ ترکیب‌سازی و بیان تصویرهای فشرده و پیوند و این همانی انسان و طبیعت وجه شاخص سروده های این مجموعه را تشکیل می دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

7 - «تحلیل ماهی، یک نماد معنوی در مثنوی مولوی»
پروین گلی زاده مختار ابراهیمی افسانه سعادتی

ماهی، یکی از تصویر های مطرح مولوی در مثنوی است که شاعر با آن انس و خویشاوندی ذهنی و باطنی دارد. ماهی، واژه حسی بسیط نیست بلکه تصویری گسترش یافته و ممتد که از عالم حس تا دنیای ناشناخته جان و روان را در برگرفته است. در این مقاله برای دستیابی به تصویر ماهی، تمامی کاربرد چکیده کامل

ماهی، یکی از تصویر های مطرح مولوی در مثنوی است که شاعر با آن انس و خویشاوندی ذهنی و باطنی دارد. ماهی، واژه حسی بسیط نیست بلکه تصویری گسترش یافته و ممتد که از عالم حس تا دنیای ناشناخته جان و روان را در برگرفته است. در این مقاله برای دستیابی به تصویر ماهی، تمامی کاربرد های زبانی و ادبی و واژه های مرتبط با آن بررسی شد تا از این رهگذر امکان تقرب به دنیای ماورای این تصویر فراهم گردد. مولوی در مثنوی برای بیان مقاصد و اندیشه های خود بارها از ماهی در قالب مفاهیم مختلف نمادین بر پایه قرآن، احادیث و روایات و منابع تاریخی سود جسته است. ماهی در اندیشه شاعر معانی نمادین گوناگون هم‌چون عارف و سالک حقیقت، انسان کامل و انسان بهشتی، وسیله هدایت و گاه معنایی متفاوت با معانی مذکور مانند زمین، جسم و انسان دنیوی یافته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

8 - زیبا‌‌‌‌یی‌شناسی آثار ناصر کشاورز
ناصر کاظم خانلو حسین آریان نسرین بیرانوند

در زیبایی‌شناسی شعر عناصر شکل، صورت و محتوا در ارتباط متقابل با یک دیگر قرار دارند. در نقد زیبایی‌شناختی شعر کودک موزون و آهنگین بودن، صریح و گویا بودن اندیشه‌ساز و خیال پرداز بودن از عناصر اصلی است. برای رسیدن به یک بینش درست و شناخت کامل از سرایندگان، می‌توان از ابزار چکیده کامل

در زیبایی‌شناسی شعر عناصر شکل، صورت و محتوا در ارتباط متقابل با یک دیگر قرار دارند. در نقد زیبایی‌شناختی شعر کودک موزون و آهنگین بودن، صریح و گویا بودن اندیشه‌ساز و خیال پرداز بودن از عناصر اصلی است. برای رسیدن به یک بینش درست و شناخت کامل از سرایندگان، می‌توان از ابزار و دریچه‌ زیبا‌‌شناسی، به کنه و عمق افکار و عوالم درونی و احساسی سرایندگان دست پیدا کرد و از این طریق به زوایا و خبایای ذهن آنها وارد شد و با درک و بصیرت بیشتری در اشعارشان تأمّل کرد. پژوهش حاضر با عنوان زیبایی شناسی در آثار ناصر کشاورز و با هدف شناخت و معرفی جنبه‌های زیبا‌شناسی شعر کودک ناصر کشاورز تدوین شده است. روش این پژوهش از نظر ماهیّت، توصیفی ـ تحلیلی و از نظر هدف نظری است و مطالب آن از طریق مطالعات کتابخانه‌ای فراهم شده است. مهم‌ترین جنبه‌های زیباشناسی اشعار ناصر کشاورز در انواع موسیقی: بیرونی، کناری، درونی و معنوی مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجه این پژوهش نشان می‌دهد که ناصر کشاورز به صنعت بیانی و بدیعی (آرایه‌های لفظی و معنوی) در شعر کودک اهمیت ویژه‌ای داده‌ است. پرونده مقاله

XML

فهرست مقالات